Tagma

Tagma (Yunanca: τάγμα, pl. τάγματα) tabur ya da alay büyüklüğünde askerî birlik.

Bu makale, Bizans İmparatorluğu'nun (330–1453) askeriyesi hakkındaki serinin bir parçasıdır.
Yapısal Tarih
Bizans ordusu: Doğu Roma ordusu, Orta dönem Bizans ordusu (thema • tagmata • Hetaireia), Komninos dönemi ordu (pronoia), Paleologos dönemi ordu (allagia) • Vareg Muhafızları • Generaller
Bizans donanması: Rum ateşi • Dromon • Amiraller
Seferlerin Tarihi
Savaşlar, isyan ve iç savaşlar ve muharebeler listeleri
Stratejiler ve taktikler
Taktikler • Kuşatmalar • Askeri talimatlar • Tahkimat (İstanbul Surları)

7. yüzyıl boyunca ortaya çıkan Arap fetihlerine karşılık vermek için imparatorluğun tüm idari ve askeri sistemi elden geçirildi ve Thema sistemi kuruldu. Buna göre İmparatorlukta bölgesel idari ve askeri birim olan birçok themata kuruldu. Stratēgos komutasında her thema kendi vergileriyle ayakta duran kuvvetler oluşturdu. Thema kuvvetlerinin bir dizi ayaklanması neticesinde, Bizans İmparatoru V. Konstantinos önceki daha büyük themaları dereceli olarak bölüp, Konstantinopolis'te ya da yakınlarında üslenen merkezi ihtiyat gücü olup böylece sefere çıkan orduların çekirdeğini oluşturacak imparatorluk ordusu olan bu birliği oluşturdu.^[1][2]

Treadgold'a göre 9. yüzyılda yapısı:^[3]

Subay (No.)	Birim	bağlı birlik	alt birlik
Domestikos (1)	Tagma	4,000	20 banda
Topotērētēs (1/2)		2,000	10 banda
Komēs (20)	bandon	200	5 kentarchiai
Kentarchos (40)	kentarchia	40

Tüm imparatorluk tagma kuvvetinin nominal kuruluş büyüklüklerinin yıllara göre gelişimini gösteren tablo, gene Treadgold tarafından hesaplanmıştır:

Yıl	745	810	842	959	970	976	1025
Toplam büyüklük	18,000[4]	22,000[5]	24,000[6]	28,000[6]	32,000[7]	36,000[7]	42,000[6]

11. yüzyılda "imparatorluk" ile vilayet güçleri arasındaki farklar geniş şekilde ortadan kalktı ve tagma herhangi yerleşik düzendeki alay için kullanılmaya başlanırken, bölgesel menşei ve bilgileri birliğin adında belirgin bir şekilde görülmeye başladı. Yaklaşık 1050 yılından sonra thema orduları gibi, asıl tagmata birliği de düşüşe girdi ve 11. yüzyılın sonraki çeyreğinde önemli ölçüde küçüldü. Vareg Muhafızları hariç, Vestiaritai, Hetaireia ve Vardariotai, daha eski muhafız birlikleri beraberce yaklaşık 1100 yıllarında kayboldu ve 12. yüzyıl Komnenos döneminde kalktı.^[8][9] Komnenos döneminde tagma terimi özel bir "askeri birlik" için kullanılmamaya başlandı.

Kaynakça

Özel

1. Treadgold 1998, s. 28.
2. Haldon 1999, s. 78.
3. Treadgold (1995), p. 103
4. Treadgold (1997), p. 358
5. Treadgold (1997), p. 427
6. Treadgold (1997), p. 576
7. Treadgold (1997), p. 548
8. Haldon (1999), pp. 119–120
9. Treadgold (1995), p. 117

Genel

• Treadgold, Warren T. (1998), Byzantium and Its Army, 284–1081, Stanford University Press, ISBN 0-8047-3163-2
• Haldon, John (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204 (İngilizce). Londra: UCL Press. ISBN 1-85728-495-X.
• Hélène, Glykatzi-Ahrweiler (1960). "Recherches sur l'administration de l'empire byzantin aux IX-XIème siècles". Bulletin de correspondance hellénique (Fransızca). 84 (1). ss. 1-111. doi:10.3406/bch.1960.1551.
• Bury, J. B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century – With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos [Dokuzuncu Yüzyılın İmparatorluk İdari Sistemi - Filotheos'un Kletorologion'unun Gözden Geçirilmiş Metni ile] (İngilizce). Londra: Oxford University Press. OCLC 1046639111 – Archive.org vasıtasıyla.
• McCotter, Stephen: Byzantine army, edited by Richard Holmes, published in The Oxford Companion to Military History. (Oxford University Press, 2001)
• Bartusis, Mark C. (1997). The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1620-2.
• Haldon, John F. (1984). Byzantine Praetorians. An Administrative, Institutional and Social Survey of the Opsikion and Tagmata, c. 580-900. R. Habelt. ISBN 3-7749-2004-4.
• Haldon, John F. (1995). Mango, Cyril; Dagron, Gilbert (Ed.). Strategies of Defence, Problems of Security: the Garrisons of Constantinople in the Middle Byzantine Period. Constantinople and its Hinterland: Papers from the Twenty-Seventh Spring Symposium of Byzantine Studies, Oxford, April 1993. Ashgate Publishing. 26 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2015.
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
• Treadgold, Warren T.: Notes on the Numbers and Organisation of the Ninth-Century Byzantine Army, published in Greek, Roman and Byzantine Studies 21 (Oxford, 1980)
• Treadgold, Warren T.: The Struggle for Survival, edited by Cyril Mango, published in The Oxford History of Byzantium. (Oxford University Press, 2002)