İkinci Libya İç Savaşı

İkinci Libya İç Savaşı,^[88] Libya topraklarının ve petrolünün kontrolünü isteyen rakip gruplar arasında devam eden bir çatışmadır. Başlangıçtaki çatışma; ve Şafak Yolculuğu Operasyonu ve başarısız askerî darbeden sonra kurulan başkent Trablus'taki "Ulusal Kurtuluş Hükümeti" olarak da adlandırılan Genel Ulusal Kongresi (GNC) hükûmeti ile çoğunlukla "Tobruk hükümeti" olarak da bilinen 2014 yılında tartışmalı olarak seçilen Temsilciler Meclisi hükûmeti arasındaydı.

İkinci Libya İç Savaşı
Libya'da son durum (9 Haziran 2020)   Tobruk Hükümeti ve Libya Ulusal Ordusu kontrolündeki bölgeler   BM ve Uluslararası Alanda Tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti ve Müttefikleri kontrolündeki bölgeler   Yerel güçlerin kontrolündeki bölgeler
Tarih 16 Mayıs 2014-23 Ekim 2020 (6 yıl, 5 ay, 1 hafta) Bölge Libya, Kuzey Afrika Sebep Farklı grupların iktidarı ele geçirme mücadelesi, militanların silahlarını bırakmayı reddetmeleri, Halife Hafter'in iktidarı silahla ele geçirmeye çalışması Sonuç Kalıcı ateşkes 23 Ekim 2020'de onaylandı Ulusal Birlik Hükümeti 10 Mart 2021'de kuruldu
Taraflar
Temsilciler Meclisi (Tobruk)[1][2] Libya Ulusal Ordusu[3][4]  Libya Hava Kuvvetleri (LUO) Zintan Tugayları (2017'ye kadar)[5] Rus Paralı Askerler[6] JEM[7] (from 2016) SLM/A-Minnawi[8][9] Wagner Grubu[10][11][12] Destek:  Mısır[13]  Birleşik Arap Emirlikleri[13][14]  Fransa[15][16]  ABD[15]  Rusya[17][18]  Suudi Arabistan[19]  Çad[20]  Birleşik Krallık (2014-16)[15]  Ürdün (2014-16, 2019-)[21][22]  Cezayir (2014-18)  Belarus[23][24]  Yunanistan (2019'dan beri)[25]  Kıbrıs Cumhuriyeti (2019'dan beri) Kaddafi Yanlıları[26] Libya Özgürlük Halk Cephesi Warshefana milisleri[5][27][28]	Ulusal Mutabakat Hükümeti (Trablus) (2016'dan beri) Libya Silahlı Kuvvetleri  Libya Kara Kuvvetleri  Libya Hava Kuvvetleri (UMH)  Libya Deniz Kuvvetleri[29] Başkanlık Muhafızları[30] Misrata Tugayları[31] Sabratha Devrimci Tugayları[32] Petrol Tesisleri Muhafızları[33] Trablus Tugayı (2018'e kadar) Trablus Koruma Gücü (2018'den beri) Misrata Üçüncü Gücü[34] Tuareg milisleri[35] Toubou milisleri[35] Amazigh milisleri[36] Zintan Tugayları (2017'den beri) FACT[37] CCMSR[37] URF[38] UFDD[38] SMO (2019'dan beri Türkiye'nin vekil gücü olarak sahada bulunmaktadır)[39] Destek:  ABD (2016-2019)[40]  Birleşik Krallık (2016'dan beri)[41]  İtalya[42]  Almanya  Avrupa Birliği[43]  Katar[44]  Türkiye[45]  Sudan[46]  Ürdün (2016-18)[22][28]  Ukrayna (iddia; 2019'dan beri)[47]	Ulusal Kurtuluş Hükümeti (2014-17)[48][49] Libya Kalkan Gücü[50] LROR[50] Libya Ulusal Muhafızları[51][52][53] Destek:  Katar (2014-16)[13][44]  Sudan (2014-16)[46][54]  Türkiye (2014-16)[13][45]  İran[55] (iddia) Şura Bingazi Devrimciler Konseyi[56][57] İslami Mağrip'teki El-Kaide[58] SCBR milisleri: Ensaru'ş-Şeria (2014-17)[59] Libya Kalkan 1 (2014-16) 17 Şubat Şehitler Tugayı Rafallah es-Sahati Tugayı Derne Mücahidler Şura Konseyi (2014–18) Ensaru'ş-Şeria (Derne) (2014–18) Ebu Salim Şehitleri (2014–15) Bingazi Savunma Tugayları[60][61] Ecdebiye Devrimcileri Şura Konseyi (2015–16)[62] Derne Koruma Gücü	IŞİD[63] Berka Vilayeti[64][65] Trablus Vilayeti[66] Fizan Vilayeti[66] Destek: AQIM (2014–2015;[67][68] 2016'da iddia[69])
Komutanlar ve liderler
Akile Salih İsa (Temsilciler Meclisi Başkanı) Abdullah es-Sani (Başbakan) Mareşal Halife Hafter (Onur Operasyonu Komutanı) Albay Vanis Ebu Hamada (Libya Özel Kuvvetleri Komutanı) Tuğgeneral Şakir Geruşi (Libya Hava Kuvvetleri Komutanı) Abdül Razzak en-Nezuri (Libya Kara Kuvvetleri Komutanı) Seyfülislam Kaddafi[70] Gen. Ali Kana (Fizan'da sadık lider)[71][72]	Fayiz es-Serrac (Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı ve Başbakan) Albay El-Mehdi el-Bargati (UMH Savunma Bakanı) Rida İsa[29] (Libya Donanma Komutanı) Halil Soysal (Libya'daki Türk Birliği Komutanı)[73]	Nuri Ebusehmen (2014–16) (Genel Ulusal Kongre Başkanı) Halife el-Gavil (2015–17) (Başbakan)[74] Sadık el-Garyani (Büyük Müftü) Ebu Halid el-Medeni (ölü) (Ensaru'ş-Şeria Lideri)[75] Muhtar Belmuhtar (El-Murabıtun Komutanı, ölü olduğuna inanıldı)[76] Musa Ebu Davud (ölü) (AQIM Kuzey Bölge Komutanı)[58] Muhammed ez-Zahavi (ölü)[77] (Eski Ensaru'ş-Şeria Lideri) Atiye eş-Şaari DMSC / DPF Lideri Visam Bin Hamid (ölü)[78] (Libya Kalkanı 1 Komutanı) Salim Derbi (ölü) (Ebu Salim Şehitler Tugayı Komutanı)[79]	Ebu Nebil el-Anbari (ölü) (IŞİD Libya Lideri)[80][81] Ebu Hüdeyfe el-Muhacir[82] (IŞİD Trablus Vilayeti Valisi)
Kayıplar
8.788 ölü[83][84][85][86] 20,000 yaralı (as of May 2015)[87]

