From Wikipedia, the free encyclopedia
Ushbu sahifani Bir makon, bir yo'l bilan birlashtirish taklif etiladi. (munozara) |
Bu maqola avtomat tarjima qilingan yoki mashina tarjimasi tayinli oʻzgartirishsiz chop etilgani eʼtirof etilmoqda. Tarjimani tekshirib chiqish hamda maqoladagi mazmuniy va uslubiy xatolarini tuzatish kerak. Siz maqolani tuzatishga koʻmaklashishingiz mumkin. (Shuningdek, tarjima boʻyicha tavsiyalar bilan tanishib chiqishingiz mumkin.) DIQQAT! BU OGOHLANTIRISHNI OʻZBOSHIMCHALIK BILAN OLIB TASHLAMANG! Maqolaning originali koʻrsatilinmagan. (2024-09) |
Bir makon bir yoʻl tashabbusim (BRI yoki B&R), ilgari Bir belbogʻ, bir yoʻl (xitoycha: 一带一路) yoki qisqacha OBOR — 2013-yilda Xitoy hukumati tomonidan 150 ga yaqin davlat va xalqaro tashkilotlarga sarmoya kiritish uchun qabul qilingan global infratuzilmani rivojlantirish strategiyasidir. Bu Xitoy yetakchisi Si Tszinpin tashqi siyosatining markaziy qismi hisoblanadi. BRI Si „Yirik mamlakat diplomatiyasi“ ning markaziy tarkibiy qismini tashkil qiladi (xitoycha: 大国外交 Xitoyning kuchayib borayotgan qudrati va mavqeiga muvofiq global ishlarda yetakchilik roʻlini zimmasiga olishga chaqiradigan strategiya. [1] Bu Amerika marshal rejasi bilan solishtiriladi. 202-yil avgust holatiga koʻra , 149 mamlakat Bir makon bir yoʻl tashabbusiga aʼzo boʻlganlar roʻyxatiga kiritilgan. [2]
Si dastlab 2013-yil sentabr oyida Qozog‘istonga rasmiy tashrifi chog‘ida strategiyani „Ipak yo‘lining iqtisodiy kamari“ deb eʼlon qildi [3][4] „Kamar“ " Ipak yoʻli iqtisodiy kamari "ning qisqartmasi boʻlib, Gʻarbiy mintaqalarning mashhur tarixiy savdo yoʻllari boʻylab dengizga chiqmaydigan Markaziy Osiyo orqali avtomobil va temir yoʻl tashish uchun tavsiya etilgan quruqlik yoʻnalishlarini nazarda tutadi; „yoʻl“ esa " XXI asr dengiz ipak yoʻli "ning qisqartmasi boʻlib, Janubiy-Sharqiy Osiyo orqali Janubiy Osiyo, Yaqin Sharq va Afrikaga olib boradigan Hind-Tinch okeani dengiz yoʻllarini nazarda tutadi. [5] Belt and Road Initiative infratuzilma investitsiyalariga misollar qatoriga portlar, osmonoʻpar binolar, temir yoʻllar, yoʻllar, koʻpriklar, aeroportlar, toʻgʻonlar, koʻmir bilan ishlaydigan elektr stantsiyalari va temir yoʻl tunnellarining koʻpaytirilishi kiradi.
Tashabbus 2018 yilda Xitoy Konstitutsiyasiga kiritilgan. Oʻshanda Si Tszinpin ma'muriyati tashabbusni „mintaqaviy aloqalarni kuchaytirish va porloq kelajakka intilish“ deb atadi. [6] Loyiha 2049-yilda yakunlanishini maqsad qilgan bu Xitoy Xalq Respublikasi (XXR) tashkil topganining 100 yilligi munosabatiga bogʻliq.
