Hindistan
Güney Asya'da bir ülke Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Hindistan, resmî adıyla Hindistan Cumhuriyeti (Hintçe: भारत गणराज्य Bhārat Gaṇarājya), Güney Asya'da bulunan bir ülkedir. Dünyanın en büyük yedinci coğrafi alanı ve en büyük nüfusuna sahip olan ülkenin ulusal marşı Jana Gana Mana'dır. Ülkede resmî dilleri İngilizce ve Hintçe oluşturur, ancak 22 adet tanınmış bölgesel dil de bulunur. Hindistan'da baskın din Hinduizm olup, ülke Endonezya ve Pakistan'dan sonra sayıca en kalabalık Müslüman nüfusa sahiptir. Hindistan nominal fiyatlarla dünyanın en büyük on ikinci ekonomisine ve satın alma gücü paritesine göre dünyanın en büyük dördüncü ekonomisine sahiptir.
Hindistan
Hindistan Cumhuriyeti | |||||
|---|---|---|---|---|---|
Vande Mataram I bow to thee, Mother | |||||
.svg) | |||||
| Başkent | Yeni Delhi 28°36.8′K 77°12.5′D | ||||
| En büyük şehir | Mumbai | ||||
| Resmî dil(ler) | Hintçe, İngilizce | ||||
| Demonim | Hint | ||||
| Hükûmet | Federal parlamenter cumhuriyet | ||||
| |||||
| Yasama organı | Parlamento | ||||
| Eyaletler Meclisi | |||||
| Halk Meclisi | |||||
• Su (%) | 9,56 | ||||
| Nüfus | |||||
• 2023 tahminî | 1.425.775.850[1] (1.) | ||||
• Yoğunluk | 420,7/km2 (30.) | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||
• Toplam | 10,207 trilyon $[2] (3.) | ||||
• Kişi başına | 7.333 $[2] (122..) | ||||
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||
• Toplam | 3,05 trilyon $[2] (6.) | ||||
• Kişi başına | 2.191 $[2] (139.) | ||||
| Gini (2013) | 33.9[3] orta · 79. | ||||
| İGE (2019) |  0.645[4]orta · 131. | ||||
| Para birimi | Hint rupisi (₹, INR) | ||||
| Zaman dilimi | UTC+05:30 | ||||
| kullanılmamaktadır | |||||
| Şebeke gerilimi | 230 V–50 Hz | ||||
| Trafik akışı | sol | ||||
| Telefon kodu | +91 | ||||
| ISO 3166 kodu | IN | ||||
| İnternet alan adı | .in | ||||
Resmî site india.gov.in | |||||
Güneyinde Hint Okyanusu, batısında Umman Denizi ve doğusunda Bengal Körfezi'nin bulunmasıyla birlikte Hindistan'ın deniz kıyısı 7.517 kilometre uzunluktadır. Batısında Pakistan, kuzeydoğusunda Çin, Nepal ve Bhutan ve doğusunda Bangladeş ve Myanmar ülkeleri ile sınır paylaşmaktadır. Ayrıca Sri Lanka, Maldivler ve Endonezya'ya çok yakındır.
İndus Vadisi Uygarlığı, geçmişte ticaret yolları ve büyük imparatorlukların yer aldığı bölge olan Hint Yarımadası, uzun tarihin çoğu boyunca ticari ve kültürel zenginliği için biliniyordu. Hindistan, dünyanın en önemli dinlerinden olan Hinduizm, Budizm, Jainizm ve Sihizmin doğum yeridir. Ayrıca, Zerdüştlük, Yahudilik, Hristiyanlık dinleri M.S. birinci yüzyıldan itibaren ülkeye gelerek bölgenin çeşitli kültürünü şekillendirdi.
Hindistan, 28 tane eyalet ve birlik bölgesinden oluşan ve parlamenter demokrasi olan bir cumhuriyettir. Borsa sayılarına göre dünyanın en büyük on ikinci ekonomisine ve dünyanın en büyük dördüncü satın alma gücü paritesine sahiptir. 1991'den beri uygulanan ekonomik yenilikleri nedeniyle dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden birisidir. Buna karşın yoksulluk ve kötü beslenme oranları hâlâ çok yüksek, okuryazarlık ise çok düşüktür. Çin ile birlikte dünya gezegeninde nüfusu 1 milyar sınırının üstündeki iki ülkeden birisi olarak önemli bir yere sahiptir.
