Loading AI tools
Suriye'de yaşayan Süryaniler Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Suriye Süryanileri (Süryanice: ܐܬܘܪܝܐ ܕܣܘܪܝܐ, Arapça: الآشوريون في سوريا) Suriye'nin kuzeydoğu yarısı olan Yukarı Mezopotamya'ya özgü etnik ve dilsel bir azınlıktır. Suriyeli Süryaniler, Suriye'de yaşayan Süryani kökenli insanlar ve Süryani-Süryani mirasına sahip olan Süryani diasporasındaki insanlardır.
ܣܘܪ̈ܝܝܐ ܕܣܘܪܝܐ | |
|---|---|
 | |
| Toplam nüfus | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Diller | |
Neo-Arami dilleri ve Kuzey Mezopotamya Arapçası | |
| Din | |
Süryani Hristiyanlığı[6] |
Esas olarak Haseke vilayetinde yaşamakta olup, Haseke şehri ile Kamışlı, Malikiye, Resulayn ve Kahtaniye şehirlerinin yanı sıra Tel Tamer ve civar köylerde de önemli bir nüfusa sahiptirler. Bazıları Şam'a ve Fırat Nehri'ndeki yerli Mezopotamya sınırının ötesindeki diğer batı şehirlerine göç etmiştir.[7][8] Türkiye'deki Süryaniler, Irak'taki Süryaniler, İran'daki Süryaniler ve Süryani diasporası ile ortak dilsel, kültürel ve dini geleneklere dayanan ortak bir tarihi ve etnik kimliği paylaşmaktadırlar.[9]
 | Bu bölümdeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2023) |
Eski Asur İmparatorluğu (MÖ 2000-1750), Orta Asur İmparatorluğu (MÖ 1365-1020) ve Yeni Asur İmparatorluğu (MÖ 911-599) dönemlerinde modern Suriye ülkesinin büyük bir kısmı ve çoğu zaman tamamı Kuzeybatı Mezopotamya (günümüz Irak'ı) Süryani egemenliği altındaydı. Ülkenin kuzeydoğu kesimi MÖ 2. binyılda Asur'un ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Dolayısıyla, başlangıçta Akadca ve daha sonra Doğu Aramice konuşan Süryanilerin modern ülkenin kuzeydoğu kesimindeki varlığı 4000 yıldan daha eskiye dayanmaktadır ve çağlar boyunca Hititler, Hurriler ve Amoriler gibi çeşitli diğer halklarla birlikte yaşamışlardır. Asur yerleşiminin uzun dönemine ait izler bölgedeki çok sayıda arkeolojik alanda görülebilir. Antik çağlarda bölgedeki önemli Asur şehirleri arasında Til-Barsip, Karkamış, Guzana, Şubat-Enlil ve Dur-Katlimmu sayılabilir.
Günümüz Suriye'sinin kuzeydoğusu, MÖ 546-332 yılları arasında Mezopotamya'da Ahameniş İmparatorluğu'na bağlı bir coğrafi bölge olan Ahameniş Asuru'nun (Athura) bir parçasıydı, daha sonra Seleukos Suriyesi (MÖ 312-150), aslen Asur'un MÖ 9. yüzyıl Hint-Avrupa bozması olan ve şimdiye kadar sadece Asur'un kendisine atıfta bulunan Suriye adı, uzun zamandır Aramea/Eber-Nari olarak bilinen bir bölgeye de uygulanmaya başlandı. Part İmparatorluğu (MÖ 150-MS 224) ve erken Sasani İmparatorluğu (MS 224-650) döneminde (topraklar Asoristan olarak yeniden adlandırıldığında) bir dizi Yeni Asur krallığı ortaya çıktı ve kuzeydoğu Suriye'nin bazı kısımları MS 3. yüzyılın ortalarına kadar Yeni Asur devleti Osroene'nin bir parçası oldu. Hristiyanlık Süryaniler arasında MS 1. yüzyılın başlarında yerleşmiş ve Athura bölgesi Doğu Hristiyanlığı'nın ve Süryani edebiyatının doğduğu yer olmuş, Doğu Süryani Kilisesi ve Süryani Ortodoks Kilisesi bu bölgede kurulmuştur.
