Dizpul
From Wikipedia, the free encyclopedia
Dizpul — Eronning janubi-gʻarbidagi shahar. Diz daryosining soʻl sohilida. Xuziston ustoni tarkibida. Aholisi 202,6 ming kishi (1997). Dizpul yonidan xalqaro temir yoʻl va neft quvuri oʻtgan. Sholi oqlash, paxta tozalash va konserva zavodlari, teriga ishlov berish korxonalari bor. Hunarmandchilik (gilam toʻqish va boshqalar) rivojlangan. Teri va jun mahsulotlari bilan savdo qilinadi. Daryoga 22 ravoqli koʻprik-toʻgʻon qurilgan (7-asr). Shahar nomi ham shundan.
Dizpul دزفول | |
|---|---|
| Shahar | |
   | |
| 32°22′43″N 48°24′52″E | |
| Mamlakat | Eron |
| uston | Xuziston |
| shahriston | Dizpul |
| baxsh | Markaziy tuman |
| Hukumat | |
| Markazi balandligi | 150 m |
| Rasmiy til(lar)i | fors tili |
| Aholisi (2016) |
264 709[1] |
| Vaqt mintaqasi | UTC+3:30 |
| Telefon kodi | +98 61 |
| Pochta indeks(lar)i | 646xx-xxxxx |
2006-yilgi Milliy aholini roʻyxatga olish vaqtida shahar aholisi 55 711 xonadonda yashovchi 228 507 kishini tashkil qilgan[2]. 2011-yilgi aholini roʻyxatga olishda 66 715 ta xonadondan iborat 248 380 kishi bor edi[3]. 2016-yilgi aholini roʻyxatga olish vaqtida 78 348 ta xonadonga boʻlingan 264 709 kishi istiqomat qilgan[1].
Dizpul mamlakat poytaxti Tehrondan 650 kilometr va viloyat markazi Ahvozdan 155 kilometr uzoqlikda. Shahar Fors koʻrfazidan 300 kilometr uzoqlikda va 143 metr balandlikda joylashgan.
Shahar Zagros togʻlari etagida joylashgan va Sosoniylar davriga borib taqaladigan tarixga ega. Dizpul atrofidagi hudud 5000 yil davomida tamaddunlar vatani boʻlib kelgan[4].
Qadimgi tamaddunga borib taqaladigan tarixga ega boʻlgan shaharda milodiy 300-yilga oid koʻprik joylashgan[5].
Dizpul nomi ikki soʻz, diz (qal’a) + pul (koʻprik) birikmasidan olingan boʻlib, fors tilida maʼnosi „qal’a koʻprigi“ yoki „qoʻrgʻon koʻprik“ degan maʼnoni bildiradi[6]. Shaharning asl nomi Dezhpul boʻlgan, ammo musulmonlar Forsni bosib olgandan soʻng, arab tilida „p“ va „zh“ tovushlari yoʻqligi sababli shahar Dezful deb oʻzgartirilgan.
Dizpul — Xuziston viloyatidagi eng qadimiy shaharlardan biri. Valter Xints qazishmalariga koʻra, Avon (birinchi Elam imperiyasining poytaxti) Dizpulda joylashgan. Koʻprik Edessa jangidan keyin koʻprik qurish uchun Rim harbiy asirlaridan foydalangan Shopur I davrida qurilgan[7].
Dizpuliylar nomi bilan mashhur Dizpuli xalqi Dizpulga xos boʻlgan dizpuliy shevasi hamda baʼzan fors lahjalarining eng qadimiysi hisoblangan shushtariy tilida gaplashadi[8].
Tarixiy jihatdan, Dizpul koʻp asrlar davomida Mandaean jamoasining uyi boʻlgan[9]. Dizpulning eng mashhur aholisidan biri mandaelik ruhoniy Ram Zihrun edi[10].
Dizpul Tehrondan Xuziston viloyatining markazi Ahvozga olib boradigan shimoliy-janubiy asosiy magistralda, Zagros togʻlari etaklarida joylashgan. Tehrondan Fors koʻrfaziga olib boradigan asosiy temir yoʻl Dizpuldan 15 km (9 milya) uzoqlikda, Diz daryosining qarama-qarshi tomonida joylashgan.
Dizpul issiq yarim quruq iqlimga ega (Köppen iqlim tasnifi BSh), yozi juda issiq va qishi yumshoq. Yomgʻir Eron janubidagi aksar hududga qaraganda koʻproq, lekin deyarli faqat noyabrdan aprelgacha boʻlgan davrga toʻgʻri keladi, lekin baʼzida u oyiga 250 millimetr (9.8 in) yoki yiliga 600 millimetr (24 in) dan oshishi mumkin[11] .
Bu shaharda qor yogʻishi juda kam uchraydigan hodisa. Ammo 2020-yilda Dizpul shahri birinchi marta qor yogʻishiga guvoh boʻldi va bu shahar aholisini mamnun qildi[12].
Tehrondan Dizpulga (va teskari yoʻnalishga) kuniga kamida ikki marta toʻgʻridan-toʻgʻri aviareyslar mavjud. Shuningdek, Dizpuldan Mashhadga haftalik reyslar mavjud. Dizpulga Eron temir yoʻllari orqali ham borish mumkin.
Avtobuslar Eronning deyarli barcha yirik shaharlaridan Dizpulga yoki unga tutash shaharlardan biriga borish mumkin. Trans-Eron temir yoʻli poyezdlari qoʻshni Andimeshk shahriga xizmat koʻrsatadi.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
