Borneo

Borneo (Indonesies: Kalimantan; Maleis: Pulau Borneo), die wêreld se derde grootste eiland, ná Groenland en Nieu-Guinee, beslaan 'n oppervlakte van 743 330 km² en word begrens deur die Suid-Chinese See in die noordweste, die Soeloesee in die noordooste, die Celebessee in die ooste en die Javasee in die suide. Borneo is die grootste en mees noordelike van die vier Groot Soenda-eilande asook die grootste eiland van Asië. Dit is in die noorde van Java, in die noordooste van Soematra, in die ooste van die Maleise Skiereiland, in die suidweste van die Filippyne en in die noordweste van Soelawesi langs die ewenaar geleë. In die suidweste verbind die Karimatastraat die Javasee met die Suid-Chinese See en in die suidooste verbind die Makassarstraat die Celebessee met die Javasee.

Nasa-Satellietbeeld van Borneo

Borneo Inheemse naam: Kalimantan (Indonesië) Pulau Borneo (Broenei en Maleisië)
Topografiese kaart van Borneo
Geografie
Ligging	Suidoos-Asië
Koördinate	01°N 114°O
Argipel	Groot Soenda-eilande
Oppervlakte	743 330 vk km
Hoogste punt	Berg Kinabalu 4 095 m
Administrasie
Broenei
Distrikte	Belait, Brunei en Muara, Temburong, Tutong
Hoofstad	Bandar Seri Begawan
Grootste stad	Bandar Seri Begawan (50 000)
Indonesië
Provinsies	Wes-, Sentraal-, Suid-, Oos-, Noord-Kalimantan
Grootste stad	Samarinda (842 691)
Maleisië
Deelstate	Sabah, Sarawak
grootste stad	Kuching (617 886)
Demografie
Bevolking	21 258 000
Bevolkingsgroepe	Kadazan-Dusun, Murut, Rungus-Momogun, Dayak, Maleiers, Han-Chinese, Banjar, Javane, Soendanese
Die wêreld se derde grootste eiland en Asië se grootste eiland

Die grootste deel van Borneo se kus langs die Suid-Chinese See vorm die oostelike deel van Maleisië met die klein eksklawe Broenei tussenin, terwyl die oorblywende deel van dié eiland aan die eilandnasie Indonesië behoort. Dié eiland is op die aardbol net teenoor die Amasonerivier se reënwoud geleë en vorm dus die antipode. Borneo is veral bekend vir een van die wêreld se oudste reënwoude wat die enigste habitat van die Orangoetang vorm. As gevolg van sterk ontbossing is hierdie groot ape ernstig bedreig. Die eiland se langste rivier is die Kapuas wat in Sentraal-Borneo net suid van die grens tot Maleisië in die provinsie Wes-Kalimantan ontspring, in 'n suidwestelike rigting vloei en by Pontianak in die Karimatastraat uitmond.

Borneo se naam is dalk afgelei van die plaaslike naam vir die kokosneut, "Buah Nyiur". Broenei se naam is moontlik afgelei van die Sanskrit-woord váruṇa (वरुण) vir "water", of Varuna, die Hindoegod van reën. Inheemse Indonesiërs noem die eiland Kalimantan, wat afgelei is van die Sanskrit-woord Kalamanthana, wat "brandende weer-eiland" beteken en na die eiland se warm en vogtige tropiese weer verwys.^[1]

Borneo het 'n bevolking van sowat 21 miljoen, waarvan die meeste Javane is, gevolg deur verwante etniese groepe soos Maleiers en Soendanese. Hulle besig hul eie moedertale, onderskeidelik Javaans, Maleis en Soendanees, maar ook die ampstaal van Indonesië, Indonesies. Al dié tale behoort tot die Maleis-Polinesiese tale. Chinees is die moedertaal van die Han-Chinese wat hulle veral in onlangse dekades op Borneo kom vestig het.

In Augustus 2019 het die Indonesiese president Joko Widodo aangekondig om die hoofstad van die "sinkende" Djakarta na 'n nuwe stad in die provinsie Oos-Kalimantan op Borneo te verskuif.^[2]

Geografie

Politiese kaart van Borneo

Deelstaat of Provinsie	Hoofstad	Land	Oppervlakte (km²)	Oppervlakte (%)	Bevolking (2010-sensus[3][4])	Bevolking (%)
Broenei	Bandar Seri Begawan	Onafhanklike Sultanaat	5 770	0,77	406 200 (2009-skatting)[5]	2,1
Sarawak	Kuching	Maleisië	124 450	16,55	2 420 009	12,2
Sabah	Kota Kinabalu	Maleisië	73 619	9,79	3 120 040	15,7
Labuan	Victoria	Maleisië Federale gebied	92	0,01	85 272	0,4
Oos-Maleisië		Maleisië	198 161	26,4	5 625 321	28,4
Wes-Kalimantan	Pontianak	Indonesië	146 760	19,5	4 393 239	22,2
Sentraal-Kalimantan	Palangkaraya	Indonesië	152 600	20,3	2 202 599	11,1
Suid-Kalimantan	Banjarmasin	Indonesië	37 660	5,0	3 626 119	18,3
Oos-Kalimantan	Samarinda	Indonesië	210 985	28,1	3 550 586	17,9
Noord-Kalimantan	Tanjung Selor	Indonesië	71 177	9,46	525 000	2,65
Kalimantan		Indonesië	548 005	72,9	13 772 543	69,5
Borneo	–	Drie lande	751 936	100	19 804 064	100

Flora

• Basilikum
• Mangifera

Fauna

• Boomspitsmuis
• Gibbon
• Ietermago
• Orangoetang
• Padwagtertjie
• Renoster
• Sambar
• Vlieënde lemurs

Verwysings

1. (en) Eugene Linden (17 Maart 2011). The Ragged Edge of the World: Encounters at the Frontier Where Modernity, Wildlands and Indigenous Peoples Meet. Penguin Publishing Group. pp. 30–. ISBN 978-1-101-47613-0.
2. "Indonesia to remove 'burden' from sinking Jakarta with new capital on Borneo". Sky News (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2020. Besoek op 12 Mei 2020.
3. "Malaysia: Federal States, Territories, Major Cities & Conurbations – Statistics & Maps on City Population" (in Engels). Citypopulation.de. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Julie 2019. Besoek op 25 Julie 2011.
4. "Indonesia (Urban Municipality Population): Provinces, Cities & Municipalities – Statistics & Maps on City Population" (in Engels). Citypopulation.de. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 April 2020. Besoek op 25 Julie 2011.
5. "Brunei: Districts, Major Cities, Towns & Agglomeration – Statistics & Maps on City Population" (in Engels). Citypopulation.de. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2019. Besoek op 25 Julie 2011.

Eksterne skakels

Wikimedia Commons bevat media in verband met Borneo.

• (en) Toerisme-inligting oor Borneo op Wikivoyage
• (en) "Borneo". Encyclopædia Britannica. Besoek op 12 Mei 2020.