Pegae Muharebesi

Pegae Muharebesi (Bulgarca: битка при Пиги) 11 ile 18 Mart 921 tarihleri arasında Bizans İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'in civarında, 913-927 Savaşı sırasında, Bulgar İmparatorluğu kuvvetleri ile Bizanslılar arasında gerçekleşmiş çatışmadır. Muharebe, Balıklı Meryem Ana Rum Manastırı yakınında Pegae ("pınar", "kaynak su") isimli bir semtte gerçekleşmiştir. Bizans hattı daha Bulgarların ilk ataklarında çökmüş, komutanları muharebe meydanından kaçmıştır. Bundan sonraki süreçte çoğu Bizans askeri kılıcı ile öldürülmüş öldürülmüş, boğulmuş veya ele geçirilmiştir.

Pegae Muharebesi
Bizans-Bulgar savaşları: 913-927 Savaşı
Tarih Mart 921 Bölge Pegae, modern Balakla köyü, Konstantinopolis yakını Sonuç Bulgar zaferi
Taraflar
Bulgar İmparatorluğu	Bizans İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Kaukanos Menikos	Pothos Argyros Leon Argyros Aleksios Mosele  (ölü) John the Rhaiktor
Güçler
Büyük bir ordu	Bilinmiyor
Kayıplar
Bilinmiyor	Ağır

922 yılında, Bulgarlar Bizans Trakyasındaki başarılı seferlerine devam edip, Bizye ve Trakya'nın en önemli şehri Hadrianapolis'inde bulunduğu birçok şehir ve kaleyi ele geçirdiler. Haziran 922'de Konstantinopolis'de bir başka Bizans ordusu ile çarpışmaya girip onları mağlup ederek, Balkanlar'da mevcut egemenliklerini tekrar teyit ettiler. Ancak Konstantinopolis hala ulaşamayacakları mesafedeydi çünkü başarılı bir kuşatmayı yürütecek deniz gücünde mahrumdular. Bulgar çarı I. Simeon'un Fâtımîler ile Konstantinopolis'e ortak bir saldırı için Bulgar-Arap ittifakı kurma girişimi müzakereleri, Bizanslılar tarafından ortaya çıkarıldı ve başarı bir şekilde engellendi.

Muharebenin ana kaynakları Oi meta Theofanin, Gramerci Leon'un Vakainamesi, Georgios Amartolos'un vakainamesinin devamı ve İoannis Skilicis'in Tarihin Özeti'dir.

Arka plan

Ana madde: Bizans-Bulgar Savaşı (913-927)

I. Simeon'un hükümdarlığı sırasında Bulgaristan haritası.

913'te başlayan Bizans-Bulgar ihtilafı, Bizanslılar tarafından başlatılsa da, savaş açmak ve kendisi için bir imparatorluk unvanı ile Konstantinopolis'in tahtı hedeflerini yerine getirmek isteyen aslında Bulgar hükümdarı I. Simeon (h. 893-927) idi.^[1] Bulgarlarla karşı karşıya gelmek istemeyen Bizanslılar, I. Simeon'u isteksizce 913 gibi erken bir tarihte Bulgaristan İmparatoru (Bulgarca, Çar) olarak tanıdılar, ancak 914'te Konstantinopolis'te yaşanan bir saray darbesinden sonra bu karardan geri döndüler. Üç yıl sonra, 917 yılında, Achelous Muharebesi'nde ana Bizans kuvveti yenildi ve Bulgarlar askeri önceliği ele geçirdiler.^[2] Takip eden dört yıl boyunca başarılı seferler düzenleyip, Konstantinopolis'in surları ile Korint Kıstağı'na ulaştılar.^[3]

I. Simeon, kızı ile çocuk imparator VII. Konstantinos'u (h. 913-959) evlendirmek yoluyla basileopator (kayınpeder) ve Konstantinos'un koruyucusu olup Konstantinopolis'teki durumunu güvence altına almayı planladı.^[4][5] Fakat amiral Romanos Lekapenos, kızını VII. Konstantinos ile evlendirdi ve 920 yılında kendini imparator ilan ettirerek, I. Simeon'un diplomatik yollar ile tahta ulaşma hırsını yok etti. Ölümüne kadar, Bulgar hükümdarı Romanos'un tahta çıkışının meşruluğunu kabul etmemiştir. Bu nedenle, 921 başlarında, Konstantinopolis patriği Nikolaos Mistikos'un kız ya da erkek çocuklarından birini Romanos'un soyundan biri ile nişanlanması teklifini cevaplamadı ve Bizans Trakyası'na ordu yolladı, bu ordu Konstantinopolis'in civarında yer alan Katasyrtai'ye ulaştı.^[6][7][8] I. Romanos, misilleme olarak Pothos Argyros komutasında düzenlediği sefer, günümüz Burgaz yakınlarında Aquae Calidae'ya kadar ulaştı, fakat ordunun bir kısmı Bulgarlara tarafından pusuya düşürülüp yok edildi.^[9]

