Sestigers

Die Sestigers is die groep Afrikaanse skrywers, digters en dramaturge wie se debuut- en verdere werke in die 1960's die literêre weerstandsbeweging teen die Suid-Afrikaanse regering van die dag versinnebeeld het. Die prominentste romanskrywers van dié tydperk was Etienne Leroux, André P. Brink en Jan Rabie. Die vernaamste digters uit hierdie groepering was Ingrid Jonker en Breyten Breytenbach. Die bekendste dramaturge was Adam Small en Bartho Smit. Ander randfigure van hierdie periode was Karel Schoeman, Hennie Aucamp, Abraham H. de Vries en Henriette Grové.

André P. Brink in 1999.

Ingrid Jonker in 1956.

Breyten Breytenbach by die 2009 Brooklyn Book Festival

Literêre aanloop tot die Sestigers

Die Dertigers en Veertigers -- te wete die groep literati wat in Afrikaans gedebuteer het tydens die dertiger- en veertigerjare van die twintigste eeu -- was hoofsaaklik digters. Hulle vernuwing was dat hul poësie nie meer ten doele gehad het om die Afrikaner-politiek kultureel te bedien nie, maar het die fokus na individualisme verskuif. Veral in die werk van D.J. Opperman is ook die kale, klipperige Afrika-landskap geïnkorporeer. Peter Blum debuteer in 1955 met 'n poësiebundel wat die werk van die Sestigers begin vooruitloop, deurdat hy die Suid-Afrikaanse samelewing deur die loep van parodie beskou. N.P. van Wyk Louw se essay Vernuwing in die prosa kondig die daaropvolgende geboorte van die Sestigers aan. In hierdie seminale werk verken hy die paaie in die letterkundige landskap wat tot op daardie tydstip nog nie deur Afrikaanse letterkundiges bewandel was nie.

Historiese agtergrond tot die Sestigers

Na die Nasionale Party se oorwinning in die 1948 algemene verkiesing, het Afrikaner-Nasionalisme hoogty gevier. Terselfdertyd het werk deur Engelse skrywers soos Alan Paton die wêreld bewus gemaak van die apartheidsisteem. Alhoewel Suid-Afrika 'n republiek word in 1961, word die blanke hegemonie toenemend van die internasionale gemeenskap geïsoleer, weens politiese maar ook menswaardigheidsredes. In Maart 1960 dood die Suid-Afrikaanse Polisie 69 mense in Sharpeville. Dit lei tot die verbanning van die PAC en die ANC. Ook in 1960 lewer Harold Macmillan, die Britse premier van daardie tydperk, sy Winds of Change toespraak waarin hy 'n swart meerderheidsregering as 'n onafwendbare verwikkeling voorspel. In reaksie daarop verklaar H.F. Verwoerd, die Suid-Afrikaanse Eerste Minister, dat Suid-Afrika 'n blanke staat sou bly. Alhoewel die leier van die ANC, Albert Luthuli, in 1961 die Nobelprys vir Vrede ontvang, word dit glad nie deur die staatbeheerde openbare uitsender, die SAUK, gemeld nie. In 1963 word menige ANC-leiers, onder meer Nelson Mandela in die Rivonia-verhoor lewenslank tronk toe gestuur, nadat hulle skuldig bevind is van hoogverraad en sabotasie.

Die beweging

In teenstelling met die Dertigers en Veertigers, is die mees prominente bydraes deur die Sestigers gelewer in die area van prosa. Aanvanklik publiseer die Sestigers veral in tydskrifte, maar hul eksistensialistiese visie en eksperimentering met vormtegnieke vind gou 'n inslag in boeke en 'n teenmaatskaplike aanhang by veral jong volwassenes. Al die Sestigers word gekenmerk deur die politieke bewustheid en letterkundige uitsprake teen die regering van die dag. In 'n onderhoud met die New York Times twee dekades later, reflekteer Brink dat die Sestigers nie bewustelik 'n skool was nie. Inteendeel,as groep het hulle kragdadige konflik op persoonlike vlak gehad. Almal het egter korter of langer bevrydingsperiodes in Europa ondergaan, en almal het bewustelik hulself as Suid-Afrikaanse (in teenstelling tot Afrikaner-) skrywers gesien.

Invloed van die Sestigers

Twee van die grootste Afrikaanse digters debuteer in voortbouende wyse op die werk van die Sestigers: Antjie Krog en Wilma Stockenström. In die eerste dekade van die een-en-twintigste eeu, gaan die Sestigers voort met hulle literêre bydraes, alhoewel een van die reuse, Etienne Leroux, oorlede is in 1989. Twee van die Sestigers, Breytenbach en Brink, word as wêreldklas gereken. As gevolg van die werk van die Sestigers, het daar mettertyd 'n letterkundige samevloeiing geskied van Afrikaanse, Engelse en andersprekende Suid-Afrikaanse letterkundiges met 'n voortgehoue fokus op sosio-politiese bewustheid, onder meer postkoloniale desillusie.

Letterkundige werk wat die Sestigers gevestig het

Etienne Leroux

• Die mugu -- 1959.
• Sewe dae by die Silbersteins -- 1962. Die roman wen die Hertzogprys in 1964.
• Een vir Azazel -- 1964. Die roman wen die CNA-prys.
• Die derde oog -- 1966.
• 18-44 -- 1967.
• Isis Isis Isis -- 1969.
• Na'va -- 1972.

André P. Brink

• Lobola vir die lewe -- 1962.
• Die ambassadeur -- 1963.
• Orgie -- 1965.
• Kennis van die aand -- 1972.

Jan Rabie

• Mens-alleen -- 1963.
• Die groot anders-maak -- 1964.
• Eiland voor Afrika -- 1964.
• Waar jy sterwe -- 1966.
• Klipwieg -- 1970.

Ingrid Jonker

• Rook en oker -- 1963. Die bundel wen later die Afrikaanse Pers-Boekhandelprys.

Breyten Breytenbach

• Die ysterkoei moet sweet -- 1964.
• Die huis van die dowe -- 1967.
• Kouevuur -- 1969.
• Lotus -- 1970.
• Oorblyfsels -- 1970.

Adam Small

• Kitaar my kruis -- 1961.
• Sê sjibbolet -- 1963.
• Kanna hy kô hystoe -- 1965.

Bartho Smit

• Putsonderwater -- 1962.
• Die man met die lyk om sy nek -- 1967.

Sien ook

• Dertigers
• Tweede Asem

Bronne

• Universiteit Utrecht -- Afdeling Vroegmoderne Letterkunde afgelaai 5 Mei 2008.
• The New York Times afgelaai 5 Mei 2008^{[dooie skakel]}.