Rossiya iqtisodiyoti
dunyodagi yetakchi rivojlanayotgan iqtisodiyotlardan biri / From Wikipedia, the free encyclopedia
Rossiya iqtisodiyoti asta-sekin rejali iqtisodiyotdan aralash bozorga yoʻnaltirilgan iqtisodiyotga aylandi[21]. U juda katta tabiiy resurslarga, xususan, neft va tabiiy gazga ega[22]. 2022-yil holatiga koʻra, bu Yevropadagi toʻrtinchi, nominal YaIM boʻyicha dunyoda toʻqqizinchi va PPP boʻyicha oltinchi yirik iqtisodiyotdir.
Moskva xalqaro biznes markazi | |
Valyutasi | Rossiya rubli (RUB) |
---|---|
Moliyaviy yil |
kalendar yil |
Savdo tashkilotlari |
JST, BRICS, YOII, MDH, GECF, OTIH, G-20 va boshqalar |
Mamlakat guruhi |
|
Statistikalar | |
Aholi | 147,182,123 (2021-yilgi aholini roʻyxatga olish)[3] |
YaIM | |
YaIM darajasi |
|
YaIM oʻsishi |
|
Jon boshiga YaIM |
[7] |
Aholi jon boshiga YaIM darajasi |
|
Tarmoqlar boʻyicha YaIM |
|
Inflyatsiya (INI) |
13.4% (Iyul 2022 his.)[9] |
Qashshoqlik chegarasidan past aholi |
|
▲ 37.5 oʻrtacha (2018, Jahon banki)[12] | |
Ishchi kuchi |
|
Ishchi kuchi kasb boʻyicha |
|
Ishsizlik | |
Oʻrtacha yalpi ish haqi |
RUB 63,874 / €1,006 oylik (2022-Q2) |
RUB 55,570 / €876 oylik (2022-Q2) | |
Asosiy ishlab chiqarish |
koʻmir, neft, gaz, kimyo va metallar ishlab chiqaradigan konchilik va qazib olish sanoatining toʻliq majmuasi; prokat stanoklaridan tortib yuqori unumli samolyot va kosmik vositalargacha boʻlgan mashinasozlikning barcha shakllari; mudofaa sanoati (jumladan, radar, raketa ishlab chiqarish, ilgʻor elektron komponentlar), kemasozlik; avtomobil va temir yoʻl transport uskunalari; aloqa uskunalari; qishloq xoʻjaligi mashinalari, traktorlar va qurilish texnikasi; elektr energiyasini ishlab chiqaruvchi va uzatuvchi uskunalar; tibbiy va ilmiy asboblar; uzoq muddatli isteʼmol tovarlari, toʻqimachilik, oziq-ovqatlar, hunarmandchilik mahsulotlari |
Eksport | $551 milliard (2019 his.) |
Eksport tovarlari |
xom neft, qayta ishlangan neft, tabiiy gaz, koʻmir, bugʻdoy, temir (2019) |
Asosiy eksport hamkorlari |
Boshqa 29.0%[19] |
Import | $366 milliard (2019 his.) |
Import tovarlari |
avtomobillar va avtomobil qismlari, qadoqlangan dori-darmonlar, radioeshittirish uskunalari, samolyotlar, kompyuterlar (2019) |
Asosiy import hamkorlari |
Boshqa 26.3% [19] |
$35.44 milliard (2017 his.) | |
Yalpi |
▲ $539.6 milliard (31-dekabr 2017 his.) |
Davlat moliyasi | |
YaIMning 10.6% i (2017)[20] | |
Byudjet balansi |
−1.4% (YaIM) (2017 his.) |
Daromadlar | 258.6 milliard (2017 his.) |
Asosiy maʼlumotlar manbasi: Markaziy razvedka boshqarmasi Jahon faktlar kitobi Barcha qiymatlar, agar boshqacha koʻrsatilmagan boʻlsa, AQSh dollarida keltirilgan. |
Rossiyaning keng geografiyasi uning iqtisodiy faoliyatining muhim omili boʻlib, mamlakat dunyodagi tabiiy resurslarining katta ulushiga ega[23]. Bu energiya kuchli energiya sifatida tasvirlangan[24]; dunyodagi eng katta tabiiy gaz zahiralariga ega boʻlgani uchun[25] koʻmir zaxiralari boʻyicha ikkinchi[26], neft zaxiralari boʻyicha sakkizinchi[27] va Yevropadagi eng yirik neft slanets zahiralariga ega[28]. Rossiya dunyodagi yetakchi tabiiy gaz eksportchisi[29], ikkinchi yirik tabiiy gaz ishlab chiqaruvchisi[30], ikkinchi yirik neft eksportchisi[31] va ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi[32]. Rossiya valyuta zaxiralari boʻyicha dunyoda beshinchi oʻrinda turadi[33]. U qariyb 70 million kishilik ishchi kuchiga ega, bu dunyodagi oltinchi eng yirik ishchi kuchi miqdori hisoblanadi[34]. Rossiya qurol eksporti boʻyicha dunyoda ikkinchi oʻrinda turadi[35]. Shuningdek, Rossiya milliarderlar soni bo‘yicha dunyoda beshinchi o‘rinda turadi[36].
Neft va gaz sektori Rossiya federal byudjeti daromadlarining qariyb 40 foizini, 2019-yilda esa eksportining 60 foizini tashkil etdi[37]. 2019-yilda Tabiiy resurslar va atrof-muhitni muhofaza qilish vazirligi tabiiy resurslar qiymatini mamlakat yalpi ichki mahsulotining 60 foizigacha baholadi[38]. Rossiya yirik iqtisodiyotli mamlakatlar orasida eng past tashqi qarzga ega[39], ammo uning uy xoʻjaliklari daromadlari va boyliklari tengsizligi nisbatan yuqoriligicha qolmoqda[40]. 2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi ortidan mamlakat G‘arb dunyosi va uning ittifoqchilari tomonidan bir necha sanksiyalar va boykotlarga duch keldi, bu Rossiya iqtisodiyotini G‘arb moliya tizimidan ajratib qo‘yish uchun „umumiy iqtisodiy va moliyaviy urush“ sifatida tavsiflangan[41].