Remove ads
Deon Opperman (15 Maart 1962, Uitenhage-) is 'n Suid-Afrikaanse akteur en dramaturg, wat naas verskeie ander toekennings twee keer die Hertzogprys vir sy dramas ontvang. Hy lewer ook 'n beduidende bydrae tot die Afrikaanse televisie met reekse soos Hartland, Kruispad, Bloedbroers en Getroud met rugby.
| Deon Opperman | |
| Geboorte | 15 Maart 1962 Uitenhage |
|---|---|
| Nasionaliteit | Suid-Afrika |
| Beroep(e) | Skrywer, vervaardiger, akteur |
| Aktiewe jare | 1984 – nou |
| Internet-rolprentdatabasis-profiel | |
Hy is 'n suksesvolle sakeman en is ook die stigter van die South African School of Film, Television and Drama (AFDA) in Milpark, Johannesburg, die teatertrust, die Independent Theatre Trust en Tanstaafl. Laasgenoemde sluit Packed House Productions (wat professionele opvoerings aanbied), eQ2 Corporate Services (’n korporatiewe konsultantbesigheid) en Bottom Line Entertainment (’n televisie-produksiehuis) in.
Remove ads
Vroeë lewe en opleiding
Deon Louis Opperman is op 15 Maart 1962 op Uitenhage gebore. Hy is die middelkind tussen twee susters en sy jonger suster is Esmé. Sy pa Pieter is besturende direkteur van Joko Tee wat eintlik argitek wou wees en sy ma is ’n nooi Coetzee uit die Vrystaat. In 2009 erken hy egter by die Aardklop-kunstefees dat hy aangeneem is en dat sy werklike ma ’n nooi Els van Cradock in die Oos-Kaap was en sy werklike pa ’n Olivier van Uitenhage, ook in die Oos-Kaap.[1]
Hy word groot in Oos-Londen en matrikuleer aan die Engelstalige Selborne College in Oos-Londen. Op skool word hy gekeur om na die Drakensberg-seunskoor te gaan, maar sy ouers dink nie dit is ’n goeie idee nie. Sy verpligte twee jaar militêre diensplig ondergaan hy op Oudtshoorn, waarna hy ook twee kampe as seiner op die grens deurbring. Vanaf 1982 studeer hy aan die Rhodes Universiteit in Grahamstad en hy behaal in 1984 die B.A.-graad met hoofvakke Engels en Drama. As akteur verower hy in 1982 die Michael Atkinson-toekenning as mees belowende eerstejaarstudent en in 1983 ontvang hy die Beste Akteur-toekenning vir sy vertolking van Boesman in Boesman and Lena. Hy kry ook ’n AA Life Vita-toekenning as mees belowende akteur in 1985.[2] In hierdie tyd skryf hy sy eerste drama, Môre is ʼn lang dag, vir die ATKV Kampustoneel omdat hulle R1000 betaal vir die beste nuwe teks en hy die geld nodig het vir ’n verloofring. Wanneer hy die prysgeld wen, lei dit tot sy verlowing en latere troue met Bridget Fitzhenry van Grahamstad, ’n plaasmeisie oorspronklik vanaf Jansenville uit die Karoo.
Sukovs en verdere studie
Vanaf 1985 tot 1986 is hy letterkundige adviseur van Sukovs. Na sy bedanking in 1986 by Sukovs studeer hy in 1987 drama (regie) aan die Universiteit van Kaapstad en behaal in 1988 die B.A. Honneurs Drama-graad met lof. Hy stig in 1989 sy eie produksiemaatskappy, Bold Productions, wat daardie jaar drie stukke opvoer by die Kunstefees op Grahamstad. In 1990 bied Trust Bank hom ’n borgskap vir ’n jaar om hom in staat te stel om voltyds te skryf, die eerste borgskap van sy soort in Suid-Afrika. Hy studeer in 1991–1992 met ’n Fullbright-studiebeurs aan ’n meestersgraad in rolprent- en televisieproduksie en voltooi hierdie studie met lof aan die Northwestern University in Chicago in 1994.
Terugkeer na Suid-Afrika
By sy terugkeer uit Amerika vestig hy hom in Johannesburg, waar hy aktief betrokke is by die toneel as skrywer, akteur en regisseur. Hy begin ook in 1996 om opleiding in die skryfkuns te gee by die ATKV-skryfkursusse. As entrepreneur stig hy in 1994 AFDA, die South African School of Film, Television and Drama in Milpark, Johannesburg waar hy spoedig honderde studente het. Van die studente se werk word vanaf 2000 op die grootste kortrolprentfees in die wêreld by Claremont-Ferrand vertoon.[3]
Independent Theatre Trust en Tanstaafl
In 2003 staak hy sy betrokkenheid by AFDA. Hy begin ook ’n teatertrust, die Independent Theatre Trust, saam met ander stigterslede soos Lizz Meiring, Eric Nobbs, Hannes Muller, Susan Danford, Garth Holmes, Stephen Jennings, David Clatworthy, Wilmien Rossouw en André Odendaal. Sy belangstelling in besigheidsbeginsels laat hom vir 'n Meestersgraad in Besigheidsadministrasie inskryf wat hy in 2006 by die Universiteit van die Witwatersrand verwerf.
Hy begin Tanstaafl (“There ain’t such thing as a free lunch”) in 2004, wat die maatskappy Packed House Productions (wat professionele opvoerings aanbied), eQ2 Corporate Services (’n korporatiewe konsultantbesigheid) en Bottom Line Entertainment (’n televisie-produksiehuis) insluit. Packed House Productions bied verhoogtreffers soos The sound of music, My fair lady, Fiddler on the roof en A funny thing happened on the way to the forum vir groot gehore in groot ouditoriums aan, wat populêre sterre soos Steve Hofmeyr in die vername rolle gebruik om die loketinkomste verder te verhoog.[4]
Werk as akteur
Deon is ook steeds gereeld bedrywig as akteur en speel verskeie rolle in sy eie dramas asook in 1983 die titelrol in Tom Stoppard se The real inspector by die Grahamstadse Kunstefees. As toorkunstenaar bied hy ook The Mister Magic Man Show vir kinders by die Grahamstadse Kunstefees aan.
Persoonlike lewe
Sy huwelik met Bridget word in September 2001 ontbind en hy trou dan met die aktrise Hanli Rolfes. Hulle bly in ’n meenthuis in Melville, maar hierdie huwelik eindig in 2010 ook in ’n egskeiding. Beide hierdie huwelike is kinderloos. Hierna is hy betrokke in ’n verhouding met Marelize Landman.
Intussen ondervind hy groot materiële welvaart weens die sukses van sy sake-ondernemings en hy koop vir hom ’n huis in die rykmansbuurt Saxonwold. Hy skryf ook in vir ’n doktorsgraad in bedryfsbestuur met die doel om ’n model te ontwikkel wat empiries sal voorspel hoeveel mense na ’n produksie sal gaan kyk, terwyl hy selfs planne maak om sy sakeryk op die effektebeurs te noteer. Hy is in 2014 getroud met die musikant en komponis Janine Neethling, wat ’n seun, Sammy, uit haar vorige huwelik met die akteur Dale Cutts het. Hulle koop ’n huis in Onrus in die Kaap, waar hulle merendeels bly.
Publieke figuur
Hy is ’n omstrede figuur in die bedryf, wat gereeld in polemiek betrokke raak. Sy beswaar teen die burokratiese keuringsproses van die Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK) in 2003 lei tot planne van hom om in 2003 ’n kompeterende eie fees op George te hou. Hierdie geskil word egter na onderhandelinge opgelos en hy tree weer in 2004 by die KKNK op.
As sakeman steur hy hom ook nie veel aan kritici nie en skryf vir die teater stukke wat hy glo kommersieel suksesvol sal wees, soos die lewensverhaal van Steve Hofmeyr (Dis hoe dit was...) waarin Hofmeyr self die hoofrol vertolk en op hierdie kunstenaar se gewildheid en omstredenheid staatmaak vir loketinkomste.
Die musiekspele Ons vir jou (oor die Anglo-Boereoorlog, met generaal De la Rey as hoofkarakter kort nadat die lied van Bok van Blerk oor De la Rey kultusstatus bereik het); en Tree aan!, oor verpligte militêre diensplig tydens apartheid, word deur baie gesien as polities onsensitief in ’n tyd wat die Afrikaner al meer geteiken word deur die populistiese uitsprake van politici en lok hewige reaksie in die briewekolomme van daaglikse nuusblaaie en die webwerf LitNet uit.[5]
Remove ads
Afrikaanse Drama
Vir die verhoog skryf hy meer as vyftig dramas wat opgevoer word, terwyl hy ook vir die televisie produseer. Sy eerste drama, Môre is ’n lang dag, beskryf die konflik tussen vyf jong manne op militêre diens aan die grens en maak indruk met lewendige dialoog en die wyse waarop die tema universele waarhede uitbeeld. Die stuk speel af op ’n Sondagaand in ’n Weermagtent tydens die grensoorlog op die Angolese grens. Die skynbaar onbenullige aktiwiteite en doellose gepraat van die karakters geskied teen die agtergrond van die gebeurtenis wat almal doelbewus vermy, naamlik die medesoldaat (Willie) wat dood is terwyl twee van die vyf manne in die tent tydens ’n wagbeurt geslaap het. Hierdie gebeurtenis bring dan die bestaanskwessies van die futiele oorlog, redelose geweld en ook die lewe sonder sin te berde. Die vyf dienspligtiges is Lappies, ’n eenogige rassis; Van wat onder Lappies se invloed is; Christo, ’n seun met goeie opvoeding en tradisionele waardes; Kosie, die bangbroek en vredemaker; en die Engelse Neil, ’n siniese jongman wat die Afrikaners se nasionalisme en geloof bevraagteken. Die uiteenlopende politieke oortuigings, persoonlikheidsverskille en huistale van die dienspligtiges word dramaties ontgin. Vele vrae word gevra oor oorlog, die doel van die lewe, geloof, die verlede, die toekoms en die dood, maar daar is nie klaarblyklike antwoorde nie. Terselfdertyd is die doellose gesprekke en die repetisie van aksies ’n teruggryp na die teater van die absurde en die implikasie van die sinloosheid van alles.[6][7] In 1985 deel Opperman met Môre is ’n lang dag die AA Life Vita-toekenning vir dramaturg van die jaar en hierdie drama word ook vir die televisie verfilm.
Die teken is ’n drama waarin ’n jong dogter, Anna-Marie, bely dat sy die Christus van die herkoms verwag. Dit skep spanning tussen haar moeder, die dogmatiese vader en die onsekere predikant en ontbloot die vrese en vooroordele van die gemeenskap. Dit lei dan tot die dramatiese einde, waar die pa sy kleinkind vermoor omdat hy hom as ’n Antichris beskou. Anna-Marie sterf kort na geboorte, om so die belofte van redding in die kiem te smoor en die geloofskrisis te vererger. Onderliggend aan hierdie drama is baie Afrikaners se blinde navolging van Calvinisme en hulle onwilligheid om godsdienstige voorskrifte en waardes te bevraagteken.[8][9] Hierdie twee dramas (Môre is ’n lang dag en Die teken) word saam gepubliseer en besorg aan Opperman in 1987 die Eugène Marais-prys, terwyl beide ook in 2006 as deel van sy gepubliseerde oeuvre in 2006 met die Hertzogprys bekroon word. Môre is ’n lang dag word later in Vyfmylpaal opgeneem, ’n versamelbundel van sy beste dramas.
Stille nag is ’n politieke konflik in die boesem van ’n gesin en word in 1989 vir die eerste keer by die Grahamstad Kunstefees en daarna by verskeie teaters landswyd opgevoer en ook vir televisie verfilm. Die stuk handel oor eietydse politieke problematiek, wat algemeen menslike toepaslikheid verkry. Oukersaand by die Van der Hovens word die Kersboom se liggies nie aangeskakel nie, want Gerhard is nog nie tuis nie. Pa en Ma, en die ander seuns, die vertraagde Daantjie en Adriaan (met sy vrou Antoinette) wag vir hom. Gerhard was vir ondervraging oor sy betrokkenheid by die vryheidstryd in Suid-Afrika en sy tuiskoms roep die gelykenis van die verlore seun op. Daarenteen is Adriaan deel van die regse politiek en oortuigde AWB-lid. Die gesin word in twee kampe geskeur, met Daantjie wat die perspektief van onskuld verteenwoordig en Antoinette, wat in haar verhouding met Adriaan verdruk word, wat die motiewe van selfgelding en bevryding vanuit ’n ander hoek benader. Die moeder, Fransie, probeer om eensgesindheid te bewerkstellig en die vrede te bewaar, waarin sy gesteun word deur die naïewe Daantjie. Daarenteen is die pa, Christiaan, aanvanklik skynbaar aan Adriaan se kant, maar hy hel gaandeweg meer oor na Gerhard se argumente. Die ware rede vir Daantjie se vertraagdheid verhoog die konflik. ’n Sterkpunt van die drama is die gebruik van ironie. Die dag van vrede en liefde word ’n dag van geweld en haat, die gesin waar mens op jou veiligste moet voel, word juis die plek waar jy oorgelewer word aan geweld, die gesinstafel wat simbool is van eenheid word werktuig van verdeeldheid.[10][11][12][13] Stille nag verower die Fleur du Cap-prys vir beste inheemse toneelteks, die AA Lewens Vita-toekenning as beste produksie en Natalse Vita-prys in 1990 en Opperman kry die prys vir die beste regisseur. Hierdie drama word ook in 1990 genomineer vir die Rapportprys. Stille nag word ook in Vyfmylpaal opgeneem en in 2006 as deel van sy gepubliseerde oeuvre met die Hertzogprys bekroon.
