Герб Кіеўскага ваяводства

Герб Кіеўскага ваяводства (польск.: Herb województwa kijowskiego) — геральдычны сімвал Кіеўскага ваяводства Вялікага княства Літоўскага, з 1569 года Каралеўства Польскага.

Герб Кіеўскага ваяводств
Дэталі
Суб’ект	Кіеўскае ваяводства
Носьбіт	Кіеўскае ваяводства
Зацверджаны	1506[1]
Заснаванне	1569
Раннія версіі

З 1-й чвэрці XIV ст. Кіеўскае княства ўваходзіла ў сферу ўплыву, а з 1360-х гадоў фактычна ў склад Вялікага Княства Літоўскага. У 1390-я гады вялікі князь Вітаўт замест князя прызначыў у Кіеў сваіх намеснікаў, у 1471 годзе вялікі князь Казімір тлумачыў волю Вітаўта і ўрэшце сваю так, што князь Уладзімір Альгердавіч «пробѣгал» Кіеўскае княства для сябе і нашчадкаў, калі ад’ехаў да Масквы, такім чынам статус ваяводства быў яўна замацаваны.

Пасля Люблінскай уніі 1569 года Кіеўскае ваяводства перайшло ў склад Каралеўства Польскага.

Па ўмовах Андрусаўскага перамір’я 1667 года Каралеўства Польскае страціла большую частку ваяводства і яго сталіцу, але назва захавалася. Цэнтрам ваяводства быў Жытомір.

Апісанне

Вялікалітоўскі перыяд

Да 1569 года^[2] і пазней у крыніцах герб апісваюць як мядзведзя, які ідзе ў блакітным^[3] або белым^[4] полі.

Польскі перыяд

З 1569 года герб Кіеўскага ваяводства ў складзе Польскай кароны^[5] апісваюць як белую постаць святога Міхаіла Арханёла ў чырвоным полі, які трымае ў правай руцэ аголены меч, апушчаны ўніз, а ў левай — похвы, апушчаныя ўніз такім чынам, што іх канец датыкаецца вастрыя мяча^[6].

Гісторыя

Архангел Міхаіл з часоў Кіеўскай Русі лічыўся абаронцам Кіева і Кіеўскай зямлі^[7].

У 1507—1517 гадах на ўзор герба Кіеўскага ваяводства створаны герб Навагрудскага ваяводства з выявай Міхала Арханёла. З гэтага часу кіеўская харугва мяняецца, на ёй з’яўляецца герб з выявай чорнага мядзведзя. Канчаткова герб з мядзведзем замацаваўся на Віленскім сейме ў 1529 годзе. Пачатковыя выява і колер герба зафіксаваны ў гербоўніку Stemmata Polonica^[1].

Герб з мядзведзем выяўляўся на вялікалітоўскіх пячатках да падзелаў Рэчы Паспалітай. Барташ Папроцкі ў сваёй кнізе «Гербы польскага рыцарства» (1584), прылічаў герб з мядзведзем да асноўных гербоў Вялікага княства Літоўскага, побач Пагоні і Калюмнаў. У вялікалітоўскай геральдыцы да падзелаў Рэчы Паспалітай як герб ваяводства ўжываўся чорны мядзведзь, якім ідзе на светлым полі^[2].

Пасля пераходу ваяводства да Польскай Кароны ў 1569 годзе, у польскай геральдыцы ў асноўным ўжываўся герб з выявай Арханёла Міхаіла з апушчанымі ўніз мячом і похвамі. У новым гербе (лац.: vir armatus) меч, апушчаны ўніз вастрыём, быў сімвалам падпарадкавання польскаму каралю^[8].

Галерэя

• Сімвалы Кіеўскага княства
• 
  Пячатка кіеўскага князя з выявай архангела Міхаіла. XII—XIV стагоддзя.
• 
  Манета Кіеўскага князя Уладзіміра Альгердавіча. 1388—1392 гг.

• Гербы ваяводства ў вялікалітоўскай геральдыцы
• 
  Герб ваяводства з габелена Жыгімонта II Аўгуста, 1548
• 
  Герб Кіеўскага ваяводства з 1517 г. З гербоўніка Stemmata Polonica. Ок. 1555 г.
• 
  Герб ваяводства ў Вялікім княстве Літоўскім. 1712 г.
• 
  Герб з пячаткі Вялікага князя Літоўскага Станіслава Аўгуста (1764—1795)
• 
  Герб Кіеўскага ваяводства з 1517 г. З гербоўніка Каспера Несецкага, 1839 г.

• Герб ваяводства ў польскай геральдыцы
• 
  Герб ваяводства ў Польскім каралеўстве. З акта караля Жыгімонта III 1588 г.
• 
  Герб ваяводства ў Пасольскай зале Каралеўскага замка Варшавы.
• 
  Герб Кіеўскага ваяводства з 1569 г. З гербоўніка Каспера Несецкага, 1839 г.
• 
  Герб ваяводства з гербоўніка 1875 года
• 
  Два гербы ваяводства на карце Рэчы Паспалітай пасля Андрусаўскага перамір'я ў 1667 г. Малюнак 1907 г.

Зноскі

1. Шаланда А. І. Зямельныя гербы Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага ў ХІV–ХVІІІ ст. // Герольд Litherland, № 2, 2001 г. (бел.)
2. Stefan Krzysztof Kuczyński^[pl]. Polskie herby ziemskie. 1993
3. Гербоўнік Stemata Polonica — Парыж, 1550-е гг.
4. З гербоўніка Каспера Нясецкага. Выданне 1839 года
5. Грушевський М. Державний герб України // Народна воля, 25(12).11.1917 р.
6. Samuel Orgelbrand Encyklopedia powszechna. — 1863. — s. 640.
7. Рево О. А. «Тризуб» — герб Украины Архівавана 5 лютага 2022. // Наука и жизнь, № 5, 1994 г.
8. Румянцева В. В. Эмблемы земель и гербы городов Левобережной Украины периода феодализма — К.: Наукова думка, 1986 — С. 44

Спасылкі