Τσεχία
χώρα της κεντρικής Ευρώπης From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Τσεχία (τσεχικά: Česko, [ˈtʃɛsko]), επίσημη ονομασία Τσεχική Δημοκρατία (τσεχικά: Česká republika, [ˈtʃɛskaː ˈrɛpublɪka]), είναι χώρα στην κεντρική Ευρώπη που συνορεύει προς τα βόρεια με την Πολωνία, με τη Γερμανία στα βορειοδυτικά και τα δυτικά, την Αυστρία στα νότια και τη Σλοβακία στα ανατολικά. Έχει έκταση 78.866 τ.χλμ. και πληθυσμό 10.859.532[1] κατοίκους, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση (31-3-2024). Η ιστορική Πράγα (τσέχικα: Praha), ένα σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο, είναι η κύρια και μεγαλύτερη πόλη της. Άλλες μεγάλες πόλεις είναι το Μπρνο, η Οστράβα και το Πίλσεν. Η χώρα αποτελείται από δυο ιστορικές περιοχές, τη Βοημία και τη Μοραβία, τμήμα της Σιλεσίας και μικρά τμήματα που παλιότερα ανήκαν στη νότια Αυστρία.
| Τσεχική Δημοκρατία
Česká republika | |||
|---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: "Pravda vítězí" (στα τσέχικα) "Η αλήθεια νικά" | |||
 Η θέση της Τσεχίας (σκούρο πράσινο) | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Πράγα 50°05′N 14°28′E | ||
| Τσεχική | |||
| Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία | |||
| Πετρ Πάβελ Πετρ Φιάλα | |||
| Ανεξαρτησία • από την Αυστροουγγαρία • διάσπαση Τσεχοσλοβακίας • Ισχύον Σύνταγμα | 28 Οκτωβρίου 1918 1η Ιανουαρίου 1993 1η Ιανουαρίου 1993, αναθεωρήθηκε το 20021 | ||
| • Σύνολο • % Νερό • Σύνορα | 78.866 km2 (117η) 2 1.989 km | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 3-2024 • Απογραφή 2011 • Πυκνότητα | 10.859.532[1] (87η) 10.436.560 [2] 137,7 κατ./km2 (89η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 350,720 δισ. $[3] 33.231 $[3] | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 192,991 δισ. $[3] 18.286 $[3] | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,889[4] (32η) – πολύ υψηλός | ||
| Νόμισμα | Κορόνα Τσεχίας (CZK) | ||
| • Θερινή ώρα | CET (UTC +1) (UTC +2) | ||
| ISO 3166-1 | CZ | ||
| Internet TLD | .cz και .eu ως μέλος της ΕΕ | ||
| Οδηγούν στα | δεξιά | ||
| Κωδικός κλήσης | +420 | ||
Το Σύνταγμα του 1993 επικυρώθηκε στις 16 Δεκεμβρίου του 1992 και αναθεωρήθηκε τα έτη 1997, 2000, 2001 (δύο φορές) και 2002. | |||
Ο πληθυσμός της Τσεχίας είναι 10.859.532 κάτοικοι[1] (2024). Η πλειοψηφία των κατοίκων της Τσεχίας είναι Τσέχοι (95%) και μιλά την τσεχική γλώσσα. Μεταξύ των μειονοτήτων είναι Σλοβάκοι, Ρομά, Πολωνοί και διάφοροι άλλοι μετανάστες από το εξωτερικό. Οι Σλοβάκοι αποτελούν το 2% του πληθυσμού.
Μετά το τέλος του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Τσεχοσλοβακία το 1989, κατά τη διάρκεια της ειρηνικής Βελούδινης Επανάστασης, ακολούθησε η διάλυση της Τσεχοσλοβακίας σε δυο κράτη το 1993. Σλοβακία και Τσεχία έχουν παραμείνει στενοί συνεργάτες, ενώ ανήκουν μαζί με άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης στην ομάδα του Βίσεγκραντ.
Η Τσεχία είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την 1η Μαΐου 2004.