Doğu ve güney Libya'yı kontrol eden Temsilciler Meclisi, Libya Ulusal Ordusu ve General Halife Hafter'in sadakatine sahiptir. Mısır ve BAE tarafından hava saldırıları ile desteklenmiştir.^[89] Batı Libya'da yerleşik olan ve başta Katar, Sudan ve Türkiye'den destek alarak çeşitli milislerle (çoğunlukla batıda Libya Şafak ve doğuda Libya Kalkanı) desteklenen Genel Ulusal Kongre, başlangıçta^{[89][90][91][92]} 2014 seçiminin sonuçlarını kabul etmesine karşın, Anayasa Mahkemesi'nin Libya'nın geçişi ve Temsilciler Meclisi seçimleri için yol haritasına ilişkin bir değişikliği iptal etmesi üzerine reddetti.^[93] Anayasa değişiklikleri ile ilgili tartışmalar nedeniyle, Temsilciler Meclisi Trablus'taki Genel Ulusal Kongre'den görev almayı reddetti. Batı kıyı kenti Misrata, Genel Ulusal Kongre'nin güçlü milisleri tarafından kontrol ediliyordu. Bunun yerine Temsilciler Meclisi, General Hafter kuvvetleri tarafından kontrol edilen Tobruk'a taşındı.

Aralık 2015'te Şkirat'ta uzun süren görüşmelerin ardından Libya Siyasi Anlaşması^[94] imzalandı. Anlaşma, Trablus, Tobruk ve başka yerlerde Ulusal Mutabakat Hükûmeti olarak birleşmeyi kabul eden rakip siyasi kamplar arasındaki uzun süren müzakerelerin sonucuydu. 30 Mart 2016 tarihinde, Ulusal Mutabakat Hükûmeti başkanı Fayiz es-Serrac, Trablus'a geldi ve Genel Ulusal Kongre'nin muhalefetine rağmen oradan çalışmaya başladı.^[95] Ulusal Mutabakat Hükûmeti şu anda ülkedeki uluslararası kabul görmüş tek hükûmet olmasına rağmen, özellikle Hafter'in geleceği ile ilgili olarak, her iki taraf için kabul edilebilir spesifik detaylar henüz kabul edilmediğinden, yetkisi hala Temsilciler Meclisi tarafından tanınmamaktadır.

Bu üç fraksiyona ek olarak, daha küçük rakip gruplar da bulunmaktadır: 2017'de Genel Ulusal Kongre'yi destekleyen ve 2017 yılında Bingazi'de yenilen Ensarü'l-Şeria liderliğindeki Bingazi Devrimciler İslamcı Şura Konseyi;^[96][97][98] Irak Şam İslam Devleti'ın (IŞİD) Libya eyaletleri;^[99] Temmuz 2015'te IŞİD'i Derne'dan çıkaran ve daha sonra 2018'de Tobruk hükûmeti tarafından Derne'da yenilen Derne'deki Mücahidler Şura Konseyi;^[100] ve bağlılıkları sıklıkla değişen birçok milis ve silahlı grup.

Ulusal Mutabakat Hükûmeti ve Genel Ulusal Kongre Mayıs 2016'da IŞİD'den Sirte ve çevresindeki alanları temizlemek için ortak bir harekât başlattılar. Bu harekât, IŞİD'in daha önce Libya'da tuttuğu tüm önemli bölgelerin kontrolünü kaybetmesine neden oldu.^[101][102] Halife el-Gavi'e sadık kuvvetler, 2016'da Fayiz es-Serrac ve Ulusal Mutabakat Hükûmeti Başkanlık Konseyi'ne karşı bir darbe girişiminde bulundu.^[103]

30 Nisan 2020'de Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu isimli silahlı grubun sözcüsü Ahmed el-Mismari, ramazan ayı boyunca tek taraflı ateşkes ilan ettiklerini öne sürdü.^[104]

Mayıs 2020'de Ulusal Mutabakat Hükûmeti tarafından başlatılan Başkent Trablus'un 140 km güneybatısında yer alan Vatiyye Askeri Hava Üssü'nü Hafter güçlerinden almak için başlatılan operasyonda 2 Grad aracı ile çeşitli silahlar ve mühimmat araçlarının imha edildiği ve Vatiyye Askeri Üssü'nü korumakla görevli Hafter milislerinin komutanı Usame Emsik'in öldürüldüğü açıklandı.^[105][106]