Donkerland se titel verwys na die naam van die plaas waarop die aksie afspeel, maar ook na die duister toekoms wat vir witmense in hierdie land wag en die simboliese konflik tussen lig en donker. Die kernbelangrikheid van die grond word ook deur die titel van die drama beklemtoon. Die drama het sy première in 1996 by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees. Dit is ’n epiese drama oor sewe geslagte van ’n Afrikanergesin (die De Witts – simboliese naam) van ’n plaas in Noord-Natal wat die periode van 1838 tot 1996 dek. Die verhaal beslaan tien tonele (eintlik kleiner dramas) elk van tussen 20 en 45 minute, wat die totale drama dan sowat vyf uur neem om op te voer. In hierdie tonele word op kernmomente uit die geskiedenis gefokus, soos die Groot Trek, die vryheidsoorloë, die depressie van die dertigerjare, die 1948-verkiesing, die onluste van 1976, die grensoorlog en die oorgang na die ANC-bewind. Teen hierdie agtergrond word die familie De Witt se persoonlike geskiedenis ook uitgebeeld. Dit begin wanneer die stamvader sy plaas met die inplant van stokke in alle windrigtings afmeet en eindig waar sy verre afstammeling ná die koms van demokrasie die eiendomsreg op die plaas moet afteken aan die nasate van die oorspronklike bewoners van meer as 150 jaar vroeër. Die psige van die Afrikaner en sy geskiedenis en toekoms vorm die kern van hierdie drama, waarin die Afrikaner stry om ’n holte vir sy voet te vind, kortstondig in totale beheer van sake is (met die magsvergrype en onmenslikheid wat daaraan gekoppel is) en dan mag verloor met die vooruitsig om eindelik totaal te verdwyn en slegs ’n bietjie geskiedenis na te laat. Opvallend is dat elke geslag Afrikaner se eiesoortige stryd vasgevang word, wisselend van die militêre stryd teen Brit en swart, die politieke stryd ook teen Brit en swart en die ekonomiese stryd van verstedeliking en industrialisering. Waar die patriargale hiërargie, verknogtheid aan grond en natuurlike konserwatisme van die Afrikaner deurentyd in die De Witt-familie uitgebeeld word, sorg Opperman vir genoeg nuanses en uitbeelding van Afrikaners met ’n ruimer visie om ’n gebalanseerde beeld te skep.[14][15][16][17] Hierdie drama word later vir KykNet in ’n televisiereeks omskep en verower in 2014 vier van die vyf televisiepryse by die jaarlikse ATKV-Mediaveertjie toekennings. Die pryse is vir beste dramareeks, beste draaiboek vir ’n dramareeks, beste regisseur en beste aktrise. Die televisiereeks word in 2015 met drie Safta-pryse (Suid-Afrikaanse rolprent- en televisiepryse) bekroon, nadat dit vir twaalf Safta-pryse benoem is. Die drama word ook opgeneem in Vyfmylpaal en in 2006 as deel van sy gepubliseerde oeuvre met die Hertzogprys bekroon. Donkerland word deur Kerneels Breytenbach in ’n roman verwerk.
Vyfmylpaal bevat die reeds gepubliseerde dramas Môre is ’n lang dag, Stille nag en Donkerland,[18] asook die voorheen ongepubliseerde dramas Magspel en Boesman my seun.[19][20]
Magspel debuteer by die KKNK van 2000 en het as tema die geknoei van die Dé Medici-familie in sestiende-eeuse Italië om die hef in die hand te hou, met Machiavelli wat ook betrek word. Op vernuftige wyse word temas en intriges ineengeskakel en beplande booshede belig, wat dan in wreedheid en wellus uitgevoer word. Sodoende word die drama ook ’n kommentaar op die huidige politieke bestel en open dit perspektiewe op moraliteit en etiek. Dit belig die tendens tot korrupsie en die misbruik van mag om selfsugtige ambisies te verwesenlik, sonder inagneming van ander mense se belange. Die De Medici-familie kry in die vroeg sestiende eeu weer beheer oor die stad Florence. Giovanni de Medici staan ’n goeie kans om in 1513 as die nuwe pous verkies te word, maar hy moet op een of ander manier die steun van die kieskollege van kardinale in die Vatikaan verkry. Om dit reg te kry moet hy kardinaal Soderini, wie se broer hy na Florence verban het, omkoop met die belofte dat sy neef Lorenzo met ’n Soderini-dogter sal trou. Lorenzo staan in lyn om beheer oor die De Medici-familie se ryk te erf, maar is reeds verloof aan Maria uit Venesië. Giovanni betrek dan vir Alfonsina, Lorenzo se weduwee-moeder, by sy planne om Lorenzo te probeer oorreed om saam te speel, terwyl hy intussen tot nadeel van die stad Florence se vooruitgang ook die professionele politikus Machiavelli uitskakel.[21]
Boesman my seun word in 2003 by Aardklop opgevoer en ontgin die konflik binne gesinsverband wanneer ’n vervreemde seun ná sy ma se dood sy pa konfronteer. Hierdie drama speel in die huidige tyd af, maar deur slegs die draai van ’n lyf word een van die twee akteurs ’n ander karakter uit ’n ander tyd, sodat die pa byvoorbeeld ook by tye die ma en die predikant is. Die generasiekonflik vind uitbeelding in ’n outokratiese pa wat deurlopend sy wil op die seun afgedwing het en geweier het om bevraagteken te word, terwyl die seun gerebelleer het teen hierdie verstikkende omgewing en dit van hom afgegooi het, al het hy en sy ma steeds ’n sterk verhouding gehad. Vir die pa is die oorlewing van die volk sy dryfveer, maar die seun het ’n totaal ander ingesteldheid omdat hy die jare van apartheid en militêre diensplig se mees negatiewe aspekte aan eie lyf ervaar het. Opperman ontgin hier die sin en betekenis van die ouer-kind verhouding en gryp ook weer terug na die grensoorlog en ander vormende invloede op die karakters se ontwikkeling.[22] Opperman erken dat hierdie drama sy mees outobiografiese drama is. In 2006 word Opperman bekroon met die Hertzogprys vir sy gepubliseerde oeuvre, wat al die dramas in Vyfmylpaal insluit, naamlik Boesman, my seun, Stille nag, Magspel, Môre is ’n lang dag en Donkerland, asook die drama Die teken, wat vroeër gepubliseer is.