Το τσεχικό τοπίο είναι αρκετά ποικίλο. Η Βοημία στη δύση αποτελείται από μια λεκάνη, που στραγγίζεται από τους ποταμούς Έλβα (γερμ. Elbe) και Μολδάβα (τσέχικα Vltava), που περιβάλλονται από συνήθως χαμηλά βουνά όπως οι οροσειρές Σουντέτεν και Κρκόνοσε, όπου βρίσκεται και το υψηλότερο σημείο της χώρας, η κορυφή Σνέσκα στα 1.603 μέτρα. Η Μοραβία, το ανατολικό μέρος, είναι επίσης αρκετά λοφώδης και στραγγίζεται κυρίως από τον ποταμό Μοράβα, αλλά περιέχει και την πηγή του ποταμού Όντερ. Τα νερά των ποταμών της Τσεχίας, ηπειρωτικής χώρας, χύνονται σε τρεις διαφορετικές θάλασσες: τη Βόρεια Θάλασσα, τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα. Το τοπικό κλίμα είναι εύκρατο ηπειρωτικό με σχετικά θερμά καλοκαίρια και κρύους, νεφελώδεις χειμώνες με χιόνι.
Το νόμισμα της Τσεχίας είναι η τσέχικη κορόνα.
Η τσεχική οικονομία έχει ένα ουσιαστικό εισόδημα από τον τουρισμό: το 2001, οι συνολικές αποδοχές από τον τουρισμό έφθασαν σε 118.13 δισεκατομμύρια τσέχικες κορώνες, αποτελώντας 5,5% του ΑΕΠ και 9,3% των γενικών αποδοχών εξαγωγής. Η βιομηχανία απασχολεί περισσότερα από 110.000 άτομα - πάνω από 2% του πληθυσμού.
Τα ύδατα από τη μεσόγεια Τσεχική Δημοκρατία ρέουν σε τρεις διαφορετικές θάλασσες: τη Βόρεια Θάλασσα, τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα. Η Τσεχική Δημοκρατία έχει επίσης εκμισθωμένο το Μολνταουχάφεν, μια παρτίδα 30.000 τετραγωνικών μέτρων στη μέση των αποβάθρων του Αμβούργου, η οποία απονεμήθηκε στην Τσεχοσλοβακία με το άρθρο 363 της συνθήκης των Βερσαλλιών, ώστε να επιτρέψει στη μεσόγεια χώρα όπου τα αγαθά που μεταφέρονται με τα ποτάμια θα μπορούσαν να μεταφερθούν στα ποντοπόρα πλοία. Το έδαφος θα επιστρέψει στον έλεγχο της Γερμανίας το 2028.
Φυτογεωγραφικά, η Τσεχική Δημοκρατία ανήκει στην κεντροευρωπαϊκή επαρχία της Κυκλικής περιφέρειας, εντός του βορειαλικού βασιλείου. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση, το έδαφος της Τσεχικής Δημοκρατίας μπορεί να υποδιαιρεθεί σε τέσσερις οικολογικές εκτάσεις: Δυτικά ευρωπαϊκά δάση πλατύφυλλων δασών, μικτά δάση της Κεντρικής Ευρώπης, μικτά δάση της Παννονίας και δάση Καρπάθιων ορεινών κωνοφόρων.
Υπάρχουν τέσσερα εθνικά πάρκα στην Τσεχική Δημοκρατία. Το παλαιότερο είναι το Εθνικό Πάρκο Κρκόνοσε (Καταφύγιο Βιόσφαιρας), και τα άλλα είναι το Εθνικό Πάρκο Σούμαβα (Καταφύγιο Βιόσφαιρας), Εθνικό Πάρκο Ποντιγί και Βοημία της Ελβετίας.
Τα τρία ιστορικά εδάφη της Τσεχικής Δημοκρατίας (πρώην συνιστώσες χώρες της Βοημίας) αντιστοιχούν σχεδόν τέλεια με τις λεκάνες απορροής του Έλβα (τσεχικά: Labe) και τη λεκάνη του Βλτάβα για τη Βοημία, του Μοράβα για τη Μοραβία και τη λεκάνη του ποταμού Όντερ για την Τσεχική Σιλεσία (όσον αφορά την επικράτεια της Τσεχίας).
Εύκρατο φυλλοβόλο δάσος στην Περιοχή Προστατευμένου Τοπίου Κριβοκλάτσκο
Κυλιόμενοι λόφοι Κράλιτσκι Σνέζνικ στη βόρεια Τσεχία
Λόφοι του Βοημικού Δάσους και το κάστρο Κάσπερκ, νότια Βοημία
Η κοιλάδα του ποταμού Μπερούνκα στη δυτική Βοημία
_-_the_river.jpg)
Τα όρη Μπέσκιντ στην ανατολική Μοραβία
Κλίμα
Υποαρκτικό κλίμα
Η Τσεχική Δημοκρατία έχει εύκρατο ηπειρωτικό κλίμα, με ζεστά καλοκαίρια και κρύους, συννεφιασμένους και χιονισμένους χειμώνες. Η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ καλοκαιριού και χειμώνα είναι σχετικά υψηλή λόγω της μεσόγειας γεωγραφικής θέσης.[5]
Στη Δημοκρατία της Τσεχίας, οι θερμοκρασίες ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, ανάλογα με την ανύψωση. Γενικά, σε μεγαλύτερα υψόμετρα, οι θερμοκρασίες μειώνονται και οι βροχοπτώσεις αυξάνονται. Η πιο υγρή περιοχή στην Τσεχική Δημοκρατία βρίσκεται γύρω από το Μπιλί Ποτόκ στα όρη Γίζερα και η ξηρότερη περιοχή είναι η επαρχία Λούνι στα βορειοδυτικά της Πράγας. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η κατανομή των βουνών. Ως εκ τούτου, το κλίμα είναι αρκετά ποικίλο.