MS 7. yüzyılın ortalarında gerçekleşen Arap İslam Fethi'nden sonra Asur/Athura/Asoristan jeopolitik bir varlık olarak dağılmış ve bölge yavaş yavaş Müslüman Arap, Türk ve İran halklarının akınına uğramıştır. Ancak kuzeydoğu bölgelerindeki yerleşimin uzun vadede sürdürülemez olduğu ortaya çıkmış ve bu da çok sayıda nüfus göçüne yol açmıştır. İklim değişiklikleri ve toprağın aşırı ekilmesi gibi istikrarı bozan faktörlere ek olarak, bölge göçebe halkların saldırılarına karşı da savunmasızdı. Moğol ve Timur istilaları ve ardından Süryanilerin katledilmesinin ardından, geriye sadece az sayıda kalıcı nüfus kalmıştır. Takip eden yüzyıllarda, Arapça ve Kürtçe konuşan bir dizi göçebe ve yarı göçebe aşiret, 20. yüzyıla kadar hayvanlarıyla birlikte bölgede dolaştı ve çoğu, hükûmet politikaları tarafından yerleşmeye zorlandı.
Osmanlı İmparatorluğu Hristiyan nüfusuna karşı etnik temizlik uyguladığında, Süryanilere yönelik zulümlerin çoğundan Kürtler sorumluydu.[10][11] Kürt aşiretleri 20. yüzyılın başlarında Yukarı Mezopotamya'da Ermeni ve Süryani Hristiyanlara yönelik katliamlarda Osmanlı yetkilileriyle işbirliği yapmıştır.[12] Hakkarili birçok Süryani, 20. yüzyılın başlarında Osmanlı tarafından yerlerinden edilip sürüldükten sonra Suriye'ye yerleşmiştir.[13] 1930 ve 1940'larda birçok Süryani, Tel Tamer, Kahtaniye, ed-Derbesiye, Malikiye, Kamışlı ve Hasake valiliğindeki diğer birkaç küçük kasaba gibi kuzeydoğu Suriye köylerine yerleşmiştir.[14]
Haseke'deki mevcut Süryani nüfusunun çoğu, günümüz Suriye'sinin kuzeyindeki Türk bölgelerinden (Tur Abdin gibi) gelen mültecilerin, ekonomik kalkınmayı teşvik etme çabasının bir parçası olarak yetkililer tarafından bölgedeki Süryani Katliamı ve Ermeni Kırımı'ndan kurtulan yerinden edilmiş Ermenilerle birlikte yerleştirildiği Fransız Suriye Mandası dönemine dayanmaktadır. Fransızlar tarafından Hristiyan inançları nedeniyle ayrıcalıklı muamele gören bu insanlar kısa süre içinde bölgedeki yeni kentsel elitin çoğunu oluşturdu. Yeni bağımsızlığını kazanan Irak'taki Süryanilere yönelik katliamların (bkz. Simele Katliamı) kaçışa zorlamasının ardından 1933 yılında Doğu Süryanileri Habur Çayı boyunca yeniden yerleşmeye başladı. Aslen Hakkari'nin dağlık bölgelerinden gelen bu mülteciler, saldırılardan önce Süryani Katliamı karşısında Irak'taki diğer Süryanilerin arasına sığınmışlardı.[15]
1936 yılında, başta Süryani ve Ermeni Hristiyan ve Kürt toplulukları olmak üzere birkaç Arap grubun dini ve siyasi liderleri, İskenderun Sancağı, Nusayri Devleti veya Cebel el-Dürzi'de olduğu gibi karışık etnik nüfusa sahip Suriye'nin el-Cezire iline (günümüzde Haseke) özerk statü verilmesi için Fransız yetkililere baskı yaptılar. Özerklik çabaları, vilayetteki iç çatışmalar ve toplumlar arası şiddetin yanı sıra Suriye'nin tamamen bağımsızlığını savunan çoğunlukla Arap milliyetçilerinin öfkeli düşmanlığıyla da damgasını vurdu. Uzun zamandır Süryani ve Ermenilerin ülkeye yerleşmesini Fransız sömürgeciliğinin bir ürünü olarak gören bu milliyetçiler, Habur'a yeni Süryani mültecilerin gelmesiyle daha da öfkelendiler ve özerklik yanlılarına karşı koymak için birçok Arap aşiretinden ve bazı Kürt gruplarından destek aldılar. Şiddet eylemleri arttıkça Fransızlar her iki tarafı da zorla bastırdı ve özerklik hareketi kısa sürede başarısız oldu. Daha sonra, 1957'de Suriye'de merkez sol entelektüeller tarafından Süryani Demokratik Örgütü kuruldu.[16]