Kaburu (die Swahili-woord vir die Afrikaanse boere) ontgin ’n Afrikaner-gesin se stryd in die nuwe Suid-Afrika, met die temas van emigrasie en aanpassing, misdaad, die grensoorlog, angs en wonde wat nooit genees het nie. Bertus en Elna emigreer na Kanada ná Bertus se ouers se wrede moord en keer kortstondig terug vir Elna se pa, Jan, se verjaarsdag. Jan en sy vrou Rika het behalwe Elna nog ’n kind, Boetjan. In die karakters word die kontemporêre Suid-Afrikaanse kwessies direk aangespreek: Elna is nie gelukkig in Kanada nie maar Bertus wil weer nie terugkeer nie; die Ouma glo dat ’n volwasse boom nie verplant kan word nie; Jan is sterwend aan kanker en Elna en Bertus sal die erfporsie en ’n besigheidsgeleentheid misloop as hulle nie terugkeer nie. Elna se ander broer Francois is vyftien jaar gelede aan die grens dood en hierdie skaduwee hang steeds oor die familie. Rika is onder die indruk dat haar seun Francois tydens die bosoorlog in ’n veldslag gesneuwel het. Die waarheid is egter dat die mortierprojektiel wat hy gebruik het om ’n tentpen mee in te slaan, afgegaan en hom aan flarde geskiet het. Francois was die een offer wat Rika nie gewillig was om te bring nie. Die toneel waartydens die waarheid oor Francois se dood uitkom is ’n hoogtepunt in die drama se verloop. Dit word voorafgegaan deur Bertus se verduidelikings waarom hulle die land verlaat het en Jan se verwysings na toestande wat hom in hierdie verband bekommer. Hul verduidelikings en verwysings hou meestal met aktualiteite van die dag verband, maar kan ook as heenwysings na geestelike letsels beskou word wat as gevolg van uiterlike trauma agtergebly het. Die vernaamste tema van die drama is die diaspora van die Afrikaner, soos verteenwoordig deur Elna en Bertus se emigrasie Kanada toe. Ook Rika se onvermoë om haar na Francois se dood met Suid-Afrika as ruimte te assosieer is ’n vorm van inwaartse diaspora. Ander temas is die voorstelling van identiteit (Bertus wat sy seun, Neil, as ’n Kanadees wil grootmaak) en die rol van die geskiedenis in die opbou van daardie identiteit (Ouma wat haar Krugerrand vasklem en later simbolies aan Elna gee). Daarmee saam gaan voorstellings wat verband hou met magsvorme, soos patriargale mag waar Boetjan in beheer van Jan se maatskappy geplaas word na sy dood, alhoewel Elna beter as hy gekwalifiseer is, of staatsmag. Die rol wat taal en spesifiek Afrikaans speel in die konstruksie van identiteite kom ook sterk na vore. Die toekoms van die Afrikaners en Suid-Afrika word uitgespeel binne die mikro-wêreld van die huisgesin.[23] Hierdie drama debuteer by die Aardklop Kunstefees van 2007. In 2009 word die Hertzogprys aan Kaburu toegeken.
Aantrekkingskrag, wat in 2011 by die Aardklop Kunstefees op Potchefstroom debuteer, fokus op die verwikkeldheid van verhoudings. Aantrekkingskrag is ’n kosmiese wet wat vir beide hemelliggame as mense geld. Professor Zak de Villiers is een van die land se leidende denkers en vooraanstaande wiskundige en kenner van die kosmos. Hy en sy vrou Leonor is in hulle sitkamer nadat hulle ’n studente-opvoering van Hamlet bygewoon het waarin hulle seun gespeel het. Zak het ook vir Martin uitgenooi, die regisseur en hoof van die dramadepartement. Martin was eers met Leonor se suster, die televisiester Sandy, getroud. Hy is daar saam met die oud-dramastudent met wie hy nou ’n verhouding het, Suzzi. Leonor het op haar beurt vir einste Sandy uitgenooi. Die komplekse verhoudings tussen die mense kom duidelik uit in hulle gesprekke. Zak is die wetenskaplike wat die gaste oor sterrekunde toespreek en sy toevlug tot wiskundige verklarings neem. Hy laat sy emosies nie maklik blyk nie. Martin is as teatermens soos Sandy en Leonor openliker emosioneel. Die jeugdige Suzzi voel haar soms verlore in die nydige woordestryd, maar gee tog interessante insigte. In die proses word denke teenoor emosies gestel, met die gevolgtrekking dat emosies eerder as denke lei tot aksie. Dit word ’n lang nag, waar die botsings tussen die partye hewiger word soos die tyd aanstap, en daar ook ’n aantal onthullings en erkennings is. Dit blyk byvoorbeeld dat Johan nie Zak se seun by Leonor is nie, maar dat Martin ’n verhouding met Leonor gehad het. Op vernuftige wyse word die ooreenkomste tussen die mens en die kosmos regdeur die gesprek volgehou. Ten spyte van die onvoorspelbaarheid van die mens en die kosmos, is daar die besef dat alles rondom liefde wentel, as een van die onverklaarbare onveranderlikes.[24] Hierdie drama word deur Evert Snyman ook vir die radio verwerk en word op 18 Junie 2015 oor Radiosondergrense uitgesaai.
Ongepubliseerde dramas
Meeste van sy dramas word nie gepubliseer nie. Die klug Aap in die mou word in 1986 opgevoer en is in hierdie jaar een van die finaliste vir die SAKRUK-prys. Twee egpare het buite-egtelike verhoudings en twee privaatspeurders word dan aangestel om die eggenote se sekskapades te onthul.[25]
G.A.T., wat in ’n weermagbasis in Angola afspeel, open in 1987 by die Grahamstad Kunstefees. ’n Terroris word in ’n gat aangehou en met ’n verskeidenheid grusame metodes gemartel om inligting uit hom te kry. Die drama word ’n sterk aanklag teen die verontmensliking en sinlose geweld binne militêre verband en bied ’n universele ontleding van die mens se mag oor ’n ander.[26]
Sonder vlerke is ’n drama oor vergifnis, versoening en verlossing en word in 1997 opgevoer. Twee broers, Dawid en Hennie, word as kinders gereeld deur hulle dronklap pa aangerand, terwyl die ma swyg oor wat in die huis gebeur. Die gesin spat eindelik uitmekaar en Dawid neem vir Hennie saam stad toe, waar hulle onderdak vind by Dawid se vriendin Lydia. Hennie swyg as gevolg van die trauma in die verlede en ontvlug in sy verbeeldingswêreld, waar hy met vlieg behep is.[27]
Saam met Lizz Meiring skryf Opperman die seksklug Die Skandaal wat in 1997 by die Grahamstadse Nasionale Kunstefees opgevoer word en wat opgevolg word deur Skandaal 2.[28][29][30][31]
Kommando word in 2000 opgevoer.
