Windows 11

Windows 11 — Windows 10 operatsion tizimining davomchisi hisoblanib, Microsoft tomonidan Windows NT oilasiga mansub boʻlgan shaxsiy kompyuterlar uchun operatsion tizimdir. Uning ilk taqdimoti 2021-yil 24-iyunda boʻlib oʻtdi^[1]. Windows 11 2021-yil 5-oktyabrda Windows 10 bilan ishlaydigan muvofiq qurilmalar uchun Windows Update orqali bepul yangilanish sifatida chiqarildi^[2]. Aynan xuddi sanada Microsoft Office 2021 chiqarilganligi eʼlon qilindi^[3][4][5].

Operatsion tizim

Windows 11
Ishlab chiquvchi	Microsoft
OT oilasi	Windows NT
Negizi	Windows 10
Negiz kodi	yopiq (ayrim ilovalari ochiq manba kodli)
Ilk e’lon qilinishi	5-oktyabr 2021-yil 5-oktyabr, 2021-yil (3 yil avval) (2021-10-05)
Soʻnggi versiyasi	10.0.22000.282 21-oktyabr, 2021-yil (3 yil avval) (2021-10-21)
Tugal versiyalar yangilanish chastotasi	Yiliga bir marta - 2022-yildan oktyabr oyida
So’nggi test versiyasi	(10.0.22483.1011 22-oktyabr, 2021-yil (3 yil avval) (2021-10-22))
Yangilanish uslubi	Windows Yangilanish markazi Microsoft Store ISO obrazi orqali Windows Yangilanish serveri xizmati (WSUS)
Qo’llash tillari	110 ta (jumaladan oʻzbek tilini ham qoʻllaydi)
Qo’llaydigan platformalari	x64 ARM64
Yadro tipi	gibrid (Windows NT yadrosi asosida)
Interfeys	Windows shell (GUI) “Fluent Design”
Litsenziya	EULA
Holati	faol
Oldingisi	Windows 10 (2015)
Veb sayt	microsoft.com/windows/windows-11

Ishlab chiqish tarixi

Windows 10 operatsion tizimi chiqarilgandan soʻng, Microsoft Windows 10 operatsion tizimini “Windowsning soʻnggi versiyasi” boʻlishini aytgan edi^[6][7]. Operatsion tizimda vaqt oʻtishi bilan yangi tuzilmalar va yangilanishlar chiqarilishiga zarurat bor deb qarala boshladi. Biroq, Windowsning yangi versiyasi yoki qayta ishlab chiqilishi haqidagi taxminlar 2021-yil yanvar oyida, Microsoft tomonidan “Windowsni vizual yoshartirishi”ga tegishli ish roʻyxati eʼlon qilinganidan keyin paydo boʻldi^[8]. Xabar qilinishicha, «Sun Valley» (Quyoshli oʻlka) kod nomi ostida ishlab chiqilgan Windows uchun vizual yangilanish tizim foydalanuvchi interfeysini qayta loyihalashtirishga moʻljallangan^[9]. 2021-yil 15-iyunda Internet tarmogʻida Windows 11 operatsion tizimining taxmin qilingan beta versiyasi haqida maʼlumotlar paydo boʻldi. Unda ishlab chiqish bekor qilingan Windows 10X interfeysiga oʻxshash interfeys, shuningdek Windows 11 uchun qayta ishlangan koʻrinish va savdo belgisi namoyish etildi^[10].

Microsoft Build 2021 dasturchilar konferentsiyasida Microsoft bosh direktori Satya Nadella Windowsning keyingi avlodi haqida soʻz yuritdi. U bir necha oydan beri yangi operatsion tizim ustida ishlanayotganligi hamda yaqin orada uning rasmiy taqdimoti boʻlishini aytdi^[11]. Nadella nutqidan bir hafta oʻtib, Microsoft Windowsning 2021-yil 24-iyunga rejalashtirilgan tadbiriga taklifnoma yuborishni boshladi^[12][13]. 21-iyun kuni Microsoft Windows 11 ustida ishlayotganligi haqidagi xabarlar tarqaldi.

24-iyun kuni Microsoft Windows 11 rasmiy taqdimotini oʻtkazdi. Tadbir 11:00 (Nyu-York vaqti bilan), 16:00 (Toshkent vaqti bilan)da boshlandi. Unda bolgʻusi operatsion tizim yangiliklari namoyish etildi.

Yangiliklari

Interfeysda

Ushbu tizim “Microsoft Fluent Design” deb nomlanuvchi yangilangan foydalanuvchi interfeysiga ega. Butun tizim shaffoflik, soyalar va yumaloq burchaklarga ega ekanligi bilan ajralib turadi^[14]. Qayta ishlangan Ishga tushirish («Pusk») menyusi joriy etildi, u vazifalar paneli oʻrtasida joylashgan (lekin uni avvalgidek joylashtirish mumkin), jonli plitkalar mavjud emas. Vazifalar paneli ham markazlashtirilgan va soddalashtirilgan^[10]. Windows 10ʼda ilgari taqdim etilgan Vazifalarni koʻrish funksiyasi yangilangan dizayn asosida ishlab chiqilgan. Shuningdek yangi tizim ikonkalari, tovushlar va vidjetlar qoʻshilgan^[15].