Muharebe

Pegae'da bulunan pınardan bir görüntü

Aquae Calidae'ya Bizans seferi, çok sayıda Bizans birliğinin Bulgaristan'ı işgale hazırlandığını söyleyen Nikolaos Mistikos'un mektubundaki tehdit, I. Simeon'un hızla harekete geçmesine neden oldu.^[10] Konstantinopolis hedefli, Kaukanos ve Menikos komutasında büyük bir ordu toplanmasını emrederken^[11] kendisi Trakya'nın başkenti Hadrianapolis'i kuşatmak için bir başka orduya komuta etti.^[10] Ordu süratle Yıldız Dağları üzerinden 921 Mart ayının başında Konstantinopolis'in civarında, Pegae ("pınar", "kaynak su") isimli yere ulaştı.^[12]

I. Romanos, Bulgarların Pegae'da bulunan sarayları yakacaklarından endişeliydi ve Domestikos tōn scholōn Pothos Argyros, kardeşi Leon Argyros, amiral Aleksios Mosele ve John the Rhaiktor komutasında^[12][13][14] "yeterli birlikler" gönderdi.^[13] Bizans ordusu, tagmata, Hetaireia (imparatorluk muhafızları) ve donanmadan oluşuyordu.^[13]

İki ordu, 11 ile 18 Mart 921 arasında, Büyük Perhizin beşinci haftası Pegae'da çarpıştı. Bizans komutanları, savaş hatlarını su kaynaklarının yakınındaki aşağı rakımda oluştururken, Bulgarlar yüksek rakımlı topraklara yerleştiler.^[15] Bulgarlar korkunç savaş çığlıkları attılar. İlk darbeleri dayanılmazdı ve Bizans hattı kırıldı. John the Rhaiktor hemen geri çekildi ve Platipodos'un oğlu Photinus ile diğer birçoğu onu korurlarken öldürüldüler.^[15] John the Rhaiktor, bir dromon'a binerek zar zor kaçabildi. Zırhlı olan Aleksios Mosele, kaçmak için bir gemiye binerken, yardımcısıyla beraber boğuldu.^[13][15] Pothos ve Leon Argyros kardeşler, kalenin yanında sığınacak bir yer bulabildiler.^[12] Bizans askerlerinin çoğu kılıçla öldürüldü, boğuldu veya Bulgarlar tarafından ele geçirildi.^[6][12][15] Muharebeden sonra Bulgarlar Pegae'daki sarayları yaktılar ve Konstantinopolis'in surlarının karşı kıyısında, Altın Boynuz su yolunun kuzeyindeki alanı yağmaladılar.^[15]

Neticesi

Bulgarlar Konstantinopolis'in civarında bir kiliseyi yakıyorlar, Manasses Vakainamesi.

Bulgar ordusu Konstantinopolis civarında başarılı bir şekilde faaliyet gösterirken, Simeon Trakya'da başka bir büyük sefer hazırlıyordu. I. Simeon, başkent Preslav'dan ayrılmadan önce Patrik Nikolaos Mistikos'a I. Romanos'un ailesi hanedan evliliği önerisini red eden bir mektup gönderdi. Barışın ancak I. Romanos'un Bizans tahtını kendi lehine çekilmesi durumunda, mümkün olduğu konusunda ısrar etti.^[16][17] Bulgar hükümdarı Nikolaos Mistikos'un korkunç savaştan sorumlu olduğu yönündeki suçlamalarını reddetti ve bunun yerine 914'te kızının VII. Konstantinos ile evlenmesi önerisini kabul etmeyip, 917'de Bulgaristan'a saldıran Zoe Karbonopsina'nın hadımlarını suçladı.^[18]