Hoer/Whore: Die Afrikaanse show word in 2002 by Aardklop opgevoer en het seks en die magspel van die karakters as tema.
Nipplecaps en G-strings debuteer in 2004 by die KKNK en ontbloot die lewe en menings van ’n ontkleedanser, waarin die mans wat na die vertonings kom kyk se motiewe ook ontleed word.[32]
Die wederopstanding van Japie Coetzee is ’n eenmanstuk oor die doelwitte en identiteit van die Afrikaner in die tydperk na volle demokrasie in Suid-Afrika en word met Eric Nobbs as akteur in 2006 by die KKNK en Aardklop Kunstefees opgevoer.
My Sarie Marais maak sy debuut in 2009 tydens die Aardklop-Kunstefees op Potchefstroom. Sarie Marais verlaat die land net na haar verlowing aan Pieter en verwerf ’n doktorsgraad oorsee en sien die wêreld. Twintig jaar later keer sy terug na die plaas waar sy groot geword het, om uit te vind dat dit nou besit word deur Pieter. Die verlede word dan oopgevlek. Sarie verduidelik dat sy nie soos haar ma ’n onvervulde lewe op ’n plaas wou lei nie. Pieter sê dat dit nie so hoef te gewees het nie, want hy sou haar vryheid gegee het en vir haar gewag het. Die drama ondersoek die aard van verhoudings, die rolle van mans en vroue, die aard van die liefde self en veral die belangrikheid van ’n stamboom wat ’n mens wortels gee.[33]
Bittersoet debuteer by Aardklop van 2012. Dit beeld die mens se taaiheid uit, ten spyte van sy weerloosheid. Die karakters is vyf vroue vanuit uiteenlopende agtergronde, waar almal tog die wêreld van die vrou met haar rol as ma en eggenoot deel. So word vroue se grootste vrese en intiemste gedagtes belig. Hierdie is ’n Afrikaanse verwerking van sy Engelse drama Sweet sorrows.[34]
As ek reg onthou het sy debuut by Aardklop in 2013. ’n Beroemde akteur (Richard, 78) en beroemde aktrise (Natasja, 68) bevind hulle na aftrede in dieselfde aftree-oord, waar hulle baie het om oor te gesels. Hulle was kollegas, en dalk iets meer, toe hulle saam vir die destydse TRUK toneel gespeel het. Richard het getrou gebly aan die verhoog van die dae van die Nasionale Toneelorganisasie, deur die streekrade en tot sy aftrede. Natasja het die verhoog verlaat vir die wêreld van televisie en sepies. Oor ’n pot Scrabble (wat die teater se spel met woorde simboliseer) gesels hulle oor die teater, oor dramas waarin hulle gespeel het en oor ander dinge wat vir hulle betekenis het. Richard glo dat Natasja hom verraai het op meer as een gebied. Hy glo aan die liefde en kan nie verstaan hoe iemand se liefde sommer van persoon na persoon kan skuif nie. Die drama bring hulde aan al die groot akteurs van die land wat die hele ent gestap het en vertel hoe hulle oorleef het en hoe sommige van hulle nie oorleef het nie.
Musiekteater
Hy durf ook musiekteater as genre aan.
Vere is sy eerste musiekspel met teks en lirieke wat in 2001 by die KKNK debuteer. Die agtergrond vir die spel is die gloriedae van Oudtshoorn se volstruisbedryf. Die liedjies dra die vernaamste verhaallyn, terwyl die dialoog die koppeling tussen liedjies bewerkstellig. Die verhaal ondersoek verbode liefde oor die kleurgrens heen, groot rykdom tydens die volstruisveer bulmark en die dramatiese insinking toe ryk mense oornag brandarm geword het. Musiek vir die spel is gekomponeer deur Janine Neethling, met Opperman wat self die lirieke skryf.[35]
Hy is verantwoordelik vir die teks van die kabaret Kaalgestroop wat deur Elsabé Zietsman by die KKNK van 2002 opgevoer word.
Die musiekblyspel Dis hoe dit was…” vertel die lewensverhaal van Steve Hofmeyr, met Hofmeyr wat in die 2007 produksie self die hoofrol speel.
Groot polemiek word in kunstenaar geledere ontketen wanneer Deon in 2008 ’n besonder duur (R4 miljoen rand) musiekteaterproduksie, Ons vir jou, oor die Anglo-Boereoorlog, generaal De la Rey en die Afrikanervolk op die planke bring. Koos Kombuis en andere voel dat hierdie stuk oorlog aanblaas en slegs ’n geldmakery en rassisties gedrewe is. Die stuk self is egter ’n parallel tussen die Anglo-Boereoorlog (gebou rondom die imposante figuur van Koos de la Rey en sy gesin) en die stryd om hedendaagse oorlewing van die Afrikaner. Waar daar in ’n meer kontemporêre Suid-Afrika weer sprake is van gewapende weerstand, waarsku De la Rey reeds aan die begin van die stuk dat oorlog slegs as allerlaaste moontlikheid oorweeg moet word en dan in die volle wete dat niemand ooit ’n oorlog wen nie. Eindelik moet die Afrikaner kies en De la Rey stel hier die voorbeeld om met waardigheid en eer die morele beste opsie te kies en so selfrespek te behou. Die boodskap is dat ’n stryd om oorlewing nie deur oorlog gevoer hoef te word nie.[36][37][38]
Deon skryf die teks en Janine Neethling die musiek vir die musiekteaterproduksie “Binnekamer”, wat opgedra word aan Amanda Strydom en by die KKNK van 2011 sy buiging maak.
Tree aan! met die subtitel Dit was die dae toe ons troepies was raak die dae van verpligte militêre diensplig en die oorlog in Angola aan. Weereens skryf hy die teks en Janine Neethling die musiek vir hierdie stuk. Hierdie musiekspel word in 2012 vir vyf Naledi-toekennings benoem en dit verower die toekenning vir beste musiek.
Saam met Janine Neethling durf hy dan ’n volskaalse oratorium in Afrikaans aan, met Die skepping wat in Februarie 2013 sy debuut in die Opera van die Staatsteater in Pretoria maak en later ook by die Kunstekaapteater in Kaapstad opgevoer word. As oratorium in Afrikaans het dit slegs enkele voorgangers (Gideon Fagan se Een-Vaderland uit 1978, Arnold van Wyk se Eeufeeskantate van 1938, Rosa Nepgen se Die dieper reg van 1943 en Stephen Eyssen se Ons Boerewording van 1947), maar die skaal hiervan is baie groter as enige van die voorgangers. Hierdie stuk ontgin die spanning tussen die objektiewe heelal van die wetenskap wat net bestaan, teenoor die teologiese heelal wat geskep is met ’n spesifieke doel. Die oratorium het sewe bewegings, Genesis, Aarde, Lewe, Mens, Beskawing, Geloof en Hemelvaart. Opperman se teks is poësie, wat die eerste uitvoering van hierdie talent van hom is, alhoewel hy reeds voorheen lirieke geskryf het vir sy kabarette en musiekspele.[39]
Televisie
Vir televisie skryf hy die reekse Thysnywerheid, Kruispad, Hartland en Bloedbroers.[40]
Thysnywerheid is ’n sitkom oor die Thyssen-gesin van Meiringskloof. Thys bou ’n winkel vir sy vrou Marina, sodat sy ’n tuisnywerheid kan oopmaak. Hierdie reeks is ’n kommersiële mislukking en word gestaak voor die einde van die program.
Die televisiereeks van dertien episodes, Kruispad, word in 2008 op KykNet uitgesaai. Dit handel oor die oorlewingstryd van twee Afrikaanse gesinne sedert 1994. Die een gesin is aanvanklik welaf danksy die pa se invloedryke posisie en die staatskontrakte wat hy tydens die apartheidsjare bekom het, terwyl die ander gesin aanvanklik sukkel nadat die pa by die werk afgedank word. Die keuses wat hulle maak en hulle houding teenoor aanpassing binne die nuwe Suid-Afrika veroorsaak dat die voorspoed omgeruil word. Die titel verwys na die kruispaaie waarvoor die karakters te staan kom en die daaropvolgende keuses wat hulle maak, maar ook met die kruis wat elkeen dra en hoe verskillende families mekaar se paaie kruis. Kruispad word in 2009 deur die ATKV bekroon as die beste televisie-dramareeks. Kerneels Breytenbach verwerk die reeks ook in ’n roman.
Deon beskou Hartland as sy beste werk en baseer dit op gebeure uit sy eie en sy naasbestaandes se lewens. Drie vraagstukke staan sentraal in hierdie reeks. Die eerste is die kwessie van of jy aanbly in Suid-Afrika of moet emigreer om ’n menswaardige bestaan te kan maak. Tweedens word die spirituele in ons huidige bestaan aangesny, voortvloeiend uit die donker tye tydens die oorlog in Angola wat inwerk op die lewens van die mense van vandag. Derdens is daar die politieke situasie in die land wanneer mense as gevolg van misdaad by aktivisme betrokke raak. Kerneels Breytenbach verwerk Hartland in ’n roman.[41]
Die televisiereeks Bloedbroers het die Suid-Afrikaanse geskiedenis na 1914 as tema. Vier vriende se lewens verander onherroeplik na die teregstelling van Jopie Fourie tydens die 1914 Rebellie. Die impak wat hierdie gebeurtenis op hulle lewens het, word uitgebeeld vir dekades daarna. Opperman skryf hierdie reeks saam met Sean Else.
Getroud met rugby handel oor die intriges voortspruitend uit die glanspersoonlikheidstatus van rugbyspelers, wat rugstekery, dwelms en buite-egtelike seks insluit. Rugby is die invalshoek van die sepie, maar die klem is veral op drome, aspirasies en frustrasies in die lewens van die vroue in die rugbyspelers se lewens, soos die spelers se vrouens, meisies en ma’s. Die reeks word ook verwerk tot ’n rolprent, met die subtitel Die onvertelde storie. Opperman help skryf aan die dramareeks, maar is later hoofsaaklik betrokke as vervaardiger. Vier seisoene van die dramareeks word vervaardig, waarna dit aangepas word as ’n sepie.[42]
Vir televisie skryf hy die drama A man possessed en die reeks Jackpot, terwyl hy help skryf aan die sepie Backstage.
Engelse drama
Hy skryf ook verskeie Engelse dramas. From midnight to morning word in 1985 by die Grahamstadse Nasionale Kunstefees opgevoer. Hierdie drama speel af in ’n openbare manstoilet onder straatvlak (’n ruimte soortgelyk aan Dante se Inferno), waar twee rowwe mans, Dan (afgelei van Dante) en Verge (afgelei van Vergilius) vir hulle leier wag. Die leier is Chris (Christus) en die mans maak vir Chris dood wanneer hy eindelik arriveer, omdat hulle uit die hel (die toilet) wil kom. Die onderliggende tema is die rol van godsdiens in die samelewing, wat tot ’n hel van skuldgevoelens lei waarvan ontsnap moet word. Die drama toon ook ooreenkoms met Samuel Beckett se Waiting for Godot. From midnight to morning word in 1985 tydens die Grahamstadse Nasionale Kunstefees bekroon met die dramaprys.
In 1986 word The perfect vehicle aan SUKOVS voorgelê vir opvoering by die Grahamstad Kunstefees, maar nadat die toneelkomitee dit afskiet, bedank hy by SUKOVS. Hierdie is ’n politieke drama waarby Tsjechof se Die Kersieboord ingeweef is.
Funeral march of a marionette word suksesvol by die Grahamstad Nasionale Kunstefees opgevoer.
An Indian summer word vir die eerste keer in 1988 by die Grahamstad Nasionale Kunstefees opgevoer en beleef ook opvoerings in die Markteater in Johannesburg en die Nico Malan-Arena in Kaapstad. Dit is ’n Vigs-drama waarin drie karakters ’n seksuele dilemma beleef.[43]
Ah-men word in 1988 geskryf, met die titel wat reeds aandui dat mans die tema is. Dit is twaalf dramatiese sketse met openhartige en soms skokkende sketse van manstipes, soos ’n blinde weermagman en polisiemanne wat onder die invloed die townships binnevaar. Hierdie stuk word in die Dalro-teater in Johannesburg opgevoer en later ook by die Grahamstad Nasionale Kunstefees.