Windows 11 yangilangan Segoe UI Variable shriftini oʻz ichiga oladi. Shrift oldingi Segoe UI shriftida hisobga olinmagan zamonaviy yuqori DPI displeylarini qoʻllab-quvvatlashga moʻljallangan^[16].

Ishlab chiquvchilar Windows 11ʼda fon vazifalari bilan ishlashni yaxshiladilar, bu esa uni avvalgidan koʻra tezroq va samaraliroq ishlashini taʼminlashga olib keladi.

Kirish va oʻchirish ekranlari uchun standart koʻk rang sxemasi qora rang bilan almashtirildi. “Oʻlik koʻk ekran” (BSOD) ham qora rangga oʻzgartirilgan^[17].

Oʻzgarishlari

Ilovalar va boshqa kontentlar uchun yagona doʻkon sifatida xizmat qiluvchi “Microsoft Store” Windows 11ʼda qayta ishlab chiqildi. Endi Microsoft ishlab chiquvchilarga Win32, Progressive Web Apps va boshqa qadoqlash texnologiyalarini standart Universal Windows Platform ilovalari bilan bir qatorda “Microsoft Store”da tarqatish imkonini yaratdi^[18].

“Microsoft Teams” hamkorlik platformasi Windows 11 foydalanuvchi interfeysiga kiritildi va unga vazifalar paneli orqali kirish mumkin. Bu platforma Skype oʻrniga taklif etildi^[19][20][21]. Chunki bunday platformalarga COVID-19 pandemiyasi sharoitida talab oshganligi hisobga olindi.

Shuningdek Windows 11 “Chromium”ga asoslangan “Microsoft Edge” veb-brauzeri bilan taʼminlandi. Bu brauzer “Internet Explorer”ni oʻz ichiga olmaydi hamda qoʻllamaydi^[22].

Yangilangan Xbox ilovasi, shuningdek Xbox Series X/Sʼda taqdim etilgan “Auto HDR” va “DirectStorage” texnologiyalari Windows 11ʼga qoʻshildi. Shu bois operatsion tizimga kompyuterda “DirectX12” grafik kartasi hamda “NVMe-SSD”ni qoʻllashi talab etiladi.

Vazifalar panelidagi tugmani bosish orqali vidjet paneli mavjud. Vidjetlar MSN xizmatidan yangiliklar, sport, ob-havo hamda moliyaviy maʼlumotlarni koʻrsatib boradi^[23][24].

Android uchun Windows quyi tizimi

Ilk versiyalarda bu funksiya kiritilmagan boʻlsa-da^[25][26], kelgusi 2022-yilga moʻljallangan Windows 11ʼning yangilanishida rasman foydalanuvchilarga Android uchun yangi Windows quyi tizimi (WSA) va Android ochiq manba loyihasi (AOSP) yordamida Android ilovalarini oʻrnatish va ishga tushirish imkonini berish koʻzda tutildi (biroq buni oktyabr yangilanishida ham qilish mumkin). Android ilovalarni Microsoft Storeʼdagi “Amazon Appstore” orqali olish mumkin^[27]. Ilovalarni ishga tushirish uchun Microsoft hisob qaydnomasi, Amazon hisob qaydnomasi, “Amazon Appstore” mijozining bir martalik oʻrnatilishi hamda kompyuterda 8 Gb yoki undan koʻp tezkor xotira (RAM) talab etiladi^{[28][29][30][31][32]}. Bundan tashqari foydalanuvchilar Android ilovalar toʻplami (APK) fayl formatidan foydalanib, har qanday manbadan Android ilovalarini koʻchirib olib oʻrnatishlari mumkin.

Xavfsizlik

Minimal tizim talablarining bir qismi sifatida Windows 11 faqat Ishonchli platforma moduli (TPM) 2.0 xavfsizlik protsessoriga ega qurilmalarda ishlaydi^[33]. Microsoft maʼlumotlariga koʻra, TPM 2.0 protsessori proshivka va qoʻshimcha qurilmalarga hujumlardan himoyalanish uchun “oʻta muhim” hisoblanadi. Bundan tashqari, Microsoft endi Windows 11 qurilmalarida oʻrnatilgan va standart Virtualizatsiyaga asoslangan xavfsizlik (VBS), “Hypervisor Protected Code Integrity” (HVCI) va “Secure Boot” boʻlishini talab qiladi. Operatsion tizim, shuningdek, nol kunlik ekspluatatsiyadan himoya qilish uchun qoʻllab-quvvatlanadigan Intel va AMD protsessorlari uchun uskunalar toʻplamidan himoyalanishga ega.

Oldingi (Windows 10) kabi Windows 11 ham Windows Hello orqali ko'p faktorli autentifikatsiyani va biometrik autentifikatsiyani qoʻllab-quvvatlaydi.

Tizim talabnomasi

Windows 11 faqat 64 bitli versiyada taqdim etiladi. Eʼlon qilingan vaqtda minimal tizim talablari:

• ikki yoki undan koʻp yadroli 1 gigagertsli protsessor;
• 4 GB tezkor xotira (DDR), lekin 8-16 GB tezkor xotira boʻlsa maqsadga muvofiq boʻladi;
• 64 GB qattiq diskdan boʻsh joy;
• DirectX 12/WDDM (Windows Display Driver Model) 2.xʼni qoʻllab-quvvatlovchi videokarta boʻlishi lozimligi aytilgan.