Ayrıca bakınız

• Mısır'ın Libya'ya Müdahalesi

Kaynakça

1. "Rival Libyan factions sign UN-backed peace deal". Al Jazeera. 17 Aralık 2015. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2015.
2. "Libya's rival factions sign UN peace deal, despite resistance". Times of Malta. 17 Aralık 2015. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2015.
3. Mohamed, Esam; Michael, Maggie (20 Mayıs 2014). "2 Ranking Libyan Officials Side With Rogue General". ABC News. 26 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014.
4. al-Warfalli, Ayman; Laessing, Ulf (19 Mayıs 2014). "Libyan special forces commander says his forces join renegade general". Reuters. 21 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2014.
5. Abdul-Wahab, Ashraf (5 Ağustos 2014). "Warshefana take Camp 27 from Libya Shield". Libya Herald. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2014.
6. "Exclusive: Russian private security firm says it had armed men in east Libya". Reuters. 13 Mart 2017. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
7. "Sudanese rebel group acknowledges fighting for Khalifa Haftar's forces in Libya". Libya Observer. 10 Ekim 2016. 26 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
8. Safa Alharath (17 Haziran 2018). "Sudanese rebels are fighting alongside Dignity Operation in Libya's Derna". Libya Observer. 28 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2018.
9. Jamal Adel (19 Ocak 2019). "Terror suspects killed in large LNA operation in south Libya". Libya Herald. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2019.
10. "Arşivlenmiş kopya". 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
11. "Arşivlenmiş kopya". 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
12. "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
13. Kirkpatrick, David D; Schmitt, Eric (25 Ağustos 2014). "Egypt and United Arab Emirates Said to Have Secretly Carried Out Libya Airstrikes". The New York Times. 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
14. "UAE restates support for Hafter and LNA". Libya Herald. 10 Nisan 2017. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
15. "France confirms three soldiers killed in Libya". Al Jazeera. 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.
16. "Macron Takes Aim at Libya Standoff With Paris Talks". Bloomberg. 25 Temmuz 2017. 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
17. "Putin Promotes Libyan Strongman as New Ally After Syria Victory". Bloomberg. 21 Aralık 2016. 2 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
18. Bachir, Malek (30 Ocak 2017). "Russia's secret plan to back Haftar in Libya". Middle East Eye. 4 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2017.
19. "UAE, Saudi Arabia aiding Libya eastern forces, blacklisting Qatar for alleged support for other Libyans". The Libya Observer. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2017.
20. "Khalifa Haftar says Egypt and Chad are his top supporters". Libyan Express. 6 Eylül 2016. 5 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
21. "Jordan pledges support for Libya in talks with General Haftar". Al Arabiya. 13 Nisan 2015. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
22. "King renews support for Libya's national concord". The Jordan Times. 20 Ağustos 2017. 22 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017.
23. Ltd, Allied Newspapers. "Libya needs international maritime force to help stop illicit oil, weapons – UN experts". Times of Malta. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2019.
24. Беларусь увайшла ў спіс найбуйнейшых сусветных экспарцёраў зброі 9 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Tut.by, 21 лютага 2018
25. "Greece's Foreign Minister Nikos Dendias Visits Libya". 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
26. "Gaddafi loyalists join West in battle to push Islamic State from Libya". The Daily Telegraph. 7 Mayıs 2016. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
27. "After six years in jail, Gaddafi's son Saif plots return to Libya's turbulent politics". The Guardian. 6 Aralık 2017. 21 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020. The Warshefana tribal militia, Gaddafi loyalists who controlled some of the area around Tripoli, were routed last month by rival forces from Zintan
28. "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
29. "Libyan Navy asserts control over ISIL-controlled Sirte". Al-Masdar News. 10 Haziran 2016. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2016.
30. "Presidential Guard established". Libya Herald. 9 Mayıs 2016. 12 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2016.
31. "Misrata brigades and municipality form security chamber to enable GNA to operate from Tripoli". Libyan Express. 28 Mart 2016. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2016.
32. "Sabratha revolutionary brigades announce full support for GNA". Libyan Express. 21 Mart 2016. 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2016.
33. "Unity government at last". 28 April 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2017.
34. "Clashes in south Libya intensify between pro-Haftar forces and Third Force". Libyan Express. 2 Ocak 2017. 5 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
35. "Tabu and Tuareg announce their support for GNA". Libyaprospect. 4 Nisan 2016. 20 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2016.
36. "Amazigh towns threaten to withdraw recognition of Presidency Council - Source". The Libya Observer. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.
37. Andrew McGregor (7 Eylül 2017). "Rebel or Mercenary? A Profile of Chad's General Mahamat Mahdi Ali". Aberfoyle International Security. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2019.
38. "Rebel Incursion Exposes Chad's Weaknesses". Crisis Group. 13 Şubat 2019. 25 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2019.
39. "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
