Уцяна

Уцяна́, часам Уцяны^[2][3] (літ.: Utena) — горад на паўночным усходзе Літве. Адміністрацыйны цэнтр Уцянскага павета.

Горад Уцяна літ.: Utena Герб Краіна  Літва Павет Уцянскі Раён Уцянскі Каардынаты 55°30′ пн. ш. 25°36′ у. д.HGЯO Першая згадка 1261 Плошча 15,1 км² Вышыня цэнтра 113 м Насельніцтва ▲25 608 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы LT-28001 Афіцыйны сайт utena.lt Уцяна на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Паводле легенды горад заснаваў літоўскі князь Уцяніс. Першыя згадкі аб горадзе датуюцца 1261 годам. У 1416 годзе тут быў пабудаваны першы касцёл.

Герб і гарадскія правы Уцяна атрымаў у 1599 годзе. У 1655 годзе горад часова быў захоплены маскоўскім войскам. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай горад трапіў у склад Расійскай імперыі. Уцяна была значна зруйнавана ў часе напалеонаўскай вайны 1812 года.

У XIX стагоддзі праз горад прайшла дарога Варшава — Санкт-Пецярбург, з гэтага часу пачалося хуткае развіццё Уцяны.

З 1918 года ў складзе Літвы.

Насельніцтва

Год Колькасць 1939 6 276 [4] 1959 7 066 1979 23 461 1989 34 430 1999 36 100 2001 33 890 [1] 2002 33 717 [1] 2003 33 390 [1] 2004 32 868 [1] Год Колькасць 2005 32 301 [1] 2006 32 881 [5] 2006 31 700 [1] 2007 32 789 2007 31 371 [1] 2008 32 572 2008 30 901 [1] 2009 32 476 2009 30 661 [1] Год Колькасць 2010 31 940 2010 29 915 [1] 2011 31 139 2011 29 075 [1] 2012 28 581 [1] 2013 28 015 [1] 2014 27 484 [1] 2015 27 041 [1] 2016 27 179 [1] Год Колькасць 2017 26 491 2017 26 476 [6] 2018 25 869 [7] 2019 25 495 [8] 2020 25 397 [8] 2021 25 343 [1] 2022 25 204 [8] 2023 25 608 [1]

Спорт

• ФК Уцяніс — футбольны клуб.
• Гарадскі стадыён па футболу.

Гарады-пабрацімы

•  Бейт-Сахур^[d], Дзяржава Палесціна (5 верасня 2015)^[9]
•  Глыбокае, Беларусь (30 кастрычніка 2008)^[9]
•  Горы, Грузія (2019)^[9]
•  Ковель, Украіна (30 верасня 2004)
•  Лідчэпінг, Швецыя (7 ліпеня 1997)
•  Панцінія^[d], Італія (10 лютага 1998)
•  Прэйльскі край^[d], Латвія (23 лютага 1997)
•  Рэзэкнэ, Латвія (3 верасня 2016)
•  Тршэбань^[d], Чэхія (10 кастрычніка 1997)
•  Хэлм, Польшча (2 сакавіка 1998)

Зноскі

1. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
2. ЭнцВКЛ 2005, с. 28.
3. Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 3 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — Мінск: Белкартаграфія, 2016. — 352 с., іл. — ISBN 978-985-508-298-0. С. 80.
4. https://web.archive.org/web/20110722151948/http://www.stat.gov.lt/lt/news/view?id=10041
5. https://web.archive.org/web/20110720132035/http://db1.stat.gov.lt/statbank/selectvarval/saveselections.asp?MainTable=M3010210&PLanguage=0&TableStyle=&Buttons=&PXSId=3239&IQY=&TC=&ST=ST&rvar0=&rvar1=&rvar2=&rvar3=&rvar4=&rvar5=&rvar6=&rvar7=&rvar8=&rvar9=&rvar10=&rvar11=&rvar12=&rvar13=&rvar14=
6. State Data Agency of Lithuania Праверана 18 лютага 2018.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566806'></a>
7. State Data Agency of Lithuania Праверана 2 чэрвеня 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566806'></a>
8. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 19 чэрвеня 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
9. https://www.utena.lt/index.php/lt/apie-utenos-rajono-savivaldybe1/tarptautiniai-rysiai

Літаратура

• Яўген Анішчанка. Вялікае Княства Літоўскае ў сярэдзіне XVIII ст. (карта) // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 28—29. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Uciana // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XII: Szlurpkiszki — Warłynka (польск.). — Warszawa, 1892. — S. 740.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Уцяна