Remove ads
Teulu neu grŵp o adar ydy'r Carfilod (enw gwyddonol neu Ladin: Alcidae).[1] Mae'r teulu hwn o adar o fewn yr urdd Charadriiformes.[2][3]
| Carfilod Alcidae
| |
|---|---|
| Statws cadwraeth | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Charadriiformes |
| Teiprywogaeth | |
| Alca torda Linnaeus, 1758 | |
| Subfamilies | |
| |
Maen nhw'n debyg i bengwiniaid ond maen nhw'n gallu hedfan. Maen nhw'n nofwyr a deifwyr ardderchog.[1] Mae'r teulu hwn o adar o fewn yr urdd Charadriiformes.[2][3]
Gan fod lleoliad rhywogaethau, genera a theuluoedd yn newid yn eithaf aml o fewn y safle tacson, yn enwedig o ganlyniad i ymchwil DNA, gall y dosbarthiad hwn hefyd newid.
Remove ads
Yn ôl IOC World Bird List ceir 240 teulu (Mawrth 2017) sy'n fyw heddiw (nid ffosiliau):
Ai’r carfil mawr (aderyn di-adain a aeth i ddifodiant) oedd y “penguin” cyntaf ac ai morwyr Cymraeg a’i henwodd ar ôl y pen gwyn, neu'r clytyn gwyn o leiaf? Mae cwestiwn arall yn codi ynglŷn ag enw’r aderyn hwn - sef, o ble daeth yr enw diweddarach arno (os "pen gwyn" oedd o yn wreiddiol i'r Cymru), sef carfil? Yr enw arno yn yr Alban oedd gairfowl. Dyma ddywed yr Oxford English Dictionary am y gair hwn:
- Etymology: < Old Norse geir-fugl = Faroese gorfuglur, Swedish garfogel, Danish (from Icelandic) geirfugl. Hence also Gaelic gearbhul garefowl, and French gorfou a sort of penguin. The meaning of the first part of the compound is uncertain.
Gair o Hen Nors yw gairfowl felly, a aeth i’r Gaeleg fel gearbhui. Cofnod y teithiwr Martin Martin yn 1698 yw cofnod cyntaf y gair. Tybed ai ymdrech Martin i ynganu hwn esgorodd ar y ffurf gairfowl?
Dyma ddywed Geiriadur Prifysgol Cymru am etymoleg y gair carfil:
- carfil, carfyl [elf. anh. + S. bill ...ni welais i un carfil na phwffingen ML
O arall-eirio hwn cawn: “yn llythyrau Morrisiaid Món (1728-65) mae’r cyfeiriad cyntaf at carfil. Mae dwy elfen i’r gair, sef car- (elfen o dras anhysbys) a -fil (sef Cymreigiad o’r Saesneg bill)”.
Yn absenoldeb tystiolaeth terfynol o darddiad y gair hwn, gallwn ddamcaniaethu mai ffurf ar gairfowl yw carfil, ac mai’r carfil mawr oedd y carfil cyntaf i ddwyn yr enw. Mae’r enw gyda ni o hyd yn y gair am y little auk, y carfil bach, sydd, yn wahanol i’w frawd mawr, yn ffynnu o hyd ym mharthau’r gogledd ac yn niferus yno yn ystod ac ar ôl tywydd stormus.
| Teuluoedd |
|---|
|
Adar Asgelldroed • Adar Dail • Adar Deildy • Adar Dreingwt • Adar Drudwy • Adar Ffrigad • Adar Gwrychog • Adar Haul • Adar Morgrug • Adar Olew • Adar Paradwys • Adar Pobty • Adar Tagellog • Adar Telyn • Adar Tomen • Adar Trofannol • Adar y Cwils • Albatrosiaid • Apostolion • Asitïod • Barbedau • Brain • Brain Moel • Breision • Brenhinoedd • Brychion • Bwlbwliaid • Cagwod • Carfilod • Casowarïaid • Ceiliogod y Waun • Ceinddrywod • Chwibanwyr • Ciconiaid • Ciconiaid Pig Esgid • Cigfachwyr • Cigyddion • Ciwïod • Cnocellod • Coblynnod • Coblynnod Coed • Cocatwod • Cogau • Cog-Gigyddion • Colïod • Colomennod • Copogion • Copogion Coed • Cornbigau • Corsoflieir • Cotingaod • Crehyrod • Crehyrod yr Haul • Cropwyr • Crwydriaid y Malî • Cwrasowiaid • Cwroliaid • Cwtiaid • Cwyrbigau • |
|
Seriemaid • Cynffonau Sidan • Delorion Cnau • Dreinbigau • Dringhedyddion • Dringwyr Coed • Dringwyr y Philipinau • Drongoaid • Drywod • Drywod Seland Newydd • Ehedyddion • Emiwiaid • Eryrod • Estrysiaid • Eurynnod • Fangáid • Ffesantod • Fflamingos • Fireod • Fwlturiaid y Byd Newydd • Garannod • Giachod Amryliw • Gïachod yr Hadau • |
|
Golfanod • Gwanwyr • Gwatwarwyr • Gweilch Pysgod • Gweinbigau • Gwenoliaid • Gwenynysorion • Gwyachod • Gwybed-Ddaliwyr • Gwybedogion • Gwybedysyddion • Gwylanod • Gylfindroeon • Hebogiaid • Helyddion Coed • Hercwyr • Hirgoesau • Hirgoesau Crymanbig • Hoatsiniaid • Huganod • Hwyaid • Ibisiaid • Ieir y Diffeithwch • Jacamarod • Jasanaod • Llwydiaid • Llydanbigau • Llygadwynion • Llygaid-Dagell • Llysdorwyr • Lorïaid • Manacinod • Meinbigau • Mel-Gogau • |
|
Mêl-Gropwyr Hawaii • Melysorion • Mesîtau • Motmotiaid • Mulfrain • Parotiaid • Pedrynnod • Pedrynnod • Pedrynnod Plymio • Pelicanod • Pengwiniaid • Pennau Morthwyl • Pibyddion • Pigwyr Blodau • Pincod • Piod Môr • Pitaod • Potwaid • Preblynnod • Prysgadar • Pysgotwyr • Rheaod • Rhedwyr • Rhedwyr • Rhedwyr y Crancod • Rhegennod • Rhesogion y Palmwydd • Rholyddion • Rholyddion Daear • Robinod Awstralia • |
|
Seriemaid • Sgimwyr • Sgiwennod • Sgrechwyr • Sïednod • Siglennod • Tapacwlos • Teloriaid • Telorion y Byd Newydd • Teyrn-Wybedogion • Tinamwaid • Titwod • Titwod Cynffonhir • Titwod Pendil • Todiaid • Tresglod • Trochwyr • Trochyddion • Troellwyr • Troellwyr Llydanbig • Trogoniaid • Trympedwyr • Twcaniaid • Twinc Banana • Twracoaid • Tylluan-Droellwyr • Tylluanod • Tylluanod Gwynion • |
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads