Ковель

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Ковель (значэнні).

Ковель (укр.: Ковель) — горад абласнога падпарадкавання ў Валынскай вобласці Украіны, на рацэ Тур’я. Адміністрацыйны цэнтр Ковельскага раёна. Плошча 47,3 км². Насельніцтва 68 тыс. чал. (2009).

Горад Ковель укр.: Ковель Герб[d] Сцяг[d] Краіна  Украіна Вобласць Валынская вобласць Раён Ковэльскі раён Каардынаты 51°13′00″ пн. ш. 24°43′00″ у. д.HGЯO Першая згадка 1310[1] Плошча 50 км² Вышыня цэнтра 172 м[2] Насельніцтва ▼67 575 чал. (1 студзеня 2022)[3] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 3352 Паштовыя індэксы 45000–45014 КААТУУ 0710400000 Афіцыйны сайт kovelrada.gov.ua Ковель на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Знаходзіцца за 70 км на паўночны захад ад Луцку. Адзін з найбуйнейшых чыгуначных вузлоў Заходняй Украіны. Праз горад праходзяць аўтамагістралі E373, E85 еўрапейскага значэння і М07, М19 дзяржаўнага значэння.

Гісторыя

• XIV ст.: першыя згадкі пра паселішча, у Вялікім Княстве Літоўскім; меў замак.^[4]
• XV ст.: уладанне Сангушак.
• 24 снежня 1518: атрымаў Магдэбургскае права.
• 1543: перайшоў да каралевы Боны.
• 1547: у Ковелі натуральную рэнту замянілі грашовай — па адным чырвонцы з кожнага будынка.
• 1556: выйшла каралеўская грамата, якая дазволіла мясцовым рамеснікам ствараць цэхі; у Ковелі праводзілася два кірмашы ў год.
• 1564: вялікі князь Жыгімонт Аўгуст перадаў Ковель у валоданне ўцекачу з Масковіі князю А. Курбскаму.
• 1565/66: у Валынскім ваяводстве.
• 1569: паводле ўмоў Люблінскай уніі перайшоў да Каралеўства Польскага.
• XVII ст.: буйны эканамічны і гандлёвы цэнтр заходняй Валыні.
• 1790: паводле інвентара, у Ковелі было больш за 400 дамоў.^[4]
• 1795: у выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, цэнтр павету Валынскай губерні.
• 1893: у Ковелі дзейнічалі 4 праваслаўныя цэрквы, касцёл, сінагога, 7 яўрэйскіх малітоўных дамоў; працавалі мужчынская і жаночая, прыватная 2-класнае жаночае вучылішчы, 2 бальніцы (адна яўрэйская), 2 аптэкі, 1 друкарня, 2 фатаграфіі.
• 1921: згодна з Рыжскім мірным дагаворам увайшоў у склад міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Валынскім ваяводстве.
• 1939: у складзе Украінскай ССР.
• 28 чэрвеня 1941 — 7 ліпеня 1944: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

Насельніцтва

• 1863 — 3646 чал.
• 1881 — 4675 чал.^[5]
• 1893 — 15 116 чал, з іх паводле веравызнання: праваслаўных 5498, рыма-каталікоў 3088, іўдзеяў 5810, пратэстантаў 612, іншых 108; паводле саслоўя: шляхты 696, мяшчан 13 032, сялян 1266, замежных падданых 65, іншых 57.^[6]
• 1972 — 36 тыс. чал.^[7]
• 1991 — 69,7 тыс. чал.^[8]
• 2009 — 69 тыс. чал.

Эканоміка

Завод сельскагаспадарчых машын, льнозавод; дрэваапрацоўчы, будматэрыялаў, мясны камбінаты.

Славутасці

• Гістарычная забудова горада (кан. XIX — пач. XX стст.)
• Касцёл Св. Ганны (перавезены з вёскі Вішанькі, 1771)
• Сінагога (XIX ст.)
• Царква Дабравешчання Прасв. Багародзіцы (1877)
• Царква Св. Міхала (1903)
• Царква Уваскрэшання Хрыстова (1877)

Галерэя

• 
  Касцёл Св. Ганны
• 
  Царква Дабравешчання Прасв. Багародзіцы
• 
  Царква Уваскрэшання Хрыстова
• 
  Былая аптэка

Гарады-пабрацімы

Ліхтар з пазначэннем адлегласцей да партнёрскіх гарадоў

• Хэлм, Польшча (1995)
• Буча, Украіна (2001)
• Вальсродэ, Германія (2003)
• Пінск, Беларусь (2003)
• Ржэў, Расія (2003)
• Легіянова, Польшча (2005)
• Уцяна, Літва (2005)
• Бжэг Дольны, Польшча (2005)
• Лэнчна, Польшча (2006)
• Смела, Украіна (2006)
• Красныстаў, Польшча (2008)
• Барзінггаўзен (2008)

Вядомыя асобы

• Зіновій Лявонцьевіч Пазнякевіч (нар. 1932) — беларускі геолаг.
• Леанід Канстанцінавіч Шулаеў (нар. 1948) — беларускі архітэктар.

Крыніцы

1. http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Kovel_mst
2. http://dateandtime.info/uk/citycoordinates.php?id=704617
3. Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны Чисельність наявного населення Українина 1 січня 2022 — Кіеў: Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q115154676'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543'></a>
4. ЭнцВКЛ 2005.
5. SgKP 1883, s. 516.
6. ЭСБЭ 1890—1907.
7. Ковель // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
8. Ковель // Большой энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. — ISBN 5-85270-262-5.

Літаратура

• Грынявецкі В. Ковель // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 119. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Kowel // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno (польск.). — Warszawa, 1883. — S. 516—517.
• Ковель // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ковель