Gazakh | |
|---|---|
| ozarbayjoncha: Qazax | |
  Gazakh | |
| Joylashuv: 41°05′36″N 45°21′58″E | |
| Mamlakat |
 Ozarbayjon |
| Tuman | Qazax tumani |
| Tashkil topgan | 1909 |
the Central Asian ethnic group uchun Kazakh people sahifasiga qarang.
'Qazax shahar va Ozarbayjonning Qazax tumani poytaxti. 20 900 nafar aholi istiqomat qiladi.[1] Gazakh is a city and administrative district in the west of Azerbaijan, the „western gate“ of Azerbaijan.[2]
17-18-asrlarda Qazax Qozoq sultonligining poytaxti boʻlgan. Rossiya imperiyasi davrida shahar Elizavetpol gubernatorligi Qozoq uezdining maʼmuriy markazi boʻlgan. Transqavkaz temir yoʻlining Agstafa stansiyasidan 10 km uzoqlikda joylashgan.
Armaniston bilan mojarolar va kelishmovchiliklar
1905—1906-yillardagi Arman-tatar qirgʻinlari paytida koʻplab armanlarning uylari tatarlar (keyinchalik Ozarbayjonlar deb ataladi), armanlar tomonidan yoqib yuborilgan va talon-toroj qilingan. Natijada koʻplab arman aholisi Tbilisi va boshqa yaqindagi armanlar yashovchi hududlarga qochib ketishdi. 1905-1906-yillardagi Kavkazda), Yerevan, 1907, b. 360</ref>[yaxshiroq manba kerak]
Arman nuqtai nazaridan, bu hududlar tarixiy arman viloyatlari boʻlib, ular aslida turli xil Arman davlatlari tarkibiga kirgan va shuning uchun Qazax viloyati dastlab Armaniston va Ozarbayjon SSR.[3] The Armenian name for the city is Ghazakh (armancha: Ղազախ),[4] and it is based on the Azerbaijani name itself. Another Armenian name is Koght (Կողթ).[5]
Janubiy Kavkaz Britaniya istilosi ostiga olgach, Britaniyaning Janubiy Kavkazdagi bosh komissari ser Oliver Uordrop Erivan gubernatorligi va Kars viloyatini Armaniston Demokratik Respublikasi (DRA) va Yelizabetpol va Boku gubernatorliklari Ozarbayjon Demokratik Respublikasiga (ADR) mintaqadagi hal qiluvchi nizolarni hal qiladilar. Biroq bu taklif Armanlar tomonidan ham (Qazax, Syunik viloyati va Togʻli Qorabogʻga boʻlgan daʼvolaridan voz kechishni istamagan) va Ozarbayjonliklar tomonidan rad etildi. (Naxchivanga boʻlgan daʼvolaridan voz kechishni istamaganlar). Ikki guruh oʻrtasida mojaro kelib chiqishi bilan inglizlar 1919-yil oʻrtalarida mintaqani tark etishdi[3]
1930-yilda Qazax Ozarbayjonning Qazax tumani maʼmuriy markaziga aylandi. Bu hudud zamonaviy Ozarbayjon-Gruziya-Turkiya mintaqaviy aloqa va energetika loyihalari uchun katta strategik ahamiyatga ega.
{{{1}}}
Hozirgi tarix
Birinchi Togʻli Qorabogʻ urushi davrida arman qoʻshinlari Qazax tumanining bir qancha qishloqlarini oʻz nazoratiga olgan. Urush paytida bir nechta ozarbayjonliklar halok boʻldi, boshqalari esa qochishga muvaffaq boʻldi.[6][7] 1990-yilda ov miltigʻi va avtomatlar bilan qurollangan armanlarga toʻla bir necha mashina Qazaxga yaqin joylashgan Baganis Ayrum qishlogʻiga hujum qilib, 20 ga yaqin uyga oʻt qoʻydi va 8 nafar ozarbayjon fuqarosini oʻldirdi. Xabarlarga ko‘ra, bir oilaning jasadlari, jumladan, go‘dak ham o‘z uyining cho‘g‘ida kuygan holda topilgan.[8]
2020-yil iyul oyida Qazax Armaniston bilan toʻqnashuvlar maydoniga aylandi.[9]
1897-yilgi Rossiya imperiyasining aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Qazaxda 1769 kishi istiqomat qilgan — lingvistik tarkibi quyidagicha edi: 802 (45,3%) arman tili, 601 (34,0%) tatar (keyinchalik Ozarbayjon tili nomi bilan atalgan)), 251 rus tili, Ukrain tili va Belarus tili, 60 (3,4%) Gruzin tili, 19 (1,1%) yunon tili, 11 (0,6%) polyak tili va 23 (1,3%) boshqa tillarda soʻzlashuvchilar.[10][11]
Kavkaz taqvimi maʼlumotlariga koʻra, 1907-yilda shahar aholisi 732 kishi, birinchi navbatda, tatarlar (keyinchalik Ozarbayjonlar deb ataladi) ozchilik boʻlgan armanlar, 1910-yilga kelib esa 1050 kishini tashkil etgan.[12] 1912-yilgi nashrga koʻra, shaharda Armanlar koʻpligi mavjud edi.[12]
SSSRning 1926-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, shaharda 6767 kishi yashagan.[13]
1970-yilda shaharda 13 mingga yaqin aholi istiqomat qilgan,[14] 1991-yilda bu raqam taxminan 19300 kishi edi.[14]
2013-yilga kelib Qazaxda 21 mingga yaqin aholi (10,2 ming erkak va 10,8 ming ayol) istiqomat qilgan.[15]
Aholining asosiy kasbi gilamdoʻzlik[16] and horse breeding (specifically the Deliboz breed).[17]
Tuman aholisining umumiy soni 01.01.2021-yil holatiga 98932 nafar[18]
Andoza:Expand section Qazax iqtisodiyoti qisman qishloq xoʻjaligi, qisman turizmga asoslangan boʻlib, sanoatning ayrim tarmoqlari faoliyat yuritadi.
Qazax sement zavodiga BTQ temir yoʻli Agstafadagi temir yoʻl tarmogʻi xizmat koʻrsatadi.
Qazax viloyati Ozarbayjonning gʻarbiy qismida joylashgan. Gruziya bilan 9 km, Armaniston bilan 168 km chegaradosh.
Qazax viloyati respublikaning gʻarbiy qismida, Kichik Kavkaz togʻ tizmasi yon bagʻirlaridan boshlanib, Kura daryosining oʻng qirgʻogʻi boʻylab choʻzilgan keng Ganja-Qazax tekisligining gʻarbiy qismida joylashgan. Eng baland joyi „Odun“ togʻi (1316 m). Tabiati asosan tekislik, janubiy qismi past togʻli.[19]
Andoza:Expand section Shaharda Molla Panah Vogif va Molla Vali Vidodiyga bagʻishlangan memorial muzeyi joylashgan.
Sport
Shaharda bitta professional assotsiatsiya futbol jamoasi mavjud, Göyazan Qazax FK, hozirda Ozarbayjon futbolining ikkinchi reysi, Ozarbayjon Birinchi Divizionida raqobatlashmoqda.
Qazax katta shahar transport tizimiga ega boʻlib, asosan Transport vazirligi (Ozarbayjon) tomonidan boshqariladi.
Andoza:Further Shaharning nufuzli aholisi orasida: shoirlar Samad Vurgun, Molla Panah Vogif, Mirvarid Dilbazi va Nusrat Kasamanli, olim Molla Vali Vidodiy, general-leytenant Rossiya Rossiya imperiyasi armiya Ali-Ogʻa Shixlinskiy, yozuvchi Ismoyil Shixli va kurashchi Hasan Aliyev (kurashchi) ).
- Mirvarid Dilbazi, poet.
Farrukh Gayibov, considered to be the first Azerbaijani pilot.
Samad aga Agamalioglu, was a statesman and socialist revolutionary.[20]
Monument for memory of Farrukh Gayibov
Gazakh mosque
.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