Suriye Arap Milliyetçisi Baas hükûmeti tarafından resmi olarak ve yanlış bir şekilde Arap olarak tanımlansalar da Süryaniler bölgede belki de MÖ 25. yüzyıla kadar uzanan bir geçmişe sahip Arap öncesi farklı bir etnik gruptur. Geleneksel olarak Kadim Doğu Kilisesi, Doğu Süryani Kilisesi, Süryani Ortodoks Kilisesi ve Keldani Katolik Kilisesi'ne mensup olan Süryanice konuşan bir topluluktur.[6] Modern Süryaniler "Kuzey Irak, Güneydoğu Türkiye, Kuzeybatı İran ve Kuzeydoğu Suriye"de yaşamaktadırlar.[17]
İlk olarak Süryani Katliamı'ndan ve ardından Simele Katliamı'ndan kaçan Süryanilerin yerleştiği Suriye'deki Habur Çayı üzerinde 30'dan fazla Süryani köyü bulunmaktadır. 1994 tarihli bir rapora göre bunlar Tell Tavil, Tell Um Rafa, Tell Um Keff, Tell Kefdji, Tell Djemaa, Tel Tamer, Tell Nasri, Yukarı Tell Chamran, Aşağı Tell Chamran, Tell Chamran, Tell Hafian, Tell Talaa, Tell Maghas, Tell Massas, Abu Tine, Tel Goran, Fouedate, Dimchij, Kabar Chamie, Tell Balouet (Dezn), Tell Baz, Yukarı Tell Rouman, Aşağı Tell Rouman, El-Kharita, Tell Chame, Tell Wardiat, El-Makhada, Taal, Tell Sakra, El-Breij, Arbouche ve Tell Hormiz.[18] Yaklaşık 9000 etnik Süryani, 1933'teki Simele Katliamı'nın ardından Kuzeydoğu Suriye'de zaten var olan Süryani nüfusuna katılmak için Kuzey Irak'tan göç etti. Yukarı Habur Çayı üzerindeki Tel Tamir yakınlarındaki Cezire'ye yerleştiler. Fransızlar bu Süryani yerleşimini Milletler Cemiyetinin yardımıyla kurdu ve 1942'de Suriye'nin ayrılmaz bir parçası haline geldi. Habur vadisindeki Süryani yerleşimi, ağırlıklı olarak tarımla uğraşan yaklaşık 20 köyden oluşmaktadır. Kendi sulanan arazilerine sahip olmalarına rağmen yıllar içinde ciddi ekonomik baskılarla karşılaştılar ve bazıları büyük bir topluluğun bulunduğu ABD'ye göç ettiler.[6]
Süryani Katolik Kilisesi Piskoposu Jules Boutros, Aid to the Church in Need ile yaptığı söyleşide, Süryani gençlerin çoğunun Suriye'den çıkmaya çalıştığını söyledi.
"Gençlerimizin çoğu Irak ve Suriye'den çıkmaya çalışıyor. (...) Suriye'de işler daha kötü, çünkü savaş hala devam ediyor. Askerlik gençlerimiz için en büyük sorun, çünkü 9 ya da 10 yıl askerlik yapmak zorundasınız. O süreden sonra sağ dönerseniz sıfırdan başlamanız gerekiyor. Bu, tüm Suriye'de böyle. Kürtlerin kontrolündeki bölgelerde durum daha kötü. Gençlerimiz önce Kürt ordusuna, sonra da Suriye ordusuna hizmet etmek zorunda. Bu yüzden Suriye'de genç erkek bulmak çok nadir, hepsi gidiyor. Yurtdışında beş yıl geçirdikten sonra 8000 dolar ödedikleri takdirde askerlik yapmadan geri dönebiliyorlar. Bütün bir nesli kaybediyoruz."[7]
Süryaniler Paskalya ve Noel gibi dini bayramların yanı sıra kendi kiliselerinde saygı gören azizlerin yortularını da kutlarlar.