40. Patrick Wintour (16 Mayıs 2016). "World powers prepared to arm UN-backed Libyan government". The Guardian. 26 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016.
41. "Britain and other world powers say ready to arm Libya in fight against Isil". Telegraph. 16 Mayıs 2016. 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2017.
42. "Italy Reportedly Sends Special Forces to Libya".
43. "Al-Serraj and Mogherini discuss more EU support for GNA". Libya Express. 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
44. "Abdulrahman Sewehli thanks Qatari Emir for his support". 13 Mart 2017. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2017.
45. "Libya, Turkey agree on resuming signed security training programs". 25 Mayıs 2017. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2017.
46. "Sudan reiterates support for Presidency Council but concerned about Darfuri rebels in Libya". Libya Herald. 1 Mayıs 2017. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2017.
47. "Украинский грузовой самолет из Анкары прибыл в Мисурату с оружием для ПНС-2". 17 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
48. "Libya's self-declared National Salvation government stepping down". 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
49. Mikhail, George (15 Şubat 2018). "Can Cairo talks succeed in uniting Libya's divided armed forces?". Al Monitor. 20 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
50. "Libyan Dawn: Map of allies and enemies". Al Arabiya. 25 Ağustos 2014. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
51. "LNA targets Tripoli and Zuwara but pulls back troops in Aziziya area". Libya Herald. 21 Mart 2015. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
52. "Libya Observer". Libya Observer. 10 Mart 2015. 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
53. "Ghwell's Libyan National Guard militia joining fighting in south". Libya Herald. 16 Nisan 2017. 20 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
54. "Sudan militarily backs Libyan rebels: Bashir to Youm7". The Cairo Post. 23 March 2015. 15 June 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 March 2015.
55. "LNA's Mismari accuses Sudan, Qatar and Iran of backing terrorism in Libya". Libya Herald. 22 Haziran 2017. 16 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
56. "٢٨ قتيلا من قوات الصاعقة ببنغازى منذ بدء الاشتباكات مع أنصار الشريعة" [Twenty-eight Al-Saiqa fighters killed in Benghazi since the beginning of clashes with Ansar al-Sharia]. Youm7. 29 Temmuz 2014. 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2014.
57. "تدهور الوضع الأمني في بنغازي وطرابلس نذير حرب جديدة" [Worsening of security in Benghazi and Tripoli as new war approaches]. Al-Arab. 27 Temmuz 2014. 9 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2014.
58. Bill Roggio and Alexandra Gutowski (28 Mart 2018). "American forces kill senior al Qaeda leader in Libya". Long War Journal. 28 March 2018. 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
59. "Libyan Islamist group Ansar al-Sharia says it is dissolving". Reuters. 27 Mayıs 2017. 13 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.
60. "Libyan revolutionary factions form Defend Benghazi Brigades". The Libya Observer. 2 Haziran 2016. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2016.
61. "Benghazi Defense Brigades advance toward Benghazi". Libyan Express. 16 Temmuz 2016. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2016.
62. "Al Qaeda in the Islamic Maghreb says Mokhtar Belmokhtar is 'alive and well'". The Long War Journal. 19 Haziran 2015. 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2015.
63. "Libyan city declares itself part of Islamic State caliphate". CP24. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.
64. "Islamic State Expanding into North Africa". Der Spiegel. Hamburg, DE. 18 Kasım 2014. 17 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2014.
65. "ISIS comes to Libya". CNN. 18 Kasım 2014. 23 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2014.
66. Schmitt, Eric; Kirkpatrick, David D. (14 Şubat 2015). "Islamic State Sprouting Limbs Beyond Its Base". The New York Times. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
67. "Al Qaeda in the Islamic Maghreb". Stanford University. 1 Temmuz 2016. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
68. "Al-Qaeda in Islamic Maghreb backs ISIS". Al Monitor. 2 July 2014. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 January 2017.
69. "ISIS, Al Qaeda In Africa: US Commander Warns Of Collaboration Between AQIM And Islamic State Group". International Business Times. 12 Şubat 2016. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
70. "Libya: Why the Gaddafi loyalists are back". Middle East Eye. 11 Kasım 2016. 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
71. "Saif Qaddafi says Italian deployment is attempt at recolonisation: report". Libya Herald. 5 Ağustos 2017. 20 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
72. "The 'Third Force': Gaddafi's Supporters Making Political Comeback in Libya". Sputnik. 1 Haziran 2017. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
73. Libya'daki Türk birliğinin komutanı Kara Pençe Tuğgeneral Halil Soysal oldu
74. "Hassi changes his mind, hands over to Ghwell". Libya Herald. 2 Nisan 2015. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2015.
75. "Ansar al Sharia Libya fights on under new leader". The Long War Journal. 30 Haziran 2015. 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015.
76. "Al Qaeda in the Islamic Maghreb says Mokhtar Belmokhtar is 'alive and well'". The Long War Journal. 19 Haziran 2015. 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015.
77. "Leader of Libyan Islamists Ansar al-Sharia dies of wounds". Reuters. 23 Ocak 2015. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
78. "Wissam Ben Hamid dead says arrested Ansar spokesman; 13 militants reported to have blown themselves up". Libyan Herald. 6 Ocak 2017. 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2017.
