Zúrich
From Wikipedia, the free encyclopedia
Zúrich (n'alemán Zürich [ˈtsyːʁɪç] o [ˈtsʏrɪç], en francés Zurich [zyʁik], n'italianu Zurigo [dzuˈriːɡo],[1] en romanche Turitg [el toˈritɕ]) ye la principal ciudá de la Confederación Suiza, con una población de 404 783 habitantes en 2014 y un área metropolitana de 1 392 396 d'habitantes. Ye la capital del cantón de Zúrich y atópase allugada nel distritu de Zúrich, na llanura central de Suiza y próxima a los Alpes. Ye'l motor financieru (en Zúrich atópase la banca internacional) y centru cultural del país, siendo amás una ciudá gallardoniada col títulu de ciudá con mayor calidá de vida nel mundu por dos causes consecutives (2006-2008).[2][3]
 Zúrich | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| , , , , , , , y | |||||
| Alministración | |||||
| Estáu federáu |  Suiza | ||||
| Cantón | Cantón de Zúrich | ||||
District of the canton of Zürich (en)  | Distritu de Zúrich | ||||
| Tipu d'entidá | comuñes de Suiza | ||||
| Alcalde de Zúrich (es) | Corine Mauch | ||||
| Nome oficial | Zürich (de-ch) | ||||
| Nome llocal | Zürich (de) | ||||
| Códigu postal |
8000, 8001, 8002, 8003, 8004, 8005, 8006, 8008, 8032, 8037, 8038, 8041, 8044, 8045, 8046, 8049, 8050, 8051, 8052, 8053, 8055, 8057, 8063, 8064, 8031, 8010, 8012, 8017, 8022, 8024, 8027, 8034, 8036, 8040, 8042, 8047, 8048, 8060, 8070, 8087, 8088, 8090, 8091, 8098 y 8092
| ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 47°22′28″N 8°32′28″E | ||||
  Zúrich Zúrich (Suiza)  | |||||
| Superficie | 87.88 km² | ||||
| Altitú | 408 m | ||||
| Llenda con |
Adliswil (es) , Dübendorf (es) , Maur (es) , Opfikon (es) , Regensdorf (es) , Schlieren (es) , Stallikon (es) , Urdorf (es) , Wallisellen (es) , Zollikon (es) , Fällanden (es) , Kilchberg (es) , Oberengstringen (es) , Uitikon (es) y Rümlang (es)
| ||||
| Demografía | |||||
| Población | 447 082 hab. (31 avientu 2023) | ||||
| Porcentaxe | 100% de Distritu de Zúrich | ||||
| Densidá | 5087,41 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Fundación | sieglu II | ||||
| Prefixu telefónicu |
043 y 044 | ||||
| Estaya horaria |
UTC+01:00 (horariu estándar) UTC+02:00 (horariu de branu) | ||||
| Llocalidaes hermaniaes | Kunming, San Francisco y Vínnytsia | ||||
| stadt-zuerich.ch | |||||
 | |||||
Los primeros asentamientos na ciudá remontar hasta l'añu 15 e. C., cola fundación de l'aduana romana Turicum, y nel sieglu X adquirió'l estatus de ciudá. Arrodiando al pequeñu cascu antiguu dispónense los Kreise (distritos) de Zúrich, ordenaos según el sentíu de les manes del reló. La ciudá moderna sirve de contraste cola histórica, gracies a los numberosos y vanguardistas bancos, tiendes de luxu y modernos chigres y cafés. Unu de los símbolos de la ciudá ye'l llagu de Zúrich.
Historia
L'orixe del nome ye la pallabra celta Turus, como lo suxer una inscripción nuna tumba que data de la ocupación romana nel sieglu II. El nome romanu del pueblu foi Turicum, y nel dialeutu llocal del alemán de Suiza llámase Züri.
Oríxenes
Mientres la era del Imperiu romanu, Turicum foi fundada poles tropes romanes como un puestu estratéxicu d'aduanes y sirvió de fuerte xunto al Limmat. Los primeros asentamientos asitiar nel actual "Lindenhof" y créese que mientres la etapa romana, Turicum llegó a cuntar con 300 habitantes.[4] Según la lleenda, en Zúrich fueron prindaos y executaos sobre'l 300 d. C. los santos patrones de la ciudá Félix y Régula, al igual que'l so sirviente Exuperantus, toos ellos procedentes de la lexón de Tebas.[4] Poco primero de la retirada del Imperiu nel 401 d. C., l'Emperador Valentiniano I mandó construyir un castiellu con diez torres nel "Lindenhof" pa protexer les aduanes de los pueblos xermánicos qu'amenaciaben dende'l norte.
