Sardalya

Sardalya veya sardalye, (Latince: Sardina pilchardus), Clupeidae familyasından ticarî değeri yüksek bir balık türüdür.^[1]

Sardalya
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Teleostei Takım: Clupeiformes Familya: Clupeidae Alt familya: Clupeinae Cins: Sardina Tür: S. pilchardus
İkili adlandırma
Sardina pilchardus Walbaum, 1792

Cins

Sardalyanın birkaç cinsi vardır.

• Dussumieria cinsi
  • Gökkuşağı sardalya (Dussumieria acuta)
  • İnce gökkuşağı sardalya (Dussumieria elopsoides)
• Escualosa cinsi
  • İnce beyaz sardalya (Escualosa elongata)
  • Beyaz sardalya (Escualosa thoracata)
• Sardina cinsi
  • Sardina (gerçek sardalya) (Sardina pilchardus)
• Sardinella cinsi
  • Sarı çizgili sardinella (Sardinella gibbosa)
  • Hint yağı sardalya (Sardinella longiceps)
  • Yuvarlak sardalya (Sardinella aurita)
  • Tatlı su sardalya (Sardinella tawilis)
  • Marquesan sardalya (Sardinella marquesensis)
• Sardinops cinsi
  • Güney Amerika sardalyası (Sardinops sagax)

Fiziksel özellikleri

Gövdesi yuvarlak, yanlardan hafif basık, solungaç kapakları dalgalı görünümündedir. Vücudun yanlarında ve sırta yakın bölgelerde siyah noktalar bulunur. Vücut üst tarafta yeşilimsi, yanlarda gümüşi beyazdır. Vücut hemen dökülebilen pullarla kaplıdır. Solungaç kapakçıklarının kiremitvari dalgalı gümüşlü olması ve vücudunun yanlarında sıra halinde siyah noktaların bulunması karakteristik özelliğidir. 10–25 cm. arasında boyları değişmektedir. Sağlık için önemli bir yağ asidi olan omega-3 açısından çok zengindir.

Yaşam şekli

Ekseriyetle sürü halinde dolaşırlar. Yaklaşık 20.000 yumurta bırakırlar. Ocak, kasım, aralık ayları dışında hemen her mevsim ürerler.

Tüketim şekli

Augusta'daki Maine Eyalet Müzesi'nde sardalya konservesi yapan bir kadın; sardalya Maine ekonomisinin bileşenidir.

Sardalya insanlar tarafından çok tüketilir. Taze sardalyeler genellikle ızgarada pişirilir, salamura edilir, tütsülenir veya konservesi yapılır.

Sardalya, vitamin ve mineral bakımından zengindir.^[2] Günde bir kez yenilecek az miktarda sardalya, insan vücudunun B vitamini₂ ihtiyacının %13'ünü temin ettiği gözlenmiştir. Bu kabaca niasinin dörtte biri ve önerilen günlük B vitamini₁₂ değerinin yaklaşık %150'sidir. Tüm B vitaminleri, uygun sinir sistemi işlevini desteklemeye yardımcı olur ve enerji metabolizması veya yiyeceği enerjiye dönüştürmek için kullanılır.^[3] Ayrıca sardalya, fosfor, kalsiyum ve potasyum gibi ana mineraller ve demir ve selenyum gibi bazı eser mineraller açısından yüksektir.

Sardalya ayrıca, dolaşım sistemi hastalıklarının oluşumunu azaltabilecek doğal bir omega-3 yağ asidi kaynağıdır.^[4] Omega-3 yağ asitlerinin düzenli tüketimi Alzheimer hastalığına yakalanma olasılığını azaltabilir.^[5] Bu yağ asitleri aynı zamanda kan şekeri düzeylerini de düşürebilir.^[6] Ayrıca iyi bir D vitamini,^[7] kalsiyum, B12 vitamini^[8][9] ve protein kaynağıdır.

Diğer balıklara kıyasla sardalyalarda cıva gibi zararlı maddelere daha az rastlanır.^[10]

Resim galerisi

• 
  Sardalya, bu resimde görüldüğü gibi sıklıkla yanlış yazılır.
• 
  Gelibolu'da sardalya konservesi satan bir dükkân.