Урта диңгез – Атлантик океанның бассейнына караган һәм аның белән Гибралтар бугазы ярдәмендә тоташкан материкара диңгез. Ул Альборан, Балеар, Лигурий, Тиррен, Әдрән, Ионик һәм Эгей диңгезләрен үз эченә ала. Аның бассейнына шулай ук Мәрмәр, Азак диңгезләрен һәм Кара диңгезне кертәләр.
| |||||||||||||||||
Тарих
Бүгенге көндәге Урта диңгез борынгы Тетис океанының калдыгы булып санала. Тетис океаны Урта диңгездән күпкә киңрәк һәм көнчыгышка таба җәелгән булган. Арал, Каспий, Кара диңгез һәм Мәрмәр диңгезләре шулай ук Тетисның калдыклары булып торалар. Ихтимал, элек Тетис бар яктан да коры җир белән әйләндереп алынган булгандыр, Пиреней ярымутравын Африка белән исә коры җир тоташтырып торгандыр.
Физик-географик белешмә
Урта диңгез 21 илнең ярларын юа:
- Аурупада (көнбатыштан көнчыгышка): Бөек Британия (Гибралтар), Испания, Франция, Монако, Италия, Мальта (ил), Греция, Төркия (Аурупадагы өлеше), Черногория, Хорватия, Албания, Словения;
- Азияда (төньяктан көньякка): Төркия (Азиядагы өлеше), Сирия, Кипр Җөмһүрияте, Лөбнан, Исраил һәм Мисыр (Азиядагы өлеше);
- Африкада (көнчыгыштан көнбатышка): Мисыр (Африка өлеше), Ливия, Тунис, Алжир, Марокко һәм Испания.
Мәйданы 2 500 мең км².
Суының күләме 3 839 мең км³.
Уртача тирәнлек 1 541 м, максимум — 5 121 м.
Иң эре утраулар: Балеар утраулары, Корсика, Сардиния, Сицилия, Крит һәм Кипр.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
