Бәйсез Дәүләтләр Берлеге

Бәйсез Дәүләтләр Берлеге яки БДБ (рус. Содружество Независимых Государств, СНГ) — бәйсез элекеге СССРга кергән илләр берлеге оешмасы.

Бәйсез Дәүләтләр Берлеге
әзери. Müstəqil Dövlətlər Birliyi әрм. Անկախ Պետությունների Համագործակցություն белар. Садружнасць Незалежных Дзяржаў каз. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы кырг. Көзкарандысыз мамлекеттердин шериктештиги рус. Содружество Независимых Государств таҗ. Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил төрекм. Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy үзб. Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi
Байрак[d]
Нигезләнү датасы	8 декабрь 1991
Кыскача исем	ИДМ, СНГ, CIS, КМШ, CEI, 独联体, 獨立國協, 獨聯體, 獨聯體, GUS, CEI, CEI, CEI, CEI, CSI, GOS, GOS, SUS, CEI, SUS, OSS, SSR, BDT, IVY, FÁK, ԱՊՀ, PNM, დსთ, MDB, СНД, БДБ, ОНД, ЛДП, SRÜ, EIE, ТМД, TMD, تمد, СНД, БДБ, ЗНД, ZND, SNŠ, SND, ZND, ТУХН, GDA, CII, CIS, WNP, ХПÆ, ТУХН, NVS, NVS, ЗНД, CEI, SNS, ΚΑΚ, KSD, CEI, KSŜ, KSA, БКъБ, G'MDA, CSI, CSI, СНШ, CSI, BSHP, KNS һәм MDH
... хөрмәтенә аталган	берлек[d], бәйсезлек[d] һәм суверен дәүләт
Нигезләүче	РСФСР, Украина Совет Социалистик Республикасы һәм Беларус Совет Социалистик Республикасы
Менеджер/директор	Сергей Николаевич Лебедев[d]
Исемне бирүче	Леонид Кравчук
Рәсми тел	рус теле
Дөнья кисәге	Европа һәм Азия
Башкала	Минск
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Ауразия
Бәйле оешмалар	Союз дәүләте[d]
Штаб-фатирының урнашуы	Минск, Беларусь
Нигезсалгыч текст	Беловеж килешүе[d] һәм Алматы декларациясе[d]
Нәрсә нигезендә эшләнгән	СССР[1]
Әүвәлгесе	СССР һәм Совет империясе[d]
Рәсми веб-сайт	e-cis.info​(рус.)
Тәртипне билгеләүче төп текст	Бәйсез Дәүләтләр Берлеге низамнамәсе[d][2]
Оешмада рәсми күзәтүче статусы	Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы[3] һәм Berläşkän Millätlär Ğomumi Assambleyäse[4]
Бәйсез Дәүләтләр Берлеге Викиҗыентыкта

Бәйсез Дәүләтләр Берлеге РСФСР, Белоруссия һәм Украина башлыклары тарафыннан 1991 елның 8 декабрендә Брест янында Вискули (Беловежье урманы) (Белоруссия) "Бәйсез Дәүләтләр Берләшмәсен оештыру турындагы килешү"гә (Беловежье урманы килешүе дип йөртелә) кул салу юлы белән нигезләнә.

Преамбуладан һәм 14 статьядан торган документта ныгытылуына, ССР Берлеге халыкара хокук һәм геосәяси чынбарлык субъекты буларак яшәвен туктата. Ләкин халыкларның тарихи берлеге, алар арасындагы бәйләнешләр нигезендә, ике яклы договорларны, демократик хокук дәүләт төзүгә ынтылышы, бер-береңне тану һәм дәүләт суверенитетын кадерләү нигезендә үзара мөнәсәбәтләрне үстерүгә ынтылышы исәпкә алып, чит Бәйсез Дәүләтләр Берләшмәсен оештырырга килешә.

Килешү 10 декабрьдә — Белоруссия һәм Украина Югары Советлары, ә 12 декабрьдә Россия Югары Советы тарафыннан ратификацияләнә. Россия парламенты документны күпчелекнең уңай тавышы белән ратификацияләде: «уңай» — 188 тавыш, «каршы» — 6 тавыш, «тыелып тора» — 7, нәтиҗәдә РСФСР Конституциясенең 104-се статьясы бозыла, чөнки Беловежа килешүе дәүләт корылышына тирәсендә булганлыктан һәм бу сәбәпле Конституциягә үзгәреш итергәнлектән аны ратификацияләү өчен атлы дәүләт органын — РСФСР-ның Халык депутатлары съездын җыю таләп ителә[4]. 1992 елның апрелендә Россия Халык депутатлары съезды Беловежа килешүен ратификацияләүдән өч тапкыр баш тарта, бу сәбәпле ул 1993 елның октябрендә куып өйләренә таратыла, ләкин документны ә ратификацияләмәде.

Искәрмәләр

1. Считаете ли Вы необходимым сохранение Союза Советских Социалистических Республик как обновлённой федерации равноправных суверенных республик, в которой будут в полной мере гарантироваться права и свободы человека любой национальности?

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q2679354
2. https://cis.minsk.by/page/180
3. https://www.wipo.int/members/en/organizations.jsp?type=IGO_R
4. https://undocs.org/Home/Mobile?FinalSymbol=A%2FRES%2F48%2F237&Language=E&DeviceType=Desktop&LangRequested=False

Сылтамалар

• БДБ башкарма комитеты рәсми сайты
• Берлек статистикасы