I. Simeon, ordusunun başında Preslav'dan Balkan Dağları ve Tunca nehri vadisi üzerinden yürüyüşe geçti ve Hadrianapolis'i kuşattı.^[19] Bulgar kuvvetlerinin çoğunluğu Trakya'da toplanırken, Bizanslılar Bulgar himayesinde olan Sırp prensi Pavle Branović'e rüşvet verip taraf değiştirmesini sağladılar. Bulgarlar buna Sırbistan'a başarılı bir müdahale ile cevap verip, ülkenin kontrolünü kolaylıkla ele geçirip, kendi adayları Zaharija Pribisavljević iktidara getirdiler.^[20] Sırbistan ihtilafı, 921 yılının kalanında Bizans İmparatorluğu'na karşı Bulgar askeri operasyonlarını kesilmesine neden oldu.^[6][21]

922'de Bulgarlar, Konstantinopolis'e ortak bir saldırı için bir Bulgar-Arap ittifakı oluşturmak üzere Fâtımîler ile yapılan müzakereleri Bizanslıların bozma çabalarına karşı dikkatlerini dağıtmak için Trakya'ya tekrar saldırdılar. I. Simeon, Hadrianapolis kuşatmasına devam ederken Bizans başkentine başka bir ordu gönderildi. 922 Haziran'ında Bulgarlar, bir başka Bizans ordusu ile mücadeleye girip, galip geldiler. Birkaç hafta sonra Hadrianapolis teslim oldu.^[22] Bu arada, Bizanslılar Bulgaristan'a dönen Bulgar ve Fâtımî elçilerini taşıyan gemiyi ele geçirdiler. I. Romanos böylece müzakereleri öğrendi ve Bulgarların bu çabalarını engelledi.^[23]

Kaynakça

Özel

1. Andreev & Lalkov 1996, s. 97.
2. Andreev & Lalkov 1996, s. 100.
3. Zlatarski 1972, ss. 382, 408-410.
4. Andreev & Lalkov 1996, s. 98.
5. Fine 1991, s. 145.
6. Andreev & Lalkov 1996, s. 101.
7. Fine 1972, ss. 150-151.
8. Zlatarski 1972, ss. 406-407.
9. Zlatarski 1972, ss. 408-409.
10. Zlatarski 1972, s. 409.
11. PMBZ 2013, #23693 Kaukanos.
12. Zlatarski 1972, s. 410.
13. "Continuation of the Chronicle of George Hamartolos" in GIBI, vol. VI, Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, p. 145 12 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
14. "Chronographia by Theophanes Continuatus" in GIBI, vol. V, Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, p. 130 13 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
15. "Chronographia by Theophanes Continuatus" in GIBI, vol. V, Bulgarian Academy of Sciences, Sofia, p. 131 12 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
16. Fine 1991, s. 151.
17. Zlatarski 1972, ss. 410-411.
18. Zlatarski 1972, s. 411.
19. Zlatarski 1972, s. 413.
20. Fine 1991, s. 150.
21. Zlatarski 1972, s. 417.
22. Zlatarski 1972, s. 425.
23. Zlatarski 1972, ss. 433-434.

Genel

• Андреев (Andreev), Йордан (Jordan); Лалков (Lalkov), Милчо (Milcho) (1996). Българските ханове и царе (The Bulgarian Khans and Tsars) (Bulgarca). Велико Търново (Veliko Tarnovo): Абагар (Abagar). ISBN 954-427-216-X.
• Колектив (Collective) (1964). "11. Продължителят на Теофан (11. Theophanis Continuati)". Гръцки извори за българската история (ГИБИ), том V (Greek Sources for Bulgarian History (GIBI), volume V) (Bulgarca ve Yunanca). София (Sofia): Издателство на БАН (Bulgarian Academy of Sciences Press). 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019.
• Колектив (Collective) (1965). Гръцки извори за българската история (ГИБИ), том VI (Greek Sources for Bulgarian History (GIBI), volume VI) (Bulgarca ve Yunanca). София (Sofia): Издателство на БАН (Bulgarian Academy of Sciences Press). 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019.
• Fine, John Van Antwerp (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century (İngilizce). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08149-7.
• Златарски (Zlatarski), Васил (Vasil) (1972) [1927]. История на българската държава през средните векове. Том I. История на Първото българско царство. (History of the Bulgarian state in the Middle Ages. Volume I. History of the First Bulgarian Empire.) (Bulgarca) (2 bas.). София (Sofia): Наука и изкуство (Nauka i izkustvo). OCLC 67080314. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019.
• Lilie, Ralph-Johannes; Ludwig, Claudia; Pratsch, Thomas; Zielke, Beate (2013). Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit Online. Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften. Nach Vorarbeiten F. Winkelmanns erstellt (Almanca). Berlin ve Boston: De Gruyter.