Στην υψηλότερη κορυφή του Σνέζκα (1.603 μ.), η μέση θερμοκρασία είναι μόνο -4 °C, ενώ στις χαμηλές περιοχές της Νότιας Μοραβίας η μέση θερμοκρασία φτάνει ακόμα και στους 10 °C. Η πρωτεύουσα της χώρας, η Πράγα, έχει παρόμοια μέση θερμοκρασία, αν και αυτό επηρεάζεται από αστικούς παράγοντες.
Ο πιο κρύος μήνας είναι συνήθως ο Ιανουάριος, ακολουθούμενος από τον Φεβρουάριο και τον Δεκέμβριο. Κατά τους μήνες αυτούς, συνήθως υπάρχει χιόνι στα βουνά και μερικές φορές στις μεγάλες πόλεις και στα πεδινά. Κατά τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο, η θερμοκρασία αυξάνεται συνήθως ταχέως, ειδικά τον Απρίλιο, όταν η θερμοκρασία και ο καιρός τείνουν να διαφέρουν σημαντικά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η άνοιξη χαρακτηρίζεται επίσης από υψηλά επίπεδα υδάτων στα ποτάμια, εξαιτίας του λιώσιμου του χιονιού με περιστασιακές πλημμύρες.
Ο θερμότερος μήνας του έτους είναι ο Ιούλιος, ακολουθούμενος από τον Αύγουστο και τον Ιούνιο. Κατά μέσο όρο, οι θερινές θερμοκρασίες είναι περίπου 20 °C με 30 °C υψηλότερες από ό, τι κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Το καλοκαίρι χαρακτηρίζεται επίσης από βροχές και καταιγίδες.
Το φθινόπωρο αρχίζει γενικά τον Σεπτέμβριο, ο οποίος εξακολουθεί να είναι σχετικά ζεστός και ξηρός. Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου, οι θερμοκρασίες συνήθως πέφτουν κάτω από 15 °C ή 10 °C και τα φυλλοβόλα δέντρα αρχίζουν να χάνουν τα φύλλα τους. Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου, οι θερμοκρασίες συνήθως κυμαίνονται γύρω από τους 0 °C.
Η χαμηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ ήταν στο Λιτβινόβιτσε κοντά στο Τσέσκε Μπουντεγιόβιτσε το 1929, στους -42.2 °C και η υψηλότερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία ήταν στους 40.4 °C στο Ντομπριτσόβιτσε το 2012.[6]
Οι περισσότερες βροχοπτώσεις σημειώνονται το καλοκαίρι. Οι σποραδικές βροχοπτώσεις είναι σχετικά σταθερές καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους (στην Πράγα ο μέσος αριθμός ημερών ανά μήνα στις οποίες πέφτει τουλάχιστον 0.1 χιλιοστό βροχής κυμαίνονται από 12 τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο στις 16 τον Νοέμβριο) αλλά οι συγκεντρωμένες έντονες βροχοπτώσεις (ημέρες με περισσότερα από 10 χιλιοστά βροχής) είναι συχνότερες κατά τους μήνες Μάιο έως Αύγουστο (κατά μέσο όρο περίπου δύο ημέρες ανά μήνα).[7]
Περιβάλλον
Η Τσεχία κατατάσσεται ως η 27η χώρα με τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση στον κόσμο σύμφωνα με τον Δείκτη Περιβαλλοντικών Επιδόσεων.[8] Η Τσεχία διαθέτει τέσσερα εθνικά πάρκα (Εθνικό Πάρκο Σουμάβα, Εθνικό Πάρκο Κρκόνοσε, Εθνικό Πάρκο Τσεσκέ Σβιτσάρσκο, Εθνικό Πάρκο Ποντιγί) και 25 προστατευόμενες περιοχές τοπίου.