Tüm Süryaniler, Ha b'Nison veya Kha b'Nisan olarak bilinen Süryani Yeni Yılını, eski Süryani takvimine göre yeni yılın başlangıcını kutlamak için her yıl 1 Nisan'da kutlamaktadırlar. Süryani Yeni Yılı kutlamaları daha önce Suriye'de yasaklanmıştı.[19]
Suriye'deki Süryanilerin çoğunluğu hem Doğu hem de Batı Süryani Riti'ne bağlıdır. Bunlar arasında aşağıdaki kiliseler bulunmaktadır:
Keldani Katolik Kilisesinin varlığı, Diyarbakırlı Süryanilerin Halep'e göç ettiği 16. yüzyıla kadar uzanmaktadır.
Halep Piskoposu Mar Antony Audo'nun yönetimindeki Halep Keldani Katolik Eparşisi 1957 yılında kurulmuştur ve 14 cemaate bölünmüştür.
Suriye'de Süryani Katolik Kilisesine bağlı dört piskoposluk bulunmaktadır:
Süryani Ortodoks Kilisesinin patriklik merkezi 1959'da devredildikten sonra Şam'da bulunmaktadır.[20] Suriye'deki Süryani Ortodoks Kilisesi, Patrik İğnatius II. Efram tarafından temsil edilmekte olup, Suriye'de aşağıda belirtilen üç başpiskoposluk bulunmaktadır:
1970'lerin ortalarında Suriye'de 82.000 Süryani Ortodoks'un yaşadığı tahmin ediliyordu.[21]
2018 yılında Profesör John Shoup, Suriye'deki Süryani nüfusunun ülkenin toplam nüfusunun %4'ünü oluşturduğunu ve bunun da onları ülkedeki en büyük dördüncü etnik grup haline getirdiğini belirtmiştir.[5]
Daha çok "Mtakasto" olarak bilinen Süryani Demokratik Örgütü (SDÖ) 1957 yılında kurulmuştur ve Suriye'deki en eski Süryani siyasi partisi olarak hizmet vermektedir. Partinin ilkeleri huyodo/khoyada, birlik ve beraberlik üzerine kuruludur ve batılı Süryani gençler arasında bir yer edinmiştir.[22] Partinin şu anki lideri Gabriel Moushe Gawrieh, Suriye hükûmeti tarafından gözaltına alınmış ve Haziran 2016'da serbest bırakılana kadar 2 yıl boyunca hapiste tutulmuştur.[23][24]
![[icon]](#/media/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
| Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Süryaniler, Suriye İç Savaşı'nın başlangıcından bu yana farklı siyasi taraflar arasında sıkışıp kalmışlardır. Bazı Süryani gruplar Suriye Hükûmetiyle, diğerleri ise Kürtlerin liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleriyle ittifak kurmuştur.
Suriye İç Savaşı'nın başlamasıyla birlikte Süryaniler kendi toplumlarını korumak için çok sayıda askerî güç oluşturdular. Bunlar askerî gruplardan polis güçlerine kadar uzanan bir yelpazede, başta Kamışlı ve Habur olmak üzere Haseke vilayetinde yoğunlaşmışlardır. Bu milisler arasında şunlar yer almaktadır:
Gozarto Koruma Gücü (GKC) ya da Sootoro, 2012 yılında kurulan ve Suriye Hükûmetine bağlı olan hafif piyade milisleridir. Milisler çoğunlukla Süryanilerden oluşmakta olup, grupta daha az sayıda Ermeni de bulunmaktadır. GKC esas olarak IŞİD ile çatışmaktadır, ancak yakınlarda konuşlanmış Kürt güçleriyle de çatışmalara girmişlerdir.
