![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Azeri_tribe_Terekeme.jpg/640px-Azeri_tribe_Terekeme.jpg&w=640&q=50)
Qorapapaxlar
From Wikipedia, the free encyclopedia
Qorapapaxlar yoki Terekeme[1] (ozarbayjoncha: Qarapapaqlar, Tərəkəmələr; turkcha: Karapapaklar, Terekemeler) – turkiy aholi boʻlib, asli Ozarbayjon va turk tillari bilan mustahkam aloqador gʻarb oʻgʻuz tili hisoblangan qorapapax tilida soʻzlashgan. Hozirgi kunda qorapapax tilini asosan ozarbayjon va turk tillari siqib chiqargan.
Qorapapaxlar Qarapapaqlar, Tərəkəmələr | |
---|---|
![]() ![]() | |
Eng koʻp tarqalgan hududlari | |
![]() |
400 000 |
![]() |
300.000 |
![]() |
200.000 |
![]() |
130.000 |
![]() |
54.600 |
Tillari | |
Asli qorapapax tili, hozirda asosan ozarbayjoncha (Gʻarbiy dialekt), turk tili, fors va rus tillari | |
Dini | |
Islom (asosan alaviylik hamda sunniylik va shialik) | |
Etnik guruhlari | |
Ozarbayjonliklar, turklar va boshqa turkiy aholilar |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/G%C3%BCrcistan_Azerileri_Ve_Oranlar%C4%B1.png/640px-G%C3%BCrcistan_Azerileri_Ve_Oranlar%C4%B1.png)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Group_of_Karapapakh_Hamidiyeh_Cavalry.jpg/640px-Group_of_Karapapakh_Hamidiyeh_Cavalry.jpg)
Oʻrta asrlarda boshqa turkiy tilda gaplashuvchilar va mangol koʻchmanchilari bilan birgalikda Gʻarbiy Osiyoga koʻchib oʻtgach, qorapapaxlar Gruziyaning sharq qismidagi Daped daryosi boʻyida (hozirgi Gruziya-Armaniston chegarasi boʻylab) joylashadi. 1828-yilda Eron bilan Rossiya oʻrtasida Turkmanchoy shartnomasi tuzilganidan soʻng ular Qajar Eroniga, Usmonlilar imperiyasiga koʻchib oʻtgan. Rossiya imperiyasi tarkibida qolgan qorapapaxlar Chor aholisi sonida alohida toʻda sifatida koʻrilgan. Sovet Ittifoqi mavjud davrda qorapapaxlar ozarbayjonlar tomonidan madaniy va til tomonidan assimilyatsiya etilgan va ular 1959 va 1970-yillardagi sovet roʻyxatida „Ozarbayjonliklar“ deb hisoblangan. 1944-yilda Sovet Ittifoqidagi qorapapaxlar ommaviy ravshda Sovet Oʻrta Osiyosiga surgun etilgan.
Qorapapaxlar dasturga koʻra, sunniylar, shialar va Ali-illohizm tarafdorlari boʻlgan. Sovet Ittifoqi etnografiyasiga tegishli soʻnggi gʻarbiy etnografik manbalarga koʻra, 1980-yillarda qorapapaxlarning koʻpchiligi Turkiya, Eron, Sovet Oʻrta Osiyosi (birinchi navbatda, Oʻzbekston SSR) va Kavkaz sovet respublikalarida (birinchi navbatda, Gruziya SSR va Armaniston SSR) yashagan.