Jahon banki tomonidan oʻtkazilgan koʻplab tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, Bir makon bir yoʻl tashabbusining 149 ishtirokchi davlatdagi savdo oqimlarini 4,1 foizga oshirishi, shuningdek, global savdo xarajatlarini 1,1 foizdan 2,2 foizga qisqartirishi va Sharqiy Osiyo va Tinch okeani mintaqasidagi rivojlanayotgan mamlakatlarning yalpi ichki mahsulotini oshirishi mumkin. Bu koʻrsatkich oʻrtacha 2,6 dan 3,9 foizgachani tashkil qilishi kutilgan. [7][8] Londonda joylashgan CEBR maslahatchilarining fikriga koʻra, Bir makon bir yoʻl tashabbusi 2040 yilga kelib jahon yalpi ichki mahsulotini yiliga 7,1 trillion dollarga oshirishi mumkin va „foydalar keng tarqaladi“. CEBR shuningdek, agar global infratuzilma tashabbusi rivojlanib, jadal rivojlansa, loyiha boshqa mamlakatlarni qoʻshilishga jalb qilishi mumkin degan xulosaga kelgan. [9][10][11]
Qoʻllab-quvvatlovchilar Bir makon bir yoʻl tashabbusini jahon yalpi ichki mahsulotini, xususan, rivojlanayotgan mamlakatlarda oshirish salohiyati uchun maqtashadi. Shu bilan birga, inson huquqlarining buzilishi va atrof-muhitga taʼsiri, shuningdek, neokolonializm va iqtisodiy imperializmga olib keladigan qarz tuzog'i diplomatiyasi xavotirlari ham tanqid qilingan.
Xitoy Bir makon bir yoʻl tashabbusga 149 [12] davlat va 30 xalqaro tashkilotni jalb qilgan. Infratuzilma loyihalariga portlar, temir yoʻllar, avtomobil yoʻllari, elektr stantsiyalari, aviatsiya va telekommunikatsiyalar kiritilgan. Eng muhim loyihalar qatoriga Xitoy-Pokiston iqtisodiy koridori, Laosdagi Boten-Ventyan temir yoʻli va Xorgʻas quruqlik porti hisoblanadi. [13][14][15]
Qurilish | Sarmoya | Qurilish | Sarmoya |
</img> Pokiston | 31.9 | </img> Singapur | 24.3 |
</img> Nigeriya | 23.2 | </img> Malayziya | 14.1 |
</img> Bangladesh | 17.5 | </img> Rossiya Federatsiyasi | 10.4 |
</img> Indoneziya | 16.8 | </img> Indoneziya | 9.4 |
</img> Malayziya | 15.8 | </img> Janubiy Koreya | 8.1 |
</img> Misr | 15.3 | </img> Isroil | 7.9 |
</img> BAA | 14.7 | </img> Pokiston | 7.6 |
Bugungi kunga qadar bu strategiyaga 130 dan ortiq davlat maʼqullagan. Moskva Xitoyning dastlabki hamkori boʻlgan va Rossiya va Xitoy hozirda tabiiy gaz quvurlari va Qutb ipak yoʻli kabi 150 ta umumiy loyihalarga ega. 2015-yil mart oyida Rossiya Bosh vazirining birinchi oʻrinbosari Igor Shuvalov „Rossiya Ipak yoʻli iqtisodiy kamarini oʻzining anʼanaviy, mintaqaviy taʼsir doirasiga tahdid sifatida koʻrmasligi kerak […], balki Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqi uchun imkoniyat sifatida“ taʼkidladi.
2016 yil iyun oyida Polsha prezidenti Anjey Duda Xitoy rahbari Si Tszinpin bilan uchrashib, [16][17] "Polsha kompaniyalari Bir makon bir yoʻl tashabbusdan katta foyda olishini aytdi. [18] Duda va Si strategik sheriklik toʻgʻrisidagi deklaratsiyani imzoladilar shu bilan unda ular Polsha va Xitoy bir-birlarini uzoq muddatli strategik sheriklar sifatida koʻrishlarini yana bir bor taʼkidladilar. [19]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.