Süryani Askerî Konseyi (MFS), Suriye Demokratik Güçlerinin (SDG) bir bileşeni olan ve Süryani Birlik Partisine bağlı Dawronoye ideolojisine sahip bir milis gücüdür. MFS, bazıları Kuzey Irak'ta (Ninova ve Sincar) olmak üzere YPG ile birlikte çok sayıda saldırıya katılmıştır. Bethnahrain Kadın Koruma Güçleri, MFS'nin kadın tugayıdır ve Suriye'nin kuzeydoğusundaki Süryani topluluklarında koruma görevi üstlenmektedir.
Sutoro, Süryani Askerî Konseyinin polis kanadıdır ve 2012'den bu yana Suriye'de faaliyet göstermektedir. Sutoro, Suriye'nin kuzeydoğusundaki Süryani topluluklarını korumakta ve bölgeyi korumak için Asayiş ile birlikte çalışmaktadır.
Habur Muhafızları ve Nattoreh, Süryani Demokrat Partisine bağlı bir milis gücüdür ve Suriye'nin Habur Vadisi'nde faaliyet göstermektedir. 2012 yılında kurulan Habur Muhafızları SDG operasyonlarına katılmış ve 2019 yılında Süryani Askerî Konseyi ile birleşerek Süryani-Asuri Askerî Konseyi'ni oluşturmuştur.
Esad hükûmetine bağlı ana grup, Suriye'nin kuzeydoğusunda konuşlanmış olan Sootoro güçleridir. Sootoro güçleri 2016 yılının başlarında, kentteki Süryanileri hedef alan terör saldırılarının artması nedeniyle Kamışlı'nın Süryanilerin kontrolündeki bölgelerinde kontrol noktaları kurdu. YPG'nin güvenlik kanadı olan Asayişin üyeleri kontrol noktalarına yaklaşarak bunların sökülmesini talep etti. Sootoro'nun bu talebi reddetmesi üzerine Asayiş, Sootoro askerlerine ateş açarak her iki tarafta da çok sayıda can kaybına yol açtı.[25][26]
Suriye İç Savaşı, başlangıçta Suriye'deki Süryaniler üzerinde büyük bir baskı yarattı. Kasım 2014'te, IŞİD'in işgali nedeniyle Rakka kentinde sadece 23 Süryani ve Ermeni aile kalmıştı. Hristiyan kutsal metinlerinin IŞİD militanları tarafından yakıldığı bildirilmektedir.[27][28]
23 Şubat 2015 tarihinde IŞİD, Habur Vadisi'ndeki Tel Tamer yakınlarındaki köylerden 232 Süryaniyi kaçırdı.[29][30][31] ABD'li diplomat Alberto M. Fernandez'e göre, IŞİD'in Suriye'nin kuzeydoğusunda Habur Nehri kıyısındaki Süryani Hristiyan çiftçi köylerine düzenlediği saldırıda kaçırılan 232 Süryani'nin 51'i çocuk, 84'ü kadındı. "Kaçırılanların çoğu halen tutsaktır ve bir hesap IŞİD'in serbest bırakılmaları için 22 milyon dolar (ya da kişi başına yaklaşık 100.000 dolar) talep ettiğini iddia etmektedir."[32] 8 Ekim'de IŞİD, Habur'da kaçırılan Süryani erkeklerden üçünün infaz edildiğini gösteren bir video yayınladı. Kaçırılan 232 Süryani'den 202'sinin hala esir olduğu ve her birinden 100.000 dolar fidye istendiği bildirildi.[33] 2016 yılının başlarında IŞİD, Doğu Süryani Kilisesinin aracılık ettiği açıklanmayan bir fidye karşılığında kalan 42 rehineyi serbest bıraktı.[34][35][36]
30 Aralık 2015 tarihinde Kamışlı'nın Süryani bölgesi Wusta'daki restoranlarda meydana gelen üç patlamada 16 kişi öldü ve 30 kişi yaralandı. IŞİD bağlantılı bir haber ajansı olan Amak, bombalamaları grubun gerçekleştirdiğini söyledi. Bunun üzerine Gozarto Koruma Güçleri ilçede kontrol noktaları oluşturdu çünkü ne Suriye hükûmeti ne de Kürtlerin öncülüğündeki KDSÖY onların güvenliğini sağlayabilirdi.[37][38][39]
Hükûmetin çekilmesinden sonra siyasi baskının azalması ve Süryani siyasi ve askeri hareketlerinin Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ne dahil edilmesi, Süryanilerin bölge yönetimine daha fazla dahil edilmesini salamıştır. Seküler solcu "Dawronoye" ideolojisine bağlı Süryani Birlik Partisi (SBP),[41] iktidardaki Demokratik Toplum Hareketi (TEV-DEM) koalisyonunun bir parçasıdır. Sutoro, etnik Süryani bölgelerini ve mahallelerini denetleme misyonuyla genel Asayiş polis gücüyle birlikte çalışan bir Süryani polis gücüdür.