In 1989 debuteer True confessions of a bourgeois baby by die Grahamstad Nasionale Kunstefees. Dit is ’n eenpersoondrama, waarin die Rooikappie-sprokie op ironiese wyse verwerk word.[44]
Goya is ’n eenmanstuk oor die lewe van hierdie kunstenaar, wat in 1994 by die Grahamstad Nasionale Kunstefees debuteer. Aangesien daar bitter min inligting oor Goya beskikbaar is (hy het geen biografie of dagboek nagelaat nie, slegs ’n aantal briewe), baseer Opperman die teks op die chronologie van Goya se lewe, inligting oor die samelewing van sy tyd en persoonlike aspekte wat uit sy kunswerke na vore kom. Dit is veral Goya se kunsvoorstellings van die oorlog waarin Napoleon die Iberiese Skiereiland verower het en die gepaardgaande wreedhede wat aan die bod kom.
We all fall down is ’n drama oor die wese van teater. Die gehoor woon ’n deurloop-repetisie by, waar spelers laat kom, sommige na geen aankondigings luister nie, die rokkejagter nie sy aandag bepaal by die repetisie nie en ander dinge wat in die teaterwêreld baie bekend is. Die stuk stel voor hoe die King’s Company in 1642 The court secret van James Shirley instudeer, in ’n tyd toe die Puriteine alle teaters ongewens verklaar en gesluit het.[45]
Women in the wings is nog ’n drama oor die wese van teater, hierdie keer oor vyf vroue in die kleedkamer van ’n Suid-Afrikaanse skouburg. In hulle interaksie word menige kwessie betrek, soos die teater, politiek, menslike tragedie, kommentaar op teaterfigure en die stand van teater. Universaliteit word egter veral aan die stuk verleen deur die eg menslike persoonlikhede. Daar is die Afrikaanse aktrise wat Afrikaanse teater vir Engels verruil het en op pad is Amerika toe; die aktrise met persoonlike probleme wat inbraak maak op haar werk as aktrise; en die jong aktrise met ideale en drome wat afgespeel word teen die sinisme van die meer ervare aktrises en die verhoogbestuurder.[46][47]
Day of the dogs is ’n musiekstuk waarin al die spelers honde is. Deon skryf die drama en die lirieke van die liedjies wat deur Noel Stockton gekomponeer word.
Playboys (wat hy saam met Garth Holmes skryf) is ’n sekskomedie geskoei op die lees van Amerika se Chippendales en die fliek The full Monty, waarin ’n nagklubeienaar en twee vroue vyf mans van hulle bekrompe uitkyk op seks bevry. Die eienaar gebruik die vyf mans (gereelde kliënte in die kroeg) in ’n ontkleevertoning om mense te lok en die ontkleedanseres en die kelnerin leer hulle om te dans en te ontklee.[48]
Sweet sorrows handel oor die bittersoet ervarings van vier uiteenlopende vroue in liefde, verlies en berou. Hierdie drama word ook in Afrikaans verwerk en in 2012 by Aardklop aangebied as Bittersoet.[49][50]
Ander dramas is Dear Mrs Steyn (’n verwerking van Emily Hobhouse se briefwisseling met mev. Steyn, vrou van die Vrystaatse president[51][52]), Soweto story (’n musiekstuk losweg gebaseer op ’n plaaslike variant van die Romeo en Juliet-storie), Show me paradise, Tell me the truth, One man’s life[53][54] en Whore. Meeste van hierdie dramas word by die Grahamstad Kunstefees opgevoer, terwyl sommige ook by ander kunstefeeste en elders aangebied word.
Shaka Zulu – The musical en Jock of the Bushveld – The musical is musiekspele op groter skaal en word onder andere opgevoer in die Mandela-teater in Johannesburg.
Prosa
Op prosagebied kan sy dramas en televisiereekse Donkerland, Kruispad en Hartland as ’n trilogie beskou word.
Donkerland behandel die Afrikaner se geskiedenis vanaf die vroegste tye deur verskeie geslagte heen, Kruispad behandel die geskiedenis deur opeenvolgende geslagte na die koms van demokrasie en Hartland is in die hede gesetel. Hierdie trilogie word deur Kerneels Breytenbach in drie romans verwerk.[55]
Remove ads
Toekennings
- In 1987 ontvang hy die Eugène Maraisprys vir sy boek, Môre is ’n lang dag.
- Hy ontvang in 2006 die Hertzogprys vir sy hele oeuvre.
Eerbewyse
Standard Bank wys hom in 1992 aan as hulle Jong Kunstenaar vir Drama en in dieselfde jaar wen hy ’n beurs van R25 000 van die Stigting vir Skeppende Kunste. In 2015 word hy by die Innibosfees vereer vir sy bydrae tot die Afrikaanse taal en die teaterbedryf.
Boeke geskryf:
- Môre is ’n lang dag; en, Die teken; Tafelberg Uitgewers, 1986 en 1988, ISBN 0-624-02404-0
- Stille nag, Tafelberg, 1990, ISBN 0-624-02924-7
- Donkerland, Tafelberg, 1996, ISBN 0-624-03504-2
- Vyfmylpaal (Boesman, my seun; Magspel; Donkerland; Stille nag; Môre is ’n lang dag), Protea Boekhuis, 2005, ISBN 1-86919-084-X Kaburu, Protea Boekhuis, 2008, ISBN 978-1-86919-253-2
- Hartland, 2012
- Aantrekkingskrag, 2013
- Kruispad, 2014
- Donkerland (roman), 2014
As skrywer
- Platteland, 2011
- Getroud met Rugby: Die Onvertelde Storie, 2011
- Getroud met rugby (TV-reeks), 2009
- Kruispad (TV-reeks), 2008
As vervaardiger
- Getroud met rugby (TV-reeks), 2009
- Soldiers of the Rock (uitvoerende vervaardiger), 2003
As akteur
- The Fourth Reich, 1990 as Van Rensburg
Boeke
- Brink, André P. “Aspekte van die nuwe drama” Academica Pretoria en Kaapstad Tweede hersiene uitgawe 1986
- Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en PretoriaEerste uitgawe 2005
- Luwes, Nico en Van Jaarsveld, Anthea “Deon Opperman (1962-)” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
- Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
- Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
Tydskrifte en koerante
- Anoniem “Dramaprys vir Opperman” “Die Burger” 4 Februarie 1992
- Anoniem “Opperman se ‘Donkerland’ opgevoer” “Die Burger” 8 November 1995
- Anoniem “Backstage flip” “The Star” 7 Februarie 2005
- Anoniem “In dié reeks word die man, nie die bal gespeel” “Rapport” Leef in Gauteng” 29 Maart 2009
- Anoniem “ATKV ver(v)eer Beeld-man vir rubriek” “Beeld” 25 April 2009
