Дзевас

Дзевас (Дыеўс, Дэйвс; лет. dievas, лат. dievs, латгал. dīvs, прус. deiws) — лічыцца вярхоўным богам у балтыйскай міталёгіі, увасабленьнем сьветлага дзённага неба. Адно з найбольш архаічных балтыйскіх бостваў, у міталёгіі яго вобраз даволі аморфны, ён выступае як бог наогул, бог як такі ўласна (пазьней балты назвалі гэтым імем і хрысьціянскага Бога, «Дзевас» пачало азначаць проста «бог»). Ад Неба-Каровы нарадзіў блізьнятаў — сына ды дачку, якія ўвасабляюць урадлівасьць і земляробства, пазьней паданьне пра інцэст было заменена на міт пра двух братоў-блізьнятаў і іх сястру^[1][2].

Назва

Мяркуецца, што латыскі варыянт «Debestevs» (або «Debess tevs») робіць празрыстай этымалёгію імя: яно паходзіць ад балтыйскага «Бацька-Неба», што сьведчыць пра агульнаэўрапейскае атаясамліваньне неба з мужчынскім пачаткам сусьвету.

У славянскай (беларускай) міталёгіі бытавала боства Дзіў (Дзіва), якое мае тое ж індаэўрапейскай паходжаньне, што летувіскае Дзевас і лацінскае Дэўс^[3].

Беларусь

Ад балтаў гэтае імя трапіла і ў некаторыя рэгіёны Беларусі. Так, у Зьдзецельскім раёне Гарадзенскай вобласьці быў вядомы камень з назвай Дзево блюдас («блюда Бога»)^{[Крыніца?]}. Існуе гіпотэза пра тое, што й прыгоркі з назвай Дзявочая гара, якія сустракаюцца ў некаторых мясьцінах Беларусі, маглі раней быць месцамі ўшанаваньня Дзеваса, а пазьней у выніку дээтымалягізацыі іх імёны былі ператлумачаны як Дзявочыя або Паненскія.

Крыніцы

1. СЛАВЯНСКАЯ МІТАЛЁГІЯ. Тацьцяна Шамякіна
2. Lautenbachs J., Deews un welns, Riga, 1885; Biezais H., Die Himmlische Gцtterfamilie der alten Letten, Uppsala, 1972.
3. Ластоўскі В. Дзіў // Крывіч. № 1 (11), студзень-чэрвень 1926. С. 112.

Вонкавыя спасылкі

• Артыкул «Дзевас» на сайце «Родныя вобразы»(недаступная спасылка)