Χάρτης των προστατευόμενων περιοχών της Τσεχίας: Εθνικά Πάρκα (γκρι) και περιοχές προστατευόμενου τοπίου (πράσινο)
Ευρωπαϊκή αετοκουκουβάγια, προστατευόμενο αρπακτικό
Σαλαμάνδρα της φωτιάς, συνηθισμένο αμφίβιο σε υγρά δάση
Κόκκινος σκίουρος (Sciurus vulgaris), προστατευμένο ζώο
Το Boletus reticulatus εμφανίζεται στα δάση φυλλοβόλων βαλανιδιών.
.jpg)
| 1857 | 7.016.531 | - |
|---|---|---|
| 1869 | 7.617.230 | 8,6% |
| 1880 | 8.222.013 | 7,9% |
| 1890 | 8.665.421 | 5,4% |
| 1900 | 9.372,214 | 8,2% |
| 1910 | 10.078.637 | 7,5% |
| 1921 | 10.009.587 | -0,7% |
| 1930 | 10.674.386 | 6,6% |
| 1950 | 8.896.133 | -16,7% |
| 1961 | 9.571.531 | 7,6% |
| 1970 | 9.807.697 | 2,5% |
| 1980 | 10.291.927 | 4,9% |
| 1991 | 10.302.215 | 0,1% |
| 2001 | 10.230.060 | -0,7% |
| 2011 | 10.532.770 | 3,0% |
| 2021 | 10.493.798 | -0,4% |
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 79,1 χρόνια (76,3 χρόνια οι άνδρες και 81,9 οι γυναίκες).[9]
Θρησκεία
Σύμφωνα με μια απογραφή του 2002, 39,9% της χώρας είναι άθεοι, 39,2% Καθολικοί, 0,7% Προτεστάντες, 0,2% Μάρτυρες του Ιεχωβά[10] και 13,2% άλλες θρησκείες.
Η Τσεχία διαιρείται σε 14 περιφέρειες[11] (kraj / kraje) και την πρωτεύουσα (hlavní město) Πράγα (Praha). Υποδιαιρείται περαιτέρω σε 77 επαρχίες (okresy / okres).
| (πινακίδα κυκλοφορίας αυτοκινήτων) | Περιφέρεια | πρωτεύουσα |
|---|---|---|
| A | Πράγα (Praha) | — |
| S | Περιφέρεια Κεντρικής Βοημίας (Středočeský kraj) | τα γραφεία της βρίσκονται στην Πράγα |
| C | Περιφέρεια Νότιας Βοημίας (Jihočeský kraj) | Τσέσκε Μπουντεγιόβιτσε |
| P | Περιφέρεια Πίλσεν (Plzeňský kraj) | Πίλσεν |
| K | Περιφέρεια Κάρλοβι Βάρι (Karlovarský kraj) | Κάρλοβι Βάρι |
| U | Περιφέρεια Ούστι ναντ Λάμπεμ (Ústecký kraj) | Ούστι ναντ Λάμπεμ |
| L | Περιφέρεια Λίμπερετς (Liberecký kraj) | Λίμπερετς |
| H | Περιφέρεια Χράντετς Κράλοβε (Královéhradecký kraj) | Χράντετς Κράλοβε |
| E | Περιφέρεια Παρντούμπιτσε (Pardubický kraj) | Παρντούμπιτσε |
| M | Περιφέρεια Όλομοουτς (Olomoucký kraj) | Όλομουτς |
| T | Περιφέρεια Μοραβίας-Σιλεσίας (Moravskoslezský kraj) | Οστράβα |
| B | Περιφέρεια Νότιας Μοραβίας (Jihomoravský kraj) | Μπρνο |
| Z | Περιφέρεια Ζλιν (Zlínský kraj) | Ζλιν |
| J | Περιφέρεια Βίσοτσινα (Vysočina) | Γίχλαβα |
Η Τσεχία είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Ο Πρόεδρος εκλέγεται από τη Βουλή και τη Γερουσία. Το δικαίωμα ψήφου στις εκλογές αποκτάται με τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας. Στις προεδρικές εκλογές του 2008 επανεξελέγη πρόεδρος ο Βάτσλαβ Κλάους. Μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού Μίρεκ Τοπολάνεκ εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, το 2009, νέος πρωθυπουργός διορίστηκε για μεταβατική περίοδο (μέχρι τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών τον Οκτώβριο) ο Γιαν Φίσερ[12]. Η νέα κυβέρνηση ανέλαβε στις 8 Μαΐου του 2009[13].
