Украина
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Украина[11] (укр. Україна [ukrɑˈjinɑ] ) — Малхбален а, цхьаццанхьа Йуккъера Европин а пачхьалкх. Бахархой — гуттара веха вахархо 40 997 699 стаг, волуш волу вахархо 41 167 336 стаг[12] (дуьненахь 34-гӀа меттиг) . Йерриг майда — км² (дуьненахь 44-гӀа меттиг); Йерриг Европехь йолу майданца уггаре йоккху пачхьалкх.
Украина | |||||
---|---|---|---|---|---|
укр. Україна | |||||
| |||||
Украинин Пачхьалкхан Шатлакхан Илли | |||||
Официалан мотт | украинийн[1] | ||||
Коьрта гӀала | Киев | ||||
Урхаллин тайпа | парламентан-президентан республика[2] | ||||
Президент Премьер-министр Лакхара Радин председатель Лакхара Суьдан председатель |
Владимир Зеленский[3][4] Денис Шмыгаль[5] Руслан Стефанчук Станислав Кравченко |
||||
Латта | |||||
• Шадерг | [lower-alpha 1] км² (44-гӀа дуьненахь) | ||||
• % хина тӀехле | 7 | ||||
Бахархой | |||||
• Мах хадор | ↘ 40 997 699[6] стаг | ||||
ДЧС (НЭТ) | |||||
• Шадерг (2022) | ↘ 441 млрд$[7] долл. | ||||
• ХӀораннан а сина | ↘ 12 660$[7] долл. | ||||
Ахча | гривна, ₴ — (UAH, код 980) | ||||
Интернет-домен | .ua, .укр[8] | ||||
Код ISO | UA | ||||
Код МОК | UKR | ||||
Телефонан код | +380[9] | ||||
Сахьтан аса |
UTC+2 UTC+3 (аьхкенан хан; кхин а де-факто карара бевллачу мехкашкара ца хийцало хан[10]) |
||||
Автомобилийн некъаш | аьтту агӀора | ||||
Викиларми чохь медиафайлаш |
Коьрта шахьар а, уггаре йоккха гӀала а — Киев. Пачхьалкхан мотт — украинийн.
Украина — унитаран пачхьалкх а, ийна республика. Президентан дарж 2019 шеран 20 майхь дуьйна дӀалоцу Зеленский Владимир, премьер-министран дарж 2020 шеран 4 мартехь дуьйна ду — Шмыгаль Денисехь.
Мохк бекъало 27 административан-мехкан декъе, 24 царех область йу, 1 — автономин республика йу (ГӀирма), 2 гӀала (Киев, Севастополь[lower-alpha 2]) башха статусца.
Доза ду Белоруссица къилбаседехь, Польшица, Словакица, Мажарчоьнца — малхбузехь, Румыница а, Молдавица а[lower-alpha 3] — къилба-малхбузехь, Россица — малхбалехь а, къилбаседа малхбалехь а. Къилбехахь а, къилба-малхбалехь а Ӏаьржа а, Азовн а хӀордаш ду; хӀордаца дозанаш ду Румыница, Болгарица, Туркойчоьнца, Гуьржийчоьца[lower-alpha 4] Ӏаьржа хӀорд чухула, Россица — Ӏаьржа а, Азовн а хӀордаш чухула.
Украинин мехкан дакъа дола деш дац цуьнан Ӏедало, украинин законашца, уьш бу цхьаьна ханна оккупации йина мехкаш. 2022 шеран декабран хьелашца Российс факт хилла дӀалецира 18 % гергга Украинин мохк[13]Кеп:Переход.
Дин лелочеран доккхаха долу дакъа православин новкъахь бу, кхин а бу желтойн- а, руман а католицизман, йахӀудийн динан, исламан тӀехьабозурш.
2022 шеран ДЧС чухоам, лерина эцадаларан паритетца, иза хилира 441 млрд $ (12660 $ бахархойн цхьаьна синна). Номиналан ДЧС 2022 шарахь хилира 151,5 млрд $ (4350 $ бахархойн цхьаьна синна), ДЧС цхьаьна синан гайтамца (номиналан а, НЭТан а) Европехь тӀаьххьара меттигехь йу[14]. Ахча — гривна (UAH).
Мехкан Советийн Социалистийн Республикийн Союзах маршо, ткъа Украина цуьнан союзан республика йара 1922 шеран декабрехь дуьйна, Маршо кхайкхийна 1991 шеран 24 августехь. Пачхьалкхан-къоман ламастан а, УНР а когаметта йу[15], УССР когаметта йолу пачхьалкх[16], ССРС когаметтайерг[17], ВКъКх, ЛПД, ГУАМ, ӀЭЦКх, кхин дуьненайукъара кхолламаш кхуллуш дакъалаьцна, Европин барт йукъайаха официалан кандидат. Лелаш болчу дуьненайукъара берташца а, конвенцешца а, ӀаьржахӀордан хидоькъешна чухула атта дина лела бакъо йу[18], Антарктидехь Ӏилманан-талламан гӀуллакхаш леладо[19].
Украина йу Европина малхбален агӀорахь. 48,4 миллион адам дара цигахь Ӏаш 2001 шарахь (45,4 миллион 2012 шарахь). Пачхьалкхан майда йу 603 628 км². Иза шен регионехь уггара йокха пачхьалкх йу. Дуьненахь цуьнан адамийн дукхалла 30-гӀа меттехь ю, йоккхалла 40-гӀа меттехь йу.