79. "Islamists clash in Derna, Abu Sleem leader reported killed". Libya Herald. 10 Haziran 2015. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2015.
80. "Islamic State leadership in Libya". TheMagrebiNote. 22 April 2015. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 July 2015.
81. "Statement from Pentagon Press Secretary Peter Cook on Nov. 13 airstrike in Libya > U.S. DEPARTMENT OF DEFENSE > News Release View". Defense.gov. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
82. Joscelyn, Thomas (7 Aralık 2016). "Pentagon: Islamic State has lost its safe haven in Sirte, Libya". Long War Journal. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2016.
83. "Libya Body Count". Libya Body Count. December 2016. 9 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2021.
84. "Death toll in Libya last year was 433". Middle East Monitor. 2 Ocak 2018. 11 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2019.
85. "Human Rights Solidarity: About 4000 people were victims of armed fighting in Libya in 2018". Libya Observer. 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2019.
86. "Death toll of fighting in Libyan capital rises to 1,093: WHO". 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
87. "LIBYA 2015/2016". Amnesty International. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
88. "Libya's Second Civil War: How did it come to this?". Conflict News. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
    National Post View (24 Şubat 2015). "National Post View: Stabilizing Libya may be the best way to keep Europe safe". National Post. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
89. Stephen, Chris (29 Ağustos 2014). "War in Libya - the Guardian briefing". The Guardian. 7 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2015.
90. "Libya's Legitimacy Crisis". Carnegie Endowment for International Peace. 20 Ağustos 2014. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2015.
91. "That it should come to this". The Economist. 10 Ocak 2015. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
92. "Bashir says Sudan to work with UAE to control fighting in Libya". Al-Ahram Online. 23 Şubat 2015. 13 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2015.
93. "Libyan Unity Government Extends Control Over Tripoli Ministries". 22 June 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 January 2020.
94. "UN welcomes 'historic' signing of Libyan Political Agreement". UN. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
95. Stephen, Chris (30 Mart 2016). "Chief of Libya's new UN-backed government arrives in Tripoli". The Guardian. 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
96. "Ansar Al-Sharia Claims Control Of Benghazi, Declares Islamic Emirate In Libya". The International Business Times. 1 Ağustos 2014. 28 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
    "Libyan army says recaptures four barracks in Benghazi". The Star. 31 Ekim 2014. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
97. "Libyan army takes over remaining militant stronghold in Benghazi". Xinhua News Agency. 2 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
98. "Omar Al-Hassi in "beautiful" Ansar row while "100" GNC members meet". Libya Herald. 18 Kasım 2014. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2015.
99. "Why Picking Sides in Libya won't work". Foreign Policy. 6 Mart 2015. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020. "One is the internationally recognized government based in the eastern city of Tobruk and its military wing, Operation Dignity, led by General Khalifa Haftar. The other is the Tripoli government installed by the Libya Dawn coalition, which combines Islamist militias with armed groups from the city of Misrata. The Islamic State has recently established itself as a third force"
100. "Isis in Libya: Islamic State driven out of Derna stronghold by al-Qaeda-linked militia". International Business Times UK. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2015.
101. "Attack on Sirte "imminent" says Presidency Council's new Operations Room". Libya Herald. 7 Mayıs 2016. 28 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2016.
     "Central Region Joint Operations Room announces all-out war on ISIS in Sirte". Libyan Express. 7 Mayıs 2016. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2016.
102. "Misratans report they have recaptured Abu Grain from IS". Libya Herald. 16 Mayıs 2016. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2016.
     "Freed Gaddafi loyalists found dead in Libya's Tripoli". Al Jazeera. 12 Haziran 2016. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2016.
     "Libyan security forces pushing Islamic State back from vicinity of oil terminals". Reuters. 31 Mayıs 2016. 14 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016.
     "Al-Bunyan Al-Marsoos captures Harawa district, says will free Sirte in two days". The Libya Observer. 9 Haziran 2016. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
     "Libyan forces clear last Islamic State hold-out in Sirte". Reuters. 8 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2016.
     "Libyan forces seize last Daesh positions in Sirte". Daily Sabah. 6 Aralık 2016. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2016.
103. "US concerned about GNC coup on legitimate government in Libya". Libyan Express. 16 Ekim 2016. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.
104. Canlı, Enes (30 Nisan 2020). "Libya'da Hafter, ramazan ayı boyunca tek taraflı ateşkes ilan ettiğini öne sürdü". Anadolu Ajansı. 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2020.
105. Canlı, Enes (5 Mayıs 2020). "Libya ordusu stratejik Vatiyye Üssü'nü koruyan sözde komutanı öldürdü". Anadolu Ajansı. 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
106. Kalabalık, Aydoğan (6 Mayıs 2020). "Libya Ordusu Vatiyye Hava Üssü'ne 24 hava operasyonu düzenledi". Anadolu Ajansı. 17 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020.