Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч

Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч (23 лютага 1891, в. Алексінічы Сенненскага пав. Магілёўскай губ., цяпер Сенненскі р-н Віцебскай вобл. — 20 снежня 1937, Менск, НКУС) — беларускі літаратуразнавец, крытык, педагог.

Міхаіл Мікалаевіч Піятуховіч
Дата нараджэння	23 лютага 1891(1891-02-23)
Месца нараджэння	Алексінічы, Студзёнкаўскі сельсавет, Сенненскі раён, Віцебская вобласць, Беларусь
Дата смерці	20 снежня 1937(1937-12-20) (46 гадоў)
Месца смерці	НКУС Менска[d], Менск, БССР, СССР
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	літаратуразнавец, крытык, педагог
Месца працы	Інстытут беларускай культуры БДУ Інстытут літаратуразнаўства НАНБ Паўночна-Асецінскі дзяржаўны ўніверсітэт[d] Менскі беларускі педагагічны тэхнікум
Навуковая ступень	прафесар
Альма-матар	Магілёўская духоўная семінарыя Нежынскі дзяржаўны ўніверсітэт (1917)
Член у	Полымя
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся 23 лютага 1891 года ў вёсцы Алексінічы Сенненскага павета Магілёўскай губерніі ў сям’і вясковага праваслаўнага святара. Вучыўся ў Магілёўскай духоўнай семінарыі. У 1917 скончыў Нежынскі гісторыка-філалагічны інстытут. Быў накіраваны ў Петраградскі ўніверсітэт для падрыхтоўкі да прафесарскага звання па кафедры рускай мовы і славеснасці. З-за недохопу матэрыяльных сродкаў на пачатку 1920 вымушаны быў пераехаць у Адэсу. З 1921 у БССР. Публікавацца пачаў у 1921. Актыўна выступаў у друку як крытык і даследчык беларускай літаратуры. З верасня 1921 з’яўляўся членам навукова-тэрміналагічнай камісіі, з лютага 1922 — навуковым супрацоўнікам, а з 1925 — правадзейным членам Інбелкульта; з 1929 — правадзейны член БелАН. Да 1936 г. працаваў у Інстытуце літаратуры БелАН^[1].

У 1921—1926 выкладаў беларускую літаратуру ў МБПТ. З лютага 1922 працаваў у БДУ: дацэнт, з кастрычніка 1926 — прафесар. У маі 1926 г. стаў дэканам педагагічнага факультэта.

У пачатку 1930-х над М. Піятуховічам навісла пагроза рэпрэсій з-за «непралетарскага паходжання».

Літаратурна-крытычныя выступленні М. Піятуховіча заўсёды мелі апанентаў, аднак у сярэдзіне 1930-х палеміка выйшла за межы літаратурнай дыскусіі і прыняла характар грубых палітычных абвінавачванняў. М. Піятуховіч вырашыў выехаць з сям’ёй за межы Беларусі (у 1934 ці 1936 г.). Жыў у Арджанікідзэ; працаваў выкладчыкам-славістам у Паўночна-Каўказскім і Паўночна-Асецінскім педагагічных інстытутах. 9 студзеня 1937 г. ён быў арыштаваны і перавезены ў Мінск. 19 снежня 1937 г. Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР прыгавораны да расстрэлу. Рэабілітаваны 27.12.1957.

Літаратуразнаўчая дзейнасць

Яшчэ да пачатку сваёй дзейнасці на ніве беларускай навукі М. Піятуховіч спецыялізаваўся па заходнееўрапейскіх літаратурах, у прыватнасці французскіх рамантыках. Шэраг прац прысвяціў творчасці паэта Альфрэда дэ Віньі («Дэ Віньі як мысліцель»). Як крытык і даследчык беларускай літаратуры выступіў у друку ў 1921 годзе з артыкуламі, прысвечанымі творчасці Якуба Коласа.

Універсітэцкі курс М. Піятуховіча лёг у аснову яго «Нарысаў гісторыі беларускае літаратуры. Ч. 1 (Агляд літаратурна-ідэалагічных плыняў XIX і пачатку XX в.» (1928), якія мелі станоўчае значэнне ў тагачасных метадалагічных пошуках, хоць ён і не пазбег сацыялагічнага схематызму. Аўтар артыкулаў пра фальклор, Ф. Скарыну, Ф. Багушэвіча, Я. Купалу, Я. Коласа, М. Багдановіча, Ц. Гартнага, Ядвігіна Ш., М. Чарота, К. Чорнага і інш. Рэдактар-укладальнік гісторыка-літаратурнай хрэстаматыі «Выпісы з беларускае літаратуры: Новы і найноўшы кругабегі» (1923). Рэдактар, аўтар уступнага артыкула да твораў П. Труса (1934, 1935). Праца М. Піятуховіча «Рукапісы А. Рыпінскага» апублікавана ў 1990 В. Скалабанам.

Бібліяграфія

• Францішак Скарына і яго літаратурная дзейнасць. Мн., 1926;
• Апавяданне «У палескай глушы» як новы этап бел. мастацкай прозы. Мн., 1927;
• Ля вытокаў лірыкі Янкі Купалы. Мн., 1927;
• Паэтычнае светаадчуванне ў творчасці Якуба Коласа. Мн., 1927;
• Звычаі і песні беларускага селяніна ў іх гаспадарчай аснове. Мн., 1928;
• Лірыка і проза Ц. Гартнага. Мн., 1928;
• Нарысы гісторыі беларускай літаратуры: Агляд літаратурна-ідэалагічных плыняў XIX і XX ст. Мн., 1928;
• Рукапісы А. Рыпінскага / Публ. В. Скалабана // Шляхам гадоў: Гісторыка-літаратурны зборнік. Мн., 1990.

Зноскі

1. Возвращенные имена: Сотрудники АН Беларуси, пострадавшие в период сталинских репрессий. — Мн., 1992. С. 86—87

Літаратура

• Карабан С. Нарысы гісторыі беларускай савецкай крытыкі 20—30 гадоў. — Мн., 1971.
• Мушынскі М. Беларуская крытыка і літаратуразнаўства, 20—30-я гг. — Мн., 1975. — С. 90—101.
• Киселев Г. Разыскивается классик… — Мн., 1989. — С. 356—376.
• Возвращенные имена: Сотрудники АН Беларуси, пострадавшие в период сталинских репрессий / сост. и авт. предисл. Н. В. Токарев; под ред. А. С. Махнача.. — Мн: Навука i тэхнiка, 1992. — 120 с. — ISBN ISBN 5-343-01246-9.
• Піятуховіч Міхайла // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1992—1995. Т. 5.
• Піятуховіч Міхаіл Мікалаевіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 584. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.