ХӀост | ЦӀе | ЦӀе укр. | КӀошт | Статусаш ерш[20] гӀаланаш |
Майда, эзар. км² |
Бахархой берш, 01.03.2011, эзар. адам.[21] |
Центр | Центр укр. | Код ISO 3166-2 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Автономин Республика ГӀирма (Баккъалла Российн Федераци тӀехьожуш ю) |
Автономна Республіка Крим гӀирман гIез. Qırım Muhtar Cumhuriyeti, Къырым Мухтар Джумхуриети |
14 | 11 | 26,200 | 1963,0 | Симферополь[22] | Сімферополь гӀирман гIез. Aqmescit, Акъмесджит |
UA-43 | |
Винницан область | Вінницька область | 27 | 6 | 26,513 | 1639,8 | Винница | Вінниця | UA-05 | |
Волинан область | Волинська область | 16 | 4 | 20,143 | 1037,1 | Луцк | Луцьк | UA-07 | |
Днепропетровскан область | Дніпропетровська область | 22 | 13 | 31,914 | 3333,4 | Днепропетровск | Дніпропетровськ | UA-12 | |
Донецкан область | Донецька область | 18 | 28 | 26,517 | 4427,0 | Донецк | Донецьк | UA-14 | |
Житомиран область | Житомирська область | 23 | 5 | 29,900 | 1277,9 | Житомир | Житомир | UA-18 | |
Закарпатьен область | Закарпатська область | 13 | 5 | 12,777 | 1247,6 | Ужгород | Ужгород | UA-21 | |
Запорожьен область | Запорізька область | 20 | 5 | 27,180 | 1799,5 | Запорожье | Запоріжжя | UA-23 | |
Ивано-Франковскан область | Івано-Франківська область | 14 | 5 | 13,928 | 1379,6 | Ивано-Франковск | Івано-Франківськ | UA-26 | |
Киеван область | Київська область | 25 | 13 | 28,131 | 1717,3 | Киев[23] | Київ | UA-32 | |
Кировоградан область | Кіровоградська область | 21 | 4 | 24,588 | 1008,7 | Кировоград | Кіровоград | UA-35 | |
Луганскан область | Луганська область | 18 | 14 | 26,684 | 2287,8 | Луганск | Луганськ | UA-09 | |
Львован область | Львівська область | 20 | 9 | 21,833 | 2543,4 | Львов | Львів | UA-46 | |
Николаевн область | Миколаївська область | 19 | 5 | 24,598 | 1182,1 | Николаев | Миколаїв | UA-48 | |
Одессан область | Одеська область | 26 | 7 | 33,310 | 2388,0 | Одесса | Одеса | UA-51 | |
Полтаван область | Полтавська область | 25 | 5 | 28,748 | 1485,8 | Полтава | Полтава | UA-53 | |
Ровнан область | Рівненська область | 16 | 4 | 20,047 | 1152,7 | Ровно | Рівне | UA-56 | |
Сумин область | Сумська область | 18 | 7 | 23,834 | 1159,9 | Суми | Суми | UA-59 | |
Тернополан область | Тернопільська область | 17 | 1 | 13,823 | 1083,2 | Тернополь | Тернопіль | UA-61 | |
Харькован область | Харківська область | 27 | 7 | 31,415 | 2752,2 | Харьков | Харків | UA-63 | |
Херсонан область | Херсонська область | 18 | 3 | 28,461 | 1087,2 | Херсон | Херсон | UA-65 | |
Хмельницкан область | Хмельницька область | 20 | 6 | 20,600 | 1325,9 | Хмельницки | Хмельницьки | UA-68 | |
Черкассин область | Черкаська область | 20 | 6 | 20,900 | 1284,1 | Черкасси | Черкаси | UA-71 | |
Черниговн область[24] | Чернігівська область | 22 | 3 | 31,865 | 1096,5 | Чернигов | Чернігів | UA-74 | |
Черновцин область | Чернівецька область | 11 | 2 | 8,097 | 904,2 | Черновци | Чернівці | UA-77 | |
Киев | Київ | 10[25] | 1 | 0,839 | 2800,4 | гӀала[26] | UA-30 | ||
Севастополь (Баккъалла Российн Федераци тӀехьожуш ю) |
Севастополь | 4[25] | 1 | 1,079 | 380,8 | гӀала[26] | UA-40 |
Украинашна йукъахь европин спортан тайпанаш даржа доладелла XX бӀешеран йуьххьехь. Маьрша Украинин Ӏедало, доккха маьӀна лора спорт кхиарна а, йаржарна а, кхочушйора йогӀуш йолу пачхьалкхан программаш, масала, Кегийрхойн а, спортан а гӀуллакхийн министраллин структурашкахула.
XXI бӀешо кхочуш махкахь дукха а, кӀезиг а тӀегӀанехь йаьржира йерриг ала мегар долуш аьхкенан спортан тайпанаш — божарийн а, зударийн а дисциплинаш. 2012 шеран аьхкенан Олимпийн ловзаршкахь Украинин командо йаьккхира 6 дешин, 5 детин, 9 борзанан мидал.
2019 шарахь Футболех ловзаран Украинин гулйина команда (20 шо кхачанза) йаьккхира Кегийрхойн командашна йукъара футболех ловзаран дуьненан чемпионат 2019, доьналлица толам баьккхира Къилба Корейн командегара 3:1 жамӀаца, иштта дуьххьара дуьненан чемпион хилира.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.