Carel Ruijsch van Dugteren

Ds. Carel Jacob Lodewijk Ruijsch van Dugteren (Wemeldinge, Zeeland, Nederland, 29 November 1879 – Kaapstad, Suid-Afrika, 11 Oktober 1918) was predikant in die NH Kerk en, nadat hy die bediening neergelê het, joernalis. Ná sy dood is hy die Kerk se orgaan, De Hervormder, van 15 November 1918 as ’n "vroom en eerlike" man beskryf.^[1]

Ds. C.J.L. Ruijsch van Dugteren
Ds. C.J.L. Ruijsch van Dugteren
Naam	Carel (Carl) Jacob Lodewijk Ruijsch van Dugteren
Geboorte	29 November 1879 Wemeldinge, Zeeland, Nederland
Sterfte	1 Oktober 1918 Kaapstad, Suid-Afrika
Kerkverband	Nederduitsch Hervormd
Gemeente(s)	Pretoria (met standplaas Bronkhorstspruit)
Jare aktief	1908–1911
Kweekskool	Rijksuniversiteit van Utrecht

Herkoms en opleiding

Ruijsch van Dugteren was die seun van Carel Jacob Lodewijk Ruijsch van Dugteren, predikant van die Nederlandse Hervormde Kerk, en sy vrou, Dorothea Petronella de Rochefort. Dr. P.J. Nienaber kon nie gegewens in verband met sy voor-universitêre opleiding verkry vir sy Afrikaanse Biografiese Woordeboek van 1947 óf vir sy artikel oor ds. Ruijsch van Dugteren in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek van 1968 nie. Dis wel bekend dat hy op 30 September 1899 vir die eerste maal ingeskryf is aan die Rijksuniversiteit van Utrecht vir die studie van die teologie, nes ds. L.E. Brandt, sy kollega in die Hervormde Kerk in Suid-Afrika van 1904 tot 1939.

Kortstondige bediening in Suid-Afrika

Die inwyding van die Nederduitsch Hervormde kerk Johannesburg te Vrededorp op 12 September 1908. Op die verhogie staan (almal Hervormd tensy anders aangedui): prof. dr. P.J. Muller, predikant van Pretoria, oudl. A. van den Broek, ds. C.J.L. Ruijsch van Dugteren, tweede predikant van Pretoria, ds. L.E. Brandt (in toga), ds. Daniël Theron, NG predikant van Fordsburg, ds. J.F. Botha, NG predikant van Jeppestown, ds. C.W. du Toit, predikant van Potchefstroom, ds. J.N. Martins, NG predikant van Braamfontein en ds. Pieter van Drimmelen, predikant van Marico.

In 1904 het ds. Ruijsch van Dugteren predikant in die gemeente Oosterland van die Nederlandse Hervormde Kerk geword. Vier jaar later het hy na Pretoria gegaan, waar hy hulpprediker van dr. P.J. Muller geword het. Ná dr. Muller se vertrek, was ds. Ruijsch van Dugteren van 1911 tot 1912 in 'n ernstige meningsverskil met die NH Kerk gewikkel oor die leer van die uitverkiesing. Hy het die mening gehuldig dat die Dordtse leerreëls, waarin die kerkleer uiteengesit word, nie in alle opsigte met Gods Woord ooreenkom nie. Hy het sy besware teen die leerstuk, soos geformuleer in die Belydenisskrif, met sy ondertekening van die proponentsformule verbind. Daarin het hy verklaar dat hy die leer van die kerk, wat ooreenkomstig die Woord van God is en vervat is in die formuliere van enigheid, van harte onderskryf en getrou sal onderrig. Vanweë sy besware het hy eindelik sy ondertekening van die proponentsformule ingetrek. Toe sy saak voor die kommis-sie van die algemene kerkvergadering van die NH Kerk dien, is besluit dat ds. Ruijsch van Dugteren weens sy intrekking van die ondertekening van die proponentsformule opgehou het om 'n predikant van die NH Kerk te wees. ’n Algemene kerkvergadering het dié beslissing in April 1912 deur 'n algemene kerkvergadering bevestig. Al is sy dienstyd so beëindig, skryf dr. P.J. Nienaber, "is baie mense tog deur sy se waarheidsliefde en sy openhartigheid geïmponeer. Hy was inderdaad 'n man met breë opvattinge en beminlik in die omgang."

Joernalis

Die eerste foto wat van De Burger se redaksie (1916–'17) geneem is. Voor: J. Steinmeyr, dr. D.F. Malan, D.P. du Toit. Agter: J. du Toit, H.A. Fagan, C.J.L. Ruijsch van Dugteren, E.B. Grosskopf. D. de Flamingh en H. Weerts.

Ruijsch van Dugteren het hierna ’n tyd lank in Kaapstad gaan werk voor hy onderwyser op Harrismith in die Oos-Vrystaat geword het. Met die uitbreek van die Rebellie in 1914 het hy by die rebelle aangesluit en opgetree as genl. Wessel J. Wessels se sekretaris. Hy is gevange geneem en het met 'n boete vrygekom.

Nadat hy joernalistieke werk in Bloemfontein verrig het, is hy in die redaksie van die pas opgerigte blad De Burger in Kaapstad aangestel. In dié tyd het hy in Grahamstad getrou met Hermine Marie Louise Ernestine Becker, dogter van dr. Becker van die Setlaarstad. Daar was geen kinders uit die huwelik nie.

Van 1916 tot sy dood was hy mederedakteur van Die Huisgenoot, waarin hy baie geskryf het oor kuns en kultuur; sy laaste geskrif (Oktober 1918) was ’n artikel oor die skilder Pieter Wenning, waarin hy aan sy landgenote Suid-Afrika self, die eie land, as ideaal stel en hulle oproep om dié land lief te hê met die sterk, arbeidende liefde van die hart, sodat die kuns in woord en beeld, in musiek en sang hier tot bloei sal kom. Ruijsch van Dugteren het, volgens dr. Nienaber, probeer om as redakteur so opvoedingswerk te doen. Van die versies wat hy geskryf het, was onder meer "IK wil slapen in ’t opene veld" en "Durf doen wat moed, en doe het goed".

Ruijsch van Dugteren was ’n slagoffer van die Griepepidemie van 1918 en sterf in sy 39ste jaar in sy huis by Kloofstraat 99, Kaapstad. ’n Suster van hom, Ida Antonia Ruijsch van Dugteren, het in 1915 getrou met ds. J.H.J.A. Greyvenstein, predikant in die NH Kerk en hoogleraar in die teologie aan die Universiteit van Pretoria.

Bronne

• (af) De Kock, W.J. 1968. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel I. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk.
• (af) Muller, C.F.J. 1990. Sonop in die Suide. Kaapstad: Nasionale Boekhandel.
• (af) Nienaber, P.J. 1947. Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel I. Johannesburg: L. & S. Boek- en Kunssentrum.

Verwysings

1. De Hervormer, 15 November 1918. URL besoek op 14 Junie 2017.