Nel sieglu VIII construyóse'l Palatináu Carolinxu, un castiellu qu'emplegó piedres del anterior y derruido castiellu romanu. Escontra'l 853, Luis el Xermánicu, nietu de Carlomagno, fundó'l "Fraumünster" o conventu de muyeres y 20 años dempués llevantóse la primer ilesia de dichu conventu. Sicasí, atopáronse restos d'una posible ilesia del sieglu VI nos terrenes de la ilesia St Peter.[5] Nel 929 recoyer por escritu la primer mención de Zúrich como ciudá. En 1045, el Rei Enrique III el Negru concede al conventu (más concretamente a la princesa abadesa) los derechos de mercáu, aduana y moneda de la ciudá de Zúrich, quedando la ciudá sol monopoliu eclesiásticu. La ciudá convertir en ciudá imperial nel añu 1218, cuando muerren los duques de Zähringen y queden sol amparu del Emperador Federico II. Pocos años dempués, la burguesía provoca una rebelión que remata cola destrucción del Palatináu y la construcción del primer conceyu nesi mesmu allugamientu. Escontra 1229 lleguen a Zúrich los dominicanos, quien constrúin la ilesia de los Predicadores.
Poder de l'Antigua Confederación Suiza
En 1230 la ciudá fortificar con una muralla llevantada pola burguesía y qu'ocupa una área d'unos 0,38 km². La fortaleza componer de dos muralles paraleles de 7 m d'altor y unos 1250 m de llargor. A lo llargo del sieglu XIII asocédense les fundaciones de los conventos franciscanos y agustinos y a finales de sieglu fina'l rei Rodolfo II d'Habsburgu. Ye entós cuando se crea l'Antigua Confederación Suiza; en 1291, un añu dempués, el Duque Alberto I d'Habsburgu trata de sitiar la ciudá ensin ésitu. El famosu manuscritu ilustráu conocíu como'l Codex Manesse, agora en Heidelberg (descritu como «el manuscritu alemán más maraviosamente allumáu en sieglos»), foi encargáu pola familia Manesse de Zúrich, copiáu ya ilustráu na ciudá nel periodu entendíu ente 1304 y 1340. Documentu d'un trabayu y prestíu bien altos, precisó dellos años pola so detallada escritura y pintures en miniatura. Ye un testigu d'esceición de la creciente riqueza y arguyu de los ciudadanos de Zúrich de la dómina.
El 7 de xunu de 1336, el caballeru Rudolf Brun sustitúi'l conceyu de Zúrich pola primer constitución gremial o carta juramentada del 16 de xunetu. El mesmu Brun se autoproclamó alcalde vitaliciu y so esta constitución caltuvo la organización política de Zürich hasta 1798. La nueche del 23 de febreru d'esi mesmu añu produció un asaltu a la ciudá per parte d'unos conceyales espulsaos, que con ánimu de vengación trataron d'asesinar al alcalde Brun. El 1 de mayu de 1350, Zúrich pasa a formar parte de la Confederación helvética convirtiéndose nel quintu cantón. En 1360, l'alcalde Brun muerre, presumiblemente envelenáu polos sos enemigos.
A finales del sieglu XIV y empiezos del XV produciéronse la Batalla de Sempach (1386), na que s'enfrentaron los confederaos y los Habsburgu; la Guerra antigua de Zürich (1440–1446), ente los confederaos y el pueblu de Zúrich n'armes; y la Guerra de Borgoña contra Berna (1474-1477), na que'l Duque de Borgoña Carlos el Desacobardáu foi derrotáu.
En 1477 cinco cantones: Zurich, Berna, Lucerna, Soleura y Friburgu, formaron una lliga pa protexese contra les balasmes de les comunidaes rurales. Pero Uri, Schwyz, Unterwalden y Zug, sedes d'eses insurrecciones, protestaron contra l'almisión de Lucerna na nueva lliga, porque esistiera dende 1332 un alcuerdu ente elles y esi cantón de que nun entraría nuna nueva lliga ensin el so consentimientu. Tamién protestaben contra l'almisión de Soleura y Friburgu, pa torgar una preponderancia de les ciudaes sobre los elementos rurales. Nel intervalu de 1478 a 1481 les disensiones llegaron al so apoxéu. Finalmente celebróse una xunta de la Dieta Federal n'avientu de 1481, en Stans, cuando'l so antagonismu creció. La Dieta taba a puntu d'eslleise ensin alcuerdu cuando'l 22 d'avientu'l párrocu de Stans, Heini am Grund, aprució con un mensaxe del futuru santu patrón de suizu Nicolás de Flüe, reconocíu tantu por protestantes suizos como por católicos, que restauró la paz ente les partes engarraes, evitó la guerra civil -consiguiendo'l milagru de la reconciliación- y fixo téunicamente posible la realidá de la patria común suiza.[6]
Los confederaos fueron vencíos en 1515 na batalla de Marignano, al norte de Milán, lo que provoca'l fin de la espansión confederada.
Conflictos relixosos y Napoleón
A partir del sieglu XVI asocediéronse los discutinios relixosos. En 1523, Zúrich dixebrar del Obispáu de Constanza y polo tanto del catolicismu, provocando la retirada masiva d'imáxenes de santos nes ilesies. Esto llevó a la secularización de la ciudá en 1524 y al requiso de tolos bienes y riqueces de la última princesa abadesa, Katharina von Zimmern.
Zúrich foi'l primer cantón suizu qu'adoptó la Reforma Protestante. en 1519 so la direición del teólogu Ulrico Zuinglio. Desempeñó un papel importante nes guerres de Kappel. El movimientu de los anabaptistes tamién tuvo'l so orixe en Zúrich. Mientres la caza de bruxes, periodu que va de 1487 a 1701, se incoaron procesos contra 79 persones acusaes de bruxería.
En 1685 la ciudá acoyó a los protestantes que fuxíen del rei galu Lluis XIV. En 1717 terminó'l poder de los cantones católicos cola derrota d'éstos frente a los cantones protestantes de Zúrich y Berna. En 1780 sale la primer edición del periódicu Neue Zürcher Zeitung, qu'esiste entá anguaño.
Napoleón entró ensin oposición en Suiza col so Direutoriu en 1798 y ellaboró una nueva Constitución de la República Helvética, que sustituyó a l'anterior de los Gremios. L'exércitu austriacu, sol mandu del Archiduque Carlos, ganó al exércitu napoleónicu na primer batalla de Zúrich y lliberar. La segunda sería la de la conquista definitiva en 1799. Les históriques muralles medievales fueron baltaes en 1811, y cuatro años más tarde declaróse la perpetua neutralidá de Suiza. La población de Zúrich aumentó en 1893, pasando de 28 000 a 121 000 habitantes, al integrase una serie de conceyos periféricos de la urbe.
A empiezos del sieglu XX, Suiza foi testigu d'una fuelga xeneral ante l'amenaza bolxevique, y en Zúrich llegaron a producise víctimes mortales por causa de la intervención militar. En 1934 xuniéronse, por votación popular, otros ocho comunidaes colindantes con Zúrich, pasando entós de 200 000 a 300 000 habitantes.
Xeografía
El términu municipal de la ciudá de Zurich tien una superficie de 91,88 km². La ciudá ta asitiada onde'l ríu Limmat conflúi en direición noroeste col llagu de Zúrich, a unos 30 km de los Alpes. Zúrich ta arrodiada por frondosas llombes qu'inclúin el Gubrist, Hönggerberg (541 m), Käferberg (571 m), Zürichberg (676 m), Adlisberg (701 m) y Oettlisberg al este; y el Uetliberg (parte del cordal Albis) al oeste. El ríu Sihl desagua nel Limmat a la fin de Platzspitz, que bordia'l Muséu Nacional Suizu (Landesmuseum).
El centru xeográficu y históricu de la ciudá ye'l Lindenhof, una pequeña llomba natural xunto al ríu Limmat. Con 392 m sobre'l nivel del mar, el Limmat ye'l puntu más baxu del términu municipal, ente que el Uetliberg, con 869 m sobre'l nivel del mar, ye'l puntu de mayor elevación. El so cume puede llograse con facilidá, y dende la plataforma de la torre mirador ufierta una espectacular panorámica de la ciudá y el llagu, según una vista de los Alpes.[7]
La ciudá parte coles comuñes d'Adliswil, Dübendorf, Fällanden, Kilchberg, Maur, Oberengstringen, Opfikon, Regensdorf, Rümlang, Schlieren, Stallikon, Uitikon, Urdorf, Wallisellen y Zollikon.
Distritos
Les llendes de la ciudá anteriores a 1893 yeren práuticamente los mesmos que na ciudá antigua o histórica. Dos grandes espansiones de les llendes urbanes asoceder en 1893 y 1934, cuando Zúrich fundir con conceyos periféricos que crecieren constantemente dende'l sieglu XIX. Anguaño, la ciudá ta estremada en doce distritos (los Kreise), ordenadamente numberaos, cada unu de los cualos contién ente unu y cuatro barrios. Los distritos son los siguientes:
- Distritu 1: conocíu como Altstadt, nél inclúyese la ciudá antigua o cascu históricu de Zúrich y a entrambos llaos queda'l ríu Limmat.
- Distritu 2: xunto al llagu de Zúrich, contién los barrios de Enge, Wollishofen y Leimbach.
- Distritu 3: conocíu como Wiedikon, atopar ente'l ríu Sihl y el Uetliberg. Los barrios de Alt-Wiedikon, Sihlfeld y Friesenberg tán nesti distritu.
- Distritu 4: el Aussersihl ta ente'l Sihl y el circuitu ferroviariu de la Estación de Trenes de Zúrich.
- Distritu 5: esta zona industrial ye conocida en Zúrich como Industriequartier y tópase ente'l Limmat y el circuitu ferroviariu de la Estación de Trenes de Zúrich. Nél entá se caltién la zona industrial orixinal de la ciudá.
- Distritu 6: atopar a la llende de Zürichberg, una llomba qu'apodera la parte este de la ciudá. Equí tán los barrios de Oberstrass y Unterstrass.
- Distritu 7: na frontera de Adlisberg y de Zürichberg, ta asitiáu na parte este de la ciudá y contién los barrios de Hottingen y Hirslanden.
- Distritu 8: conocíu como Riesbach, ta na parte este del llagu de Zúrich.
- Distritu 9: ente'l Limmat nel norte y el Uetliberg al sur. Contién los barrios de Altstetten y Albisrieden.
- Distritu 10: ta emplazado ente'l Limmat al norte y al sur con Hönggerberg y Käferberg. Los sos barrios son Höngg y Wipkingen.
- Distritu 11: ta na parte norte de Hönggerberg y Käferberg y ente'l valle Glatt y el llagu de Katzen (Katzensee). Los barrios que s'atopen equí son Affoltern, Oerlikon y Seebach.
- Distritu 12: conocíu como Schwamendingen, ta nel valle Glatt, al noroeste de Zürichberg.
Clima
El clima de Zúrich ye templáu. Asitiada na zona de transición ente'l templáu húmedu y el continental, ta so la influencia de les umbaes provenientes del océanu Atlánticu, que traen precipitaciones y temperatures más templaes de lo habitual na llatitú a la que s'atopa asitiada la ciudá (47º N), y de los vientos fríos del nordés (conocíos en Suiza como Bise) provenientes d'Europa Oriental. La temperatura medio añal (midida na estación meteorolóxica de Zürichberg a 556 msnm) ye de 8.5 °C. En branu pueden llegase a rexistrar temperatures máximes de 35 °C y en iviernu mínimes de -10 °C.
 Parámetros climáticos permediu de Zürich, Suiza  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima media (°C) | 2.9 | 4.6 | 9.5 | 13.8 | 18.5 | 21.6 | 24.0 | 23.3 | 18.8 | 13.7 | 7.2 | 3.7 | 13.5 |
| Temperatura media (°C) | 0.3 | 1.3 | 5.3 | 8.8 | 13.3 | 16.4 | 18.6 | 18.0 | 14.1 | 9.9 | 4.4 | 1.4 | 9.3 |
| Temperatura mínima media (°C) | -2.0 | -1.6 | 1.7 | 4.5 | 8.8 | 11.9 | 14.0 | 13.8 | 10.5 | 7.0 | 2.0 | -0.7 | 5.8 |
| Precipitación total (mm) | 63 | 64 | 78 | 83 | 122 | 128 | 124 | 124 | 99 | 86 | 79 | 83 | 1134 |
| Nevaes (cm) | 18.4 | 22.0 | 13.7 | 3.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.8 | 8.0 | 19.1 | 85.0 |
| Díes de precipitaciones (≥ 1.0 mm) | 10.5 | 9.3 | 11.9 | 11.4 | 12.4 | 12.7 | 12.3 | 11.6 | 10.2 | 9.9 | 10.3 | 11.4 | 133.9 |
| Díes de nevaes (≥ 1.0 cm) | 4.8 | 5.2 | 3.2 | 0.7 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 1.6 | 4.8 | 20.4 |
| Hores de sol | 55 | 81 | 124 | 153 | 175 | 189 | 215 | 200 | 150 | 102 | 59 | 42 | 1544 |
| Humedá relativa (%) | 83 | 78 | 72 | 69 | 71 | 71 | 71 | 74 | 79 | 83 | 84 | 84 | 77 |
| Fonte: MeteoSwiss[8] | |||||||||||||
Demografía
Zúrich cunta oficialmente con 404 783 habitantes (a fecha de 31 d'avientu de 2014), siendo la ciudá más poblada del país. El 31,7 % d'ellos nun tener la ciudadanía suiza, esto ye, 128 316 persones.[9]
Los ciudadanos alemanes constitúin el grupu estranxeru más numberosu de Zúrich col 22 %, siguíu de los inmigrantes de Kosovu, Albania ya Italia. La población de la ciudá, incluyendo suburbios, ye de 1,2 millones de persones.[10] Sicasí, l'área metropolitana (incluyíes les ciudaes de Winterthur, Baden, Brugg, Schaffhausen, Frauenfeld, Uster/Wetzikon, Rapperswil-Jona y Zug) tien una población d'alredor de 1,68 millones d'habitantes.[11]
L'idioma oficial utilizáu pol gobiernu y na mayor parte de les publicaciones ye'l alemán, ente que'l dialeutu más comúnmente faláu en Zúrich ye'l Zürichdeutsch y el dialeutu llocal el Alemán de Suiza. A fecha de 2000, l'alemán ye la llingua materna del 77,7 % de la población, siguíu pol albanés (5,8 %) y l'italianu (4,7 %). Otros idiomes falaos por más del 1 % de la población son les llingües eslaves meridionales (2,2 %) (ente les que s'inclúin los idiomes serbiu, macedoniu, croata y eslovenu), l'español (2,2 %), el francés (2,1 %), l'inglés (1,8 %) y el portugués (1,6 %).[12]
Tocantes a la relixón, dende la reforma d'Ulrico Zuinglio, Zúrich permaneció como centru y baluarte del Protestantismu en Suiza. Sicasí, nel sieglu XX los católicos volviéronse'l mayor grupu relixosu de la ciudá (por causa de la inmigración), con un 33,9 %, los evanxélicos reformaos (protestantes) representen el 30,3 %, ente que cada vez más habitantes de Zúrich declarar ensin confesión (un 16,8 %) en 2000).[13] Per otra parte, el nivel de desemplegu en Zúrich ye del 2,6 % (n'agostu de 2007). Alredor d'un 4 % de la población (15.500 persones) viven direuta o indireutamente del subsidiu del Estáu (abril de 2005).[14]
|
|
.
Gobierno
El poder llexislativu mora nel parllamentu de la ciudá, conocíu como "Gemeinderat". Consta de 125 miembros escoyíos por votación popular.[15]
Pela so parte, l'executivu ta en manes del conseyu de la ciudá, el "Stadtrat". Similar al parllamentu de la ciudá, los conceyales son tamién escoyíos pola población de Zúrich. Cada conceyal ye responsable d'un departamentu específicu. Un miembru del conseyu actúa, de la mesma, como presidente de la ciudá o alcalde. L'alcaldesa actual de Zúrich ye Corine Mauch.
| Distribución de los escaños nel términu municipal Zurich | ||||
|---|---|---|---|---|
| Partíu (sigles) | 2014 | 2010 | 2006 | 2002 |
| Partíu Socialista Suizu (SP) | 39 | 39 | 44 | 49 |
| Partíu Radical Democráticu Suizu (FDP) | 21 | 18 | 19 | 20 |
| Unión Democrática del Centru (SVP) | 23 | 24 | 24 | 31 |
| Partíu Demócrata Cristianu (CVP) | 6 | 7 | 10 | 9 |
| Partíu Verde de Suiza (GPS) | 14 | 14 | 14 | 10 |
| Partíu Verde Lliberal (GLP) | 13 | 12 | 0 | 0 |
| Llista Alternativa (AL) / Partíu Llaborista de Suiza (PdA) | 9 | 5 | 5 | 3 |
| Partíu Evanxélicu Suizu (EVP) | 0 | 4 | 6 | 2 |
| Demócrates suizos (SD) | 0 | 2 | 3 | 0 |
| Otros | 0 | 0 | 0 | 1 |
Economía
Dende finales del sieglu XX, Zúrich ye'l centru financieru y motor económicu de Suiza. A pesar d'ello, d'antiguo la industria mecánico yera la base de la economía de Zúrich. Anguaño ye sede de numberosos bancos y seguros, cuenta cola principal bolsa suiza, la SMI, y tamién ye un centru empresarial de compañíes d'alta teunoloxía. Unos cuarenta de los cien empreses más importantes de Suiza tienen la so sede en Zúrich, especialmente bancos, como Credit Suisse, Swiss Re, Zurich Financial Services y UBS AG. El SIX Swiss Exchange tien coles mesmes la so sede na ciudá.
Per sesta ocasión consecutiva, Zúrich encabeza la llista de ciudaes con meyor calidá de vida nel mundu, tres un estudiu realizáu pola Consultoría en Recursos Humanos Mercer. Pa ello, la consultora basar en factores políticos, económicos, ambientales, de seguridá, salú, educación, tresportes y servicios públicos nos qu'evalúa a 215 ciudaes de tol globu. Mui cerca, en segunda posición, atópase Xinebra.[16]
L'ésitu del área económica de Zúrich como una de les más importantes del mundu deber a delles razones: el baxu tipu de gravame y la posibilidá de que les compañíes estranxeres ya individuos privaos puedan optimizar los sos impuestos por aciu alcuerdos personalizaos coles Autoridaes d'Impuestos son una de les causes direutes más notables. Esta práutica provoca conflictos colos vecinos de Suiza n'Europa, que nun ven con bonos güeyos cómo esa estratexa d'atraer grandes corporaciones y grandes centros d'investigación lleva a que compañíes como IBM, General Motors Europe, Toyota Europe, UBS, Credit Suisse, Google, Microsoft, ABB Ltd. y Degussa instalar en Zúrich.
El SWX Swiss Exchange ye una de los nueve bolses más importantes d'Europa, al nivel d'Ámsterdam, Estocolmo, Frankfurt, Helsinki, Lisboa, París, Madrid, Londres y Milán,[17] y ye'l principal grupu de distintos sistemes financieros qu'operen en tol mundu: virt-x, Eurex, Eurex US, EXFEED y STOXX. L'intercambiu xeneráu nel SWX foi, en 2007, de 1.780.499,5 millones de francos suizos; el númberu de transaiciones realizaes nesi mesmu añu xubieron a un total de 35.339.296 y el Swiss Performance Index (SPI) llegó a una capitalización de mercáu de 1.359.976,2 millones de francos suizos.[18][19]
Educación
Otra razón del ésitu económicu de Zúrich ye l'estensu campu d'investigación y educativu de la ciudá. La Escuela Politéunica Federal de Zúrich (ETH) lidera esti aspeutu xunto a la Universidá de Zúrich. Los edificios principales de los dos universidaes atópense xusto enriba de la ciudá vieya, llamada "Zúrich Acrópolis". Dambos centros gocien d'una gran reputación internacional y fueron incluyíos nel top 50 de les meyores universidaes de 2007.[20]
- La ETH, fundada en 1855, ye una universidá pública controlada pol Estáu, pionera n'investigaciones n'Europa y en tol mundu. Prestixosos científicos pasaron poles sos aules y llaboratorios, en total 21 premiu Nobel nos sos más de 150 años d'esistencia, destacando sobremanera Albert Einstein. Na parte francófona de Suiza atopa'l so universidá hermana, la Escuela Politéunica Federal de Lausana (EPFL).
- La Universidá de Zúrich ye la universidá más grande de Suiza y ta regulada pol cantón de Zúrich, col que comparte la biblioteca. Foi fundada en 1833, anque'l so orixe data de 1525, en plena reforma protestante llevada a cabu por Ulrico Zuinglio, que creó'l colexu de teoloxía. La reputación internacional del centru básase fundamentalmente na investigación pionera en delles materies, en concretu en Bioloxía Molecular, investigación sobre'l celebru y Antropoloxía, amás de pol llabor del Hospital Veterinariu.[21]Destaca tamién la facultá de Ciencies Económiques que s'atopa nel top 10 européu y ye la primera nel área xermanoparlante.[22]
Cultura
L'actividá cultural de Zúrich ye bien amplia, yá que tien museos, galeríes, teatros, orquestes sinfóniques y festivales. Amás, na ciudá habitaron pintores como'l prerrománticu Henry Fuseli o Tristan Tzara, precursor del movimientu dadá que foi guaráu nel Cabaré Voltaire de Zúrich xunto a otros artistes.
.jpg)
Los festivales más importantes son el Sechseläuten, o Festival de Primavera, y el folclóricu Knabenschiessen. Otros acontecimientos bien esperaos polos zuriqueses son el Zürcher Festspiele, que se celebra en xunu y xunetu y cuenta con espectáculos tales como ballet, ópera, teatru y conciertos y el Züri-Fäscht, una gran fiesta onde la ciudá entera engalanar pa rematala con unos fueos artificiales xunto al llagu. Esti últimu festival celébrase cada trés años. El próximu Züri-Fäscht va tener llugar nel mes de xunetu del añu 2010.[23]
L'Opernhaus Zürich ye l'auditoriu más importante de la ciudá y de los más notables d'Europa. Foi abiertu al públicu en 1891, el so auditoriu ye neobarrocu y atópase na Falkenstrasse, cerca de la plaza Bellevue. La Zürcher Balletts o compañía de danza de la ciudá ufierta los sos espectáculos equí. Otros edificios destacaos son el Tonhalle, onde suel actuar la Orquesta de Cámara de Zúrich o Zürcher Kammerorchester y la Tonhalle-Orchester Zürich, orquesta sinfónica fundada en 1868; y el Schauspielhaus Zürich, unu de los teatros más importantes de Suiza, asitiáu na plaza Pfauen.
Pela so parte, los museos en Zúrich son bien variaos y de gran calidá. El más importante ye'l Muséu Nacional de Zúrich (Landesmuseum Zürich), construyíu en 1898 por Gustav Gull emulando a los castiellos medievales. Ta asitiáu en Museumstrasse, xunto a la estación y los ríos Limmat y Sihl, y alluga una gran cantidá de restos arqueolóxicos prehistóricos de Suiza y del restu de la historia nacional. El Muséu Rietberg espón pieces d'arte non europeo y compónse de tres edificios: la Villa Wesendonck, que se centra en coleiciones más exótiques procedentes del arte indio, chinu y africanu; el Park-Villa Rieter y el Haus zum Kiel, con pieces procedentes d'esos mesmos continentes o países. El Muséu d'Arte Contemporáneo (Migros Museum für Gegenwartskunst) nútrese básicamente de pieces de la década de los 90.
L'actividá pictórica na ciudá ye bien rica y nella destaquen dos edificios: la Galería d'Arte de Zúrich o Muséu de Belles Artes (Kunsthaus Zürich) y la Fundación Bührle. La Galería d'Arte o Kunsthaus ye la más importante de la ciudá y de les más bultables de Suiza. Nella atopen pieces escultóriques locales y pintures medievales. Pero les obres más pervalibles del muséu son les de los dos últimos sieglos, con pieces como los Nenúfares de Monet, la Puerta del infiernu de Rodin, la Figura reclinada de Moore, obres impresionistes de Kokoschka o Corinth y coleiciones espresionistes como les d'Edvard Munch. Non menos notable ye la Fundación Bührle, que s'alcuentra cerca del Kunsthaus y que presume de tener obres d'artistes del calibre de Tintoretto, Canaletto, el Greco, Goya, Rubens, Rembrandt, Monet, Manet, Van Gogh, Picasso, Amedeo Modigliani o Pierre-Auguste Renoir.
Turismu
El sector turísticu ye'l terceru que más ingresos xenera en Zúrich, con cerca de 4.500 millones de francos suizos de media al añu. La ciudá recibe añalmente unos 9 millones de turistes que gasten un permediu de 400 francos suizos diarios.[24] Los edificios y traces más carauterístiques pol so valor históricu atopar nel cascu antiguu de Zúrich, nel que tán asitiaos les ilesies, edificios públicos y cases burgueses de la Edá Media, amás de cais históriques eminentemente turístiques gracies a les sos tiendes y demás comercios empobinaos a atraer a los visitantes. Ente elles destaca la cai Bahnhofstrasse.
Les edificaciones relixoses son unu de los mayores curiosos de la ciudá. La Grossmünster ye la mayor catedral y símbolu de Zúrich. D'estilu románicu, foi mandada construyir por Carlomagno y data de los sieglos IX y XIII. Destaquen los sos dos grande y prominente torres ximielgues, una cripta que presume de ser la mayor de Suiza y un claustru románicu.[25] Recién descubrimientos revelaron que podríen tar soterraos los restos d'un campusantu romanu. [ensin referencies] La ilesia-abadía de Fraumünster, tamién d'estilu románicu, foi fundada en 853 por Luis el Xermánicu, nietu de Carlomagno. Foi símbolu de l'aristocracia local; son de gran valor les sos vidreres y la cripta orixinal de l'abadía. En Fraumünster moró la princesa abadesa a la que'l rei Enrique III el Negru dio (a ella y al conventu) el derechu de tener mercaos, acuñar monedes y cobrar peaxes, ente otros privilexos. La Ilesia de San Pedro de Zúrich, pela so parte, ye la más antigua de la ciudá y cuenta col mayor reló d'Europa (8,7 m de diámetru).[26]
Otros llugares d'especial interés son el Conceyu de Zúrich (Rathaus), d'estilu barrocu; la plaza Paradeplatz y la cai Bahnhofstrasse coles sos luxoses y esclusives tiendes; los edificios medievales de la cai Rennweg; el Xardín Botánicu de Zúrich; el Zoo de Zúrich, que contién un retruque del monte ecuatorial Masoala de Madagascar; el monte Uetliberg, el picu más altu de la ciudá y nel que pueden esfrutase de privilexaes vistes de la ciudá, el llagu y los Alpes.
Fiestes
| Fecha | Nome en castellán | Nome llocal | Notes |
|---|---|---|---|
| Tercer domingu y llunes d'abril | Campanaes de los seis | Sechseläuten | Fiesta tradicional na que se celebra'l final del iviernu. Empieza con desfiles d'asociaciones gremiales y remata el llunes a les 6 de la tarde cola quema d'un moñecu de nieve cargáu d'artiluxos pirotéunicos, llamáu Böögg. La tradición diz que cuanto antes españe la cabeza del moñecu, más templáu y soleyeru va ser el branu. |
| Cada trés años (3 de xunetu de 2004) | Fiesta de Zúrich | Zürifest | La celebrada en 2004 constó d'exhibiciones pirotéuniques, espectáculos aeronavales y verbena con numberosos conciertos simultáneos en diversos llugares de la ciudá. Celebrar dende 1958. |
| Primer fin de selmana d'agostu |
Street Parade |
Alcuentru de miles de siguidores de la música electrónica que percuerren les cais de Zúrich baillando al ritmu que marquen los altavoces distribuyíos pela ciudá y les caravanes que percuerren l'itinerariu del alcuentru.[27] |
Deporte
Zúrich tien una llarga tradición deportiva. El fútbol ye'l deporte más popular ente los zuriqueses y la FIFA, el máximu organismu futbolísticu mundial, tien la so sede na ciudá. Amás, allugó los dos máximos eventos del fútbol mundial y européu: el Mundial de Suiza '54 y la Eurocopa 2008. Nel Mundial, l'estadiu Hardturm-Stadion de Zúrich foi sede de dellos partíos y del partíu pol tercer y cuartu puestu. Sicasí, pa la Eurocopa los partíos en Zúrich apostar nel Letzigrund.
A nivel de clubes, la ciudá tien dos de los equipos de fútbol más gallardoniaos del país: el Grasshopper Club ye l'equipu más importante de Suiza con 27 títulos de Lliga, y el FC Zürich, cuartu equipu tocantes a títulos lligueros (11) empatáu col BSC Young Boys de Berna. Los dos clubes zuriqueses son centenarios, el Grasshopper Club xuega na primer división llamada Super Lliga Suiza y el FC Zürich na segunda división llamada Challenge League y son habituales nes competiciones europees.
El ḥoquei sobre xelu ye otru deporte con gran afición en Zúrich y la Federación Internacional de Ḥoquei sobre Xelu tien na ciudá les sos oficines principales. El ZSC Lions ye l'equipu de ḥoquei sobre xelu de la ciudá. Amás, el Tornéu de Zúrich celébrase añalmente y forma parte del circuitu profesional del tenis femenín WTA.
Tresporte
Zúrich dispón de bones comunicaciones aérees, ferroviaries y de carreteres.
L'Aeropuertu Internacional de Zúrich ta asitiáu a 11 km del nordeste de la ciudá, na llocalidá de Kloten, nome pol que tamién ye conocíu. L'aeropuertu ye unu de los principales del mundu, yá que nél efectúense escales internacionales y ta conectáu con puntos de los cinco continentes. Cada añu transiten por él 20 millones de pasaxeros.[28] Tien dos terminales y presenta una escelente comunicación por aciu trenes, autobuses y per carretera, al traviés de l'autopista A20 con ciudaes como Berna y Basilea.
Pola calidá, comodidá y poca estensión de Suiza, el tren ye'l mediu de tresporte preferíu polos suizos. La Estación de Trenes de Zúrich de la SBB-CFF-FFS, tamién conocida como Hauptbahnhof, ye la estación de ferrocarril más grande de Suiza y l'epicentru del tresporte ferroviariu de Zúrich. L'edificiu asitiar nel Distritu 1 de Zúrich, en Altstadt Zürich, poco primero de la confluencia del ríu Sihl col Limmat, frente al Muséu Nacional de Suiza.
Por ella circulen trenes d'alta velocidá como'l InterCityExpress alemán, el CityNightLine, TGV o'l Cisalpino que coneuta Zúrich con Milán. Tamién esisten conexones diaries escontra y dende Roma, Venecia, Barcelona, Viena y Budapest. Otres estaciones importantes son Oerlikon, Stadelhofen, Hardbrücke, Tiefenbrunnen, Enge, Wiedikon y Altstetten.
Les carreteres y la so designación siguen el sistema européu (Y, A y B). L'A1 bordia Zúrich dende Xinebra y Berna escontra Winterthur y St. Gallen. L'A3 fai lo propio cola parte suroriental del Llagu de Zúrich dende Lucerna (vía A4), Coira y Sargans. L'A136 coneuta Zúrich con Innsbruck y la Y17 norte con Múnich, ente que la Y17 sur enllaza Zúrich con Basilea. L'A51 ye l'autopista que xune Zúrich col aeropuertu de Kloten. Dende Basilea tárdase alredor d'una hora y dende Múnich unes 3 hores.
En Zúrich y nel so cantón, la Zürcher Verkehrsverbund (ZVV) ye la empresa de tresporte públicu qu'opera na zona y presenta altos niveles de densidá de tráficu. Esisten trés medios de tresporte públicos: los S-Bahn o trenes locales, tranvíes y autobuses. Tamién hai barcos, que saleen pel llagu y el ríu, y funiculares ente Adliswil y Felsenegg. Los tresbordadores son un métodu bien popular pa cruciar el Limmat o'l llagu escontra otres llocalidaes vecines, y l'estación principal atópase en Enge, na ribera oeste del llagu de Zúrich. Tamién hai otra estación en Bürkliplatz. Los billetes son válidos pa tolos tresportes públicos de la ciudá (trenes, tranvíes, autobuses y barcos).
Ciudaes hermanes
León, Méxicu *
Viena, Austria
Zuriqueses célebres
Persones nacíes en Zúrich
- Christoph Froschauer (ca. 1490-1 abril de 1564), imprentador de la Biblia *
Ulrico Zuinglio (1484-1531), líder de la Reforma protestante suiza
- Conrad Gessner (1516-1565), naturalista
- Johann Jakob Scheuchzer (1672-1733), eruditu *
Johann Caspar Lavater (1741-1801), poeta
- Johann Heinrich Pestalozzi (1746-1827), reformador educativu *
Gottfried Keller (1819-1890), poeta * Conrad Ferdinand Meyer (1825-1898), poeta * Pancho Vladigerov (1899-1978), compositor
- Felix Bloch (1905-1983), físicu
- Max Alfonso Miedinger (1910-1980), tipógrafu
- Max Frisch (1911-1991), novelista *
Hugo Koblet (1925-1964), ciclista campeón del Tour de Francia y Giro d'Italia
Residentes famosos
- Carl Jung (1875-1961), siquiatra
- Tristan Tzara (1915-1919), poeta y ensayista
- Richard Wagner (1849-1861), compositor
- Albert Einstein (1896-1900, 1909-1911, 1912-1914)
- Vladimir Lenin (1917) políticu, dirixente revolucionariu rusu y líder bolxevique
- Thomas Mann (1933-1942), escritor
- Kurt Tucholsky (1932-1933), periodista
- Udo Jürgens (nacíu en 1934), compositor y cantante
- María Aleksándrovna de Rusia (1853-1920), Duquesa d'Edimburgu
- Wilhelm Filchner (1877-1957), esplorador
- James Joyce (1882-1941), novelista irlandés (soterráu nel campusantu Fluntern en Zúrich)
- Johanna Spyri (1827-1901), autor de Heidi
- Marcel Grossmann (1878-1936), matemáticu
- Elias Canetti (1905-1994), novelista *
Tina Turner (nacida en 1939), cantante
- Elisabeth Schwarzkopf (1915-2006), sopranu
- Andreas Vollenweider (nacíu en 1953), músicu
- Moritz Leuenberger (nacíu en 1946), políticu
- Kimi Räikkönen (nacíu en 1979), piloto de Fórmula 1
- Adrian von Ziegler, compositor musical
Referencies
Enllaces esternos
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