Süryanice başından beri Cezire Bölgesi'nin resmi diliyken, Ağustos 2016'da Kamışlı kentindeki Ourhi Merkezi, Süryanice-Aramicenin devlet okullarında öğretilecek ek bir dil haline getirilmesi için öğretmenleri eğitmek üzere Süryani toplumu tarafından kuruldu[42][43] ve bu eğitim 2016/17 eğitim-öğretim yılından itibaren verilmeye başlandı.[44] Bölgenin eğitim komitesi, bu akademik yılla birlikte, "üç dilde öğretimi içerecek şekilde üç müfredat eski müfredatın yerini aldı: Kürtçe, Arapça ve Süryanice."[45]
Ancak bölge, Kürt liderliğindeki hükûmet tarafından hazırlanan müfredata uymayı reddeden 14 Süryani okulunu kapatmakla suçlanıyor. Birçok Süryani yeni müfredatı reddederek, Suriye hükûmeti tarafından hazırlanan müfredatın aksine yeni müfredatın başka bir yerde tanınmadığını ya da akredite edilmediğini belirtti.[46] Bölge yönetimi tarafından hazırlanan ve bazı Süryani liderlerin Kürt milliyetçisi bir müfredatı bölgeye empoze etmeye çalıştığını söylediği müfredata Süryaniler de karşı çıkıyorlar.[47][48]
Nisan 2015'te Habur Muhafızlarının lideri David Jendo, diğer komutan Elias Nasser ile birlikte kaçırıldıktan sonra suikasta uğradı. Her iki adamın da gözleri bağlanmış ve YPG liderleriyle acil bir toplantı yapmak üzere uzak bir yere götürülmüşlerdir. Jendo ve Nasser daha sonra vurulmuş ve David Jendo hemen ölürken Elias Nasser ağır yaralanmıştı. Jendo 2015 yılında YPG'nin Süryanilerin evlerini yağmalamasına karşı kamuoyu önünde konuşmuştu. Saldırganların tutuklanıp bölge mahkemesinde yargılandıkları ve iki katil için 20 yıl, diğer iki saldırgan için ise sırasıyla 4 ve 1 yıl hapis cezası verildiği iddia edildi.[49][50]
Kasım 2015'te on altı Süryani ve Ermeni sivil toplum ve kilise örgütü, Kürtlerin özel mülkleri kamulaştırmasını protesto eden ortak bir bildiri yayınladı. Bildiride PYD insan hakları ihlalleri, özel mülklerin kamulaştırılması, yasa dışı askere alma ve kilise okullarının müfredatına müdahale etmekle suçlanıyor.[51]
Suriye'deki Kürtler, yönetimlerini eleştiren Süryanileri susturmakla suçlanmakta ve bu eleştirileri sindirmek için genellikle Sutoro gibi Süryani vekil güçlerini kullanmaktadırlar. 30 Eylül 2018 tarihinde, tanınmış Süryani yazar Souleman Yousph, Süryani okullarını kapattığı için de facto Kürt yetkilileri eleştirdiği bir makaleye ve Süryani bir yazar olan Issa Rashid'e yapılan saldırıya karşılık olduğu iddia edilen bir şekilde, kendisine herhangi bir suçlama yöneltilmeden tutuklandı. Tutuklanmasından bir gün sonra Sutoro bir açıklama yaparak "Yalanları yayanlara karşı harekete geçilmesi gerektiğini, demokrasinin kuralları ve sınırları olduğunu ve Batı ülkelerinde iftiranın kanunen cezalandırıldığını" söyledi.[52][53]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
