Фара Вітаўта (Берасьце)

Касьцёл Сьвятога Крыжа і Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі або Фара Вітаўта, пазьней таксама касьцёл Сьвятога Крыжа і Сьвятой Ганны — помнік архітэктуры XV—XVIII стагодзьдзяў у Берасьці. Знаходзіўся ў Старым Месьце^[a], на рагу Рынку і вуліцы Падзамкавай. Пры будаваньні Берасьцейскай крэпасьці ўлады Расейскай імпэрыі зьнішчылі касьцёл, як і іншыя помнікі архітэктуры Берасьця.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Фара Вітаўта.

Помнік сакральнай архітэктуры
Фара Вітаўта
Фара Вітаўта
Краіна	Беларусь
Места	Берасьце
Каардынаты	52°04′54.19″ пн. ш. 23°39′21.02″ у. д.
Эпархія	Пінская дыяцэзія
Заснавальнік	Вітаўт
Дата заснаваньня	1412 і 1766
Дата скасаваньня	1808
Фара Вітаўта на мапе Беларусі Фара Вітаўта

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першая каталіцкая парафія ў Берасьці ўтварылася ў 1389 годзе. У 1412 годзе з фундацыі вялікага князя Вітаўта пачалося будаваньне мураванага касьцёла. Існуе меркаваньне, што гэты касьцёл да XVIII ст. быў драўляным^[1]. Да касьцёла належалі вялікія юрыдыкі, адна зь іх — Сьвятога Крыжа за Рынкам уздоўж Падзамкавай вуліцы.

У 1766—1769 гадох з фундацыі кс. Пятра Шпанэмбэрга праводзілася перабудова касьцёла.

Выгляд цэнтру Берасьця ў XVII ст. (фрагмэнт гравюры Э. Дальбэрга)
Умоўныя пазначэньні: A. Castellum — Замак; B. Templum Iesuilarum — Касьцёл езуітаў; C. Templum Parochiale — Фарны касьцёл; D. Templ. Graco-rum — Грэцка-каталіцкая царква; E. Templ. Dominicanorum — Дамініканскі касьцёл; F. Coenob. Bernhardinorum — Кляштар бэрнардынаў; G. Synagogux Iudcorum — Сынагога.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Берасьце апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. З 1805 году набажэнствы ў касьцёле не праводзіліся з прычыны небясьпечнасьці канструкцыяў па моцным пажары ў месьце. Касьцельныя каштоўнасьці перанесьлі ў капліцу.

У час будаваньня Берасьцейскай фартэцыі расейскія ўлады разабралі касьцёл, капліца пэўны час выкарыстоўвалася пад вайсковыя мэты, пазьней яе таксама разабралі^[2].

Архітэктура

Будынак меў форму чатырокутніка, да ўваходу далучаўся бабінец. З вугла будынка ўзвышалася 6-кутная вежа, з усходняга боку разьмяшчалася капліца.

Інтэр’ер аздабляўся алтарамі, у касьцёле захоўвалася вялікая колькасьць абразоў, а тасама сьвецкі партрэт Вітаўта, выкананы ў XVIII ст.

Пры касьцёле была плябанія, у трох вялікіх пакоях якой былі каміны зь белай кафлі. Сьцены аздабляліся шпалерамі з тканіны.

Заўвагі

1. Тэрыторыя сучаснай Берасьцейскай крэпасьці

Крыніцы

1. Габрусь Т. Зруйнаваныя святыні // Страчаная спадчына. — Менск, 2003. С. 125.
2. Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Брэста. У 2-х кн. Кн. 1. — Мн.: БЕЛТА, 1997.

Літаратура

• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Брэста. У 2-х кн. Кн. 1. — Мн.: БЕЛТА, 1997. — 576 с. ISBN 985-6302-05-6.
• Страчаная спадчына / Т. Габрусь, А. Кулагін, Ю. Чантурыя, М. Ткачоў: Уклад. Т. Габрусь. — Менск: Беларусь, 2003. — 351 с.: іл. ISBN 985-01-0415-5.

Вонкавыя спасылкі

• Фара Вітаўта ў Берасьці, Radzima.org