- Anoniem “Opperman se ‘Aantrekkingskrag’ word op RSG uitgesaai” “Beeld” 18 Junie 2015
- Beeton, Marisa “Dramaturg… en met syfers gepla” “Rapport” 8 Oktober 2006
- Beyers, Yvonne “Kuns is goud werd” “Beeld” 27 September 2003
- Beyers, Yvonne “Ek voel gerespekteerd en beny en geminag” “By” 2 Oktober 2010
- Boekkooi, Paul “Ons vir jou, Suid-Afrika” “Rapport: Leef in Gauteng” “31 Augustus 2008
- Boekkooi, Paul “Skepping –‘verhale’ kern van oratorium” “Beeld” 14 Februarie 2013
- Breytenbach, Kerneels “Hartland TV-reeks word roman” “Rapport My tyd” 28 Oktober 2012
- Brümmer, Willemien “Opperman kry sy Oppervrou” “Beeld” 14 Junie 2014
- Burger, Kobus “Opperman verras weer” “Beeld” 19 Augustus 2004
- Coetzee, Terésa “TV-drama gaan volk aan die hart gryp” “Beeld” 26 Julie 2013
- De Lange, Amanda “Die óp en áf en óp van stories vertel” “Vrydag” 15 Oktober 2010
- Du Toit, Z.B. “Opperman wen Hertzogprys” “Rapport” 2 April 2006
- Elahi, Nushin “Opperman kry sy idees van die engele” “Die Burger” 17 November 1989
- Els, Rozanne “Bloedbroers: swaar en donker pad ná Jopie Fourie” “Beeld” 16 Oktober 2015
- Eybers, Johan “Bekroonde Opperman maak TV-reeks oor Afrikaners ná 1994” “Rapport” 17 Februarie 2008
- Gous, Emmie “Glad nie so kwaai nie” “Rapport” 8 Julie 2001
- Hough, Barrie “As ek die gehoor verveel, is ék die gek, sê Deon” “Rapport” 22 Oktober 1989
- Kruger, Carien “Hartland: Een groep mal daaroor, ander haat dit” “Rapport” 14 Augustus 2011
- Kruger, Carien “Bloed en wraak bly net so…” “Rapport” 3 Maart 2013
- Le Roux, André “Dit wemel van die toneelstukke” “Die Burger” 2 Mei 1987
- Malan, Mariana “Stuk vereer groot S.A. akteurs’” “Beeld” 22 Augustus 2013
- Mavundza, Bombeleni “Deon hoop nuwe reeks ‘Bloedbroers’ kan help” “Beeld” 10 November 2014
- Merton, Millicent “Opperman kry Hertzog” “Beeld” 3 April 2006
- Nieuwoudt, Stephanie “Ek skryf nie vir resensente” “Beeld” 15 Maart 2001
- Nieuwoudt, Stephanie “Grensdrama is nog relevant” “Beeld” 25 Junie 2008
- Odendaal, Thys “Toevallige ‘Fair Lady’?” “Beeld” 15 Maart 2006
- Olivier, Annie “Nobbs, enkeling en ‘verslaaf’” “Beeld” 27 September 2004
- Olivier, Fanie “Hou op swak werk altyd goedpraat” “Rapport” 11 Mei 1986
- Opperman, Deon “Brugbouers van die gode” “Insig” Junie 1989
- Opperman, Deon “’n Verbrokkelde stapeltjie klippe sal bly” “Kalender” 27 Augustus 1996
- Prins, Gavin “Steve se lewe gaan verhoog toe” “Rapport” 8 April 2007
- Prins, Gavin “Deon ‘gaan na strippers omdat my vrou my slaan’” “Rapport” 31 Januarie 2010
- Prins, Gavin “Getroud met rugby – Die onvertelde drama daaragter” “Rapport” 6 Maart 2011
- Robinson, Marguerite “Opperman-mania het loket reeds getref” “Beeld” 5 Julie 1994
- Roos, Martjie “Nuwe Drama op KykNet” “Rapport” 29 Junie 2008
- Rossouw, Johann “Suiwer spieël van ons toekoms” “Beeld” 29 September 2007
- Scholtz, Leopold “Opnuut ’n Groot Wroeg” “By” 11 Junie 2011
- Sieberhagen, Charlea “Moerse storie: Opperman delf weer in die verlede” “Beeld” 9 Maart 2015
- Sieberhagen, Charlea “‘Getroud met rugby’ – die sepie” “Beeld” 5 November 2015
- Van Wyk, Pauli “Deon Opperman ‘sweet bloed’ vir nuwe reeks” “Beeld” 27 Mei 2011
- Van Wyk, Pauli “Eietydse kwessies, spoke uit verlede in dramareeks” “Beeld” 18 Julie 2011
- Venter, Joe “Deon wou net ‘waardig faal’” “Rapport” 29 Junie 1986
- Williamson, Eagan “Steve se vrou wil nie haarself in blyspel oor sy lewe speel” “Beeld” 12 April 2007
Internet
- Basson, Adriaan. Mail & Guardian: http://mg.co.za/article/2008-09-25-unspectacular-spectacle
- Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/02/4/1/29.html
- Beyers, Yvonne Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2003/09/27/B5/09/02.html
- Blaauw, Danél Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2006/06/26/VB/7/dbopperman.html%5Bdooie+skakel%5D
- Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2009/04/10/BY/I/OpDieKassie-028.html%5Bdooie+skakel%5D
- Burger, Kobus Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2004/08/24/VB/15/01.html%5Bdooie+skakel%5D
- Elahi, Nushin Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1989/11/3/2/14.html%5Bdooie+skakel%5D
- Elahi, Nushin Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1989/11/17/6/6.html%5Bdooie+skakel%5D
- Erasmus, Elfra Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1990/10/8/1/10.html
- Erasmus, Elfra Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1990/10/8/2/14.html
- Floris, Jo-Ann Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2006/04/08/B5/13/01.html
- Gous, Emmie Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2001/06/8/8/1.html%5Bdooie+skakel%5D
- Nieuwoudt, Stephanie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2001/03/15/3/8.html
- Odendaal, Thys Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2006/03/15/KA/03/03.html
- Pople, Laetitia Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/07/8/2/2.html
- Pople. Laetitia Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/09/02/4/7.html%5Bdooie+skakel%5D
- Pretorius, William Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/11/07/OB/7/02.html%5Bdooie+skakel%5D
- Retief, Hanlie Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2000/05/7/5/12.html%5Bdooie+skakel%5D
- Robinson, Marguerite Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/01/14/3/20.html%5Bdooie+skakel%5D
- Smith, Carin Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/02/18/BJ/05/01.html
- Van Zyl, Pieter Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/04/02/14/13.html
- Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2009/06/30/VB/7/gcakadeon.html
- Wasserman, Herman Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/07/19/5/28.html%5Bdooie+skakel%5D
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads