Руанда
краіна ў Цэнтральнай Афрыцы / From Wikipedia, the free encyclopedia
Руа́нда, Рэспубліка Руанда (на руандзе: u Rwanda) — невялікая краіна ў Цэнтральнай Афрыцы на сутыку рэгіёну Вялікіх Афрыканскіх азёраў і Паўднёва-ўсходняй Афрыкі. Месьціцца на некалькі градусаў ніжэй за роўнік і мяжуе з Дэмакратычнай Рэспублікай Конга, Танзаніяй, Угандай і Бурундзі. Ня мае выхаду да мора. Паверхня краіны мае складаны, узвышаны характар, то бок на захадзе краю пераважаюць горы, а на паўднёвым усходзе расьцягаецца саванна. Руанда на мясцовых мовах азначае «Край тысячы пагоркаў». Клімат вагаецца па тэрыторыі ад мернага да субтрапічнага, з двума дажджлівымі і двума сухімі сэзонамі на год. Колькасьць насельніцтва дзяржавы складае больш за 12,6 мільёнаў чалавек, якія жывуць на плошчы ў 26 тысячаў км², што робіць Руанду самай густанаселенай мацерыковай афрыканскай краінай. Сярод краінаў, якія перавышаюць плошчу ў 10 тысяч км², Руанда займае пяты радок паводле гэтага паказьніку ў сьвеце. Адзін мільён з усіх жыхароў ёсьць мяшчанамі сталіцы і найбуйнейшага гораду Кігалі.
Руанда | |||||
на руандзе: Rwanda па-француску: Rwanda па-ангельску: Rwanda на суахілі: Rwanda | |||||
| |||||
Дзяржаўны гімн Цудоўная Руанда | |||||
Дата заснаваньня: | 1962 | ||||
Афіцыйная мова: | руанда, ангельская мова, француская мова і суахілі | ||||
Сталіца: | Кігалі | ||||
прэзыдэнт Руанды[d]: | Поль Кагамэ | ||||
прэм’ер-міністар Руанды[d]: | Эдуар Нгірэнтэ[d] | ||||
Заканадаўчы орган: | парлямэнт Руанды[d] | ||||
Плошча: |
| ||||
Насельніцтва: | |||||
Валюта: | Руандыйскі франк | ||||
СУП (2022) | |||||
па ППЗ: | 37,5 млрд $ | ||||
па ППЗ на душу насельніцтва: | 2 836 $ | ||||
намінальны: | 12,1 млрд $ | ||||
намінальны на душу насельніцтва: | 912 $ | ||||
Індэкс дэмакратыі: | 3,1[2] | ||||
Каэфіцыент Джыні: | 43,7[3] | ||||
ІРЧП: | 0,534[4] | ||||
Часавы пас: | UTC+2 і Афрыка/Кігалі[d][5] | ||||
Аўтамабільны знак: | RWA | ||||
Бок аўтамабільнага руху: | праваруч | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню: | .rw | ||||
Тэлефонны код: | +250 | ||||
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы | |||||
gov.rw (анг.) |
З 1994 году Руанда ёсьць унітарнай прэзыдэнцкай дзяржавай з двухпалатным парлямэнтам, якім кіруе Руандыйскі патрыятычны фронт. З дакаляніяльных часоў і пасюль край кіруецца цэнтралізаваным аўтарытарным урадам. Не зважаючы на тое, што Руанда мае нізкі ўзровень карупцыі ў параўнаньні з суседнімі краінамі і ў Афрыкі агулам, яна займае адно з найніжэйшых месцаў у міжнародных рэйтынгах празрыстасьці ўраду, узроўню грамадзянскіх свабодаў і якасьці жыцьця. Насельніцтва досыць маладое і пераважна сельскае. Усе руандыйцы паходзяць толькі з адной культурнай і моўнай групы, вядомай як баньяруанда, але падзяліць іх можна на народнасьці хуту, тутсі і тва. Апошнія з узгаданных плямёнаў ёсьць пігмэямі, якія жывуць у лясах і часта лічацца нашчадкамі самых раньніх жыхароў Руанды. Нацыянальная мова завецца руанда. На ёй размаўляюць карэнныя руандыйцы, але таксама да ліку афіцыйных належаць ангельская, француская мовы і суахілі.
Эканоміка грунтуецца ў асноўным на спажывецкай гаспадарцы. Асноўнымі культурамі, якія выпраўляюць на экспарт, ёсьць кава і гарбата. Апошнім часам, хуткарослым сэктарам эканомікі ёсьць турызм, які дазваляе зарабляць краіне грошы. Ужо ў XXI стагодзьдзі Руанда набыла рэпутацыю новага тэхналягічнага цэнтру Афрыкі, дзякуючы павелічэньню колькасьці тэхналягічных стартапаў[6]. Краіна ёсьць сябрам Афрыканскага зьвязу, Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў, Садружнасьці нацыяў, Эканамічнай супольнасьці Ўсходняй і Паўднёвай Афрыкі, арганізацыі Франкафонія і Ўсходнеафрыканскай супольнасьці. У чэрвені 2022 году у Руандзе ладзілася сустрэча кіраўнікоў урадаў Садружнасьці нацыяў, якая першапачаткова была заплянаваная на 2020 год, але праз пандэмію каранавірусу была перанесеная[7].