Έπειτα από τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών, τον Ιούνιο του 2010, νέος πρωθυπουργός ανέλαβε ο Πετρ Νέτσας. Στις 17 Ιουνίου 2013, ο Πετρ Νέτσας ανακοίνωσε την παραίτησή του από τη θέση του πρωθυπουργού, μετά την αποκάλυψη σκανδάλου στο οποίο εμπλεκόταν η συνεργάτιδά του Γιάνα Ναγκιόβα.[14] Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Νέτσας, νέος πρωθυπουργός διορίστηκε ο Γίρι Ρούσνοκ, η προσωρινή κυβέρνηση του οποίου ορκίστηκε στις 10 Ιουλίου 2013[15]. Τον Ιανουάριο του 2014 ανέλαβε νέα κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Μπόχουσλαβ Σομπότκα.
Εκλογές
Δείτε επίσης: Οικονομία της Τσεχίας
Από τα σταθερότερα και ακμάζοντα μετα-κομμουνιστικά κράτη, η Τσεχία έχει ανακάμψει από την πτώση από τα μέσα του 1999. Η αύξηση το 2000-2001 ήταν αποτέλεσμα των εξαγωγών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικά στη Γερμανία, ενώ γίνονται ξένες επενδύσεις, πέρα της εγχώριας ζήτησης. Το ποσοστό δωροδοκίας παραμένει ένα από το υψηλότερα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Άβολα τα υψηλά ελλείμματα φορολογικού και τρέχοντος απολογισμού θα μπορούσαν να είναι μελλοντικά προβλήματα. Οι κινήσεις προς τις πλήρεις τραπεζικές εργασίες, τις τηλεπικοινωνίες, και την ενεργειακή ιδιωτικοποίηση θα προσθέσουν στην ξένη επένδυση, ενώ η έντονη αναδόμηση μεταξύ των μεγάλων επιχειρήσεων και των τραπεζών και οι βελτιώσεις στον οικονομικό τομέα πρέπει να ενισχύσουν την αύξηση παραγωγής. Η τσεχική κυβέρνηση έχει εκφράσει μια επιθυμία να υιοθετήσει το Ευρώ το 2010, αλλά η εισαγωγή της είναι μόνο στα αρχικά στάδια προγραμματισμένη και υπάρχουν αυξανόμενες αμφιβολίες εάν το δημοσιονομικό έλλειμμα δεν θα αναγκάσει σε αναβολή της.
Η τσεχική οικονομία έχει ένα ουσιαστικό εισόδημα από τον τουρισμό: το 2001, οι συνολικές αποδοχές από τον τουρισμό έφθασαν σε 118,13 δισεκατομμύρια τσέχικες κορώνες, αποτελώντας 5,5% του ΑΕΠ και 9,3% των γενικών αποδοχών εξαγωγής. Η βιομηχανία απασχολεί περισσότερα από 110.000 άτομα - πάνω από 2% του πληθυσμού.
Η Τσεχία είναι από τις σημαντικότερες χώρες της Ευρώπης από άποψη ορυκτού πλούτου και το υπέδαφός της περικλείει κοιτάσματα μεταλλευμάτων ουρανίου, αργύρου, χαλκού, υδραργύρου, κασσιτέρου, ψευδαργύρου, αντιμονίου, λιγνίτη, πετρελαίου κ.α. Επίσης υπάρχουν κοιτάσματα χρυσού, λιθίου, βολφραμίου και πολυτίμων λίθων. Εξαιτίας της μεγάλης αφθονίας ενεργειακών ορυκτών (brown coal) αναπτύχθηκε η παραγωγή θερμοηλεκτρικής ενέργειας και γενικότερα η βαριά βιομηχανία κι ιδιαίτερα ο τομέας της Μεταλλουργίας και της Μεταλλοτεχνίας. Η Τσεχία είναι η μοναδική χώρα στην ΕΕ-25 όπου το ουράνιο εξορύσσεται διαχρονικά και επιπλέον διαθέτει μοναδική και υψηλής ποιότητας τεχνογνωσία σε κύκλο ουρανίου - από την αναζήτηση μέχρι το Yellow CakeStage. Μη μεταλλικά ορυκτά που εξορύσσονται είναι επίσης οι ασβεστόλιθοι, οι καολίνες, οι ειδικές άργιλοι και οι πυριτικές άμμοι.[16]
Το 2008 λειτουργούσαν στο κράτος 122 αεροδρόμια και 1 ελικοδρόμιο. Το οδικό δίκτυο εκτείνεται στα 128.512 χλμ., τα οποία είναι εξ ολοκλήρου ασφαλτοστρωμένα (2007). Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