Etimoloji
Hindistan adı, eski Farsça İndus adından türetilmiştir. Bu isim İndus Irmağı ve çevresi için kullanılmıştır. Eski Yunanlar, İndus toplumunu Hintler olarak adlandırdı. Hindistan adı, Hindistan anayasasında ve Hindistan'da birçok yerel dilde Bharat olarak geçmektedir. Bharat adı, Bharata klanının söylencesel kutsal kralı olan Kral Bharata'nın adından türetilmiştir. Farsça bir sözcük olan Hindistan adı İndus ülkesi için kullanılmış olsa da bugün ülke için kullanılmaktadır.[5]
Tarihi
Hindistan tarihi boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Hindistan 1,3 milyon yıl önce Homo erectus akınlarına uğradı. 60.000 ila 80.000 yıl önce İnsanlar, Hindistan'a girdiler. MÖ 9000 gibi tarım yapılmaya başlandı. Tarım toplumunun oluşması ile birlikte İndus Vadisi Uygarlığı yükseldi. Aryan göçleri sonrasında Veda uygarlığı başladı. Veda döneminde Hinduizm ve ilk Hint medeniyetleri doğdu. Daha sonraki dönemlerde Budizm, Jainizm ve Sihizm'de ortaya çıktı. Pers ve Makedonya işgaline de uğradı. Makedonya yıkıldıktan sonra doğan iktidar boşluğundan Maurya İmparatorluğu doğdu. Hindistan Maurya İmparatorluğundan sonra uzun süre boyunca siyasi birliği olmadan yaşadı. Gupta İmparatorluğunun yükselmesiyle birlikte Hint medeniyeti altın çağını yaşadı. İslam fetihleri sonucunda İslam dini Hindistan'a girdi. Hindistan, Orta Çağ boyunca baharat ticaretinin ana merkezi oldu. 13. yüzyıldan itibaren Delhi Sultanlığı 16. yüzyıldan itibaren ise Babür devleti Hindistan'ı kontrol etti. 15. yüzyıldan itibaren Hindistan'da Avrupa ticareti kurulmaya başlandı. 7 yıl savaşları sonucunda Hindistan'ın geneli Britanya kolonisi oldu. 1947 yılında Hindistan bağımsızlığını kazandı. Kaşmir için Pakistan ile arasında bir dizi savaş gerçekleştirdi.
Coğrafya
Hindistan, Asya kıtasının Güneylerinde yer alan Kuzeybatısında Pakistan, Kuzeyinde tartışmalı eyalet olan Kaşmir, Kuzeydoğusunda Çin Halk Cumhuriyeti, Nepal, Bhutan, Güneydoğuda Bangladeş, Doğusunda ise Myanmar ile komşudur. Hindistan, Hint alt kıtası ile Avrasya'nın çarpışması sonucunda oluşmuştur. Hindistan'ın Coğrafi konumu: 20 00 Kuzey derecesi, 77 00 Doğu boylamıdır. Yüzölçümü ise: 3,287,590 km² dir.
İdari bölümler
Hindistan, yirmi sekiz tane eyalet ve yedi tane birlik bölgesinden oluşan bir Federal Cumhuriyettir. Her eyalet, Puduçeri ve Delhi kendi seçilen hükûmetlerine sahiptir. Diğer beş birlik bölgesinin kendi atanmış memurları vardır ve böylece doğrudan Cumhurbaşkanı'nın idaresi altındadır. 1956'da uygulanan "States Reorganisation Act"'ine göre eyaletler, dillere göre oluşmakta ve günümüzde de bu uygulama devam etmektedir. Eyaletler ve birlik bölgeleri 610 tane ilçeye de bölünür.
Eyaletler:
Birlik bölgeleri:
Demografi
Hindistan 1,428 milyar nüfusu ile dünyanın en kalabalık ülkesidir.[6] Son 50 yılda tıbbi gelişmeler, tarımsal verimlilik ve Yeşil Devrim nedeniyle Hindistan'da büyük bir nüfus artışı olmuştur. Hindistan'da kentsel nüfus 1991-2001 yılları arasında %31,2 artarak çok büyük bir artış göstermiştir. 2001 yılında yapılan sayıma göre Hindistan nüfusunun %70'i kırsal kesimde, 285 milyon Hindistanlı ise kentlerde yaşıyor. Bombay, Delhi ve Kalküta Hindistan'ın en büyük üç şehridir. Hindistan'da okuryazarlık oran kadınlarda %53,7, erkeklerde %75,3 toplam nüfusta ise 64,8'dir.
Sayımlar 1 Mart 1991 ve 1 Mart 2001, hesaplama ise 1 Ocak 2006 tarihlidir. Nüfus rakamları sadece şehrin nüfusuna dairdir, etrafındaki yerleşim alanlarının nüfusunu kapsamaz.
| Hindistanın Şehirleri | |||||
| Sıralama | Şehir | Nüfus | Eyalet / Birleşik Bölge | ||
| 1991 sayımı | 2001 sayımı | 2006 hesaplaması | |||
| 1. | Mumbai | 9.925.891 | 11.914.398 | 12.883.645 | Maharashtra |
| 2. | Delhi | 7.206.704 | 9.817.439 | 11.215.130 | Delhi Bölgesi |
| 3. | Bengaluru | 2.908.018 | 4.292.223 | 5.104.047 | Karnataka |
| 4. | Kalküta | 4.399.819 | 4.580.544 | 4.638.350 | Batı Bengal |
| 5. | Chennai | 3.857.529 | 4.216.268 | 4.352.932 | Tamil Nadu |
| 6. | Ahmedabad | 2.966.312 | 3.515.361 | 3.769.846 | Gucerat |
| 7. | Haydarabad | 3.059.262 | 3.449.878 | 3.632.094 | Andhra Pradeş |
| 8. | Pune | 1.702.376 | 2.540.069 | 3.043.128 | Maharashtra |
| 9. | Surat | 1.498.817 | 2.433.787 | 3.022.821 | Gucerat |
| 10. | Kanpur | 1.879.420 | 2.532.138 | 2.898.859 | Uttar Pradeş |
| 11. | Jaipur | 1.518.235 | 2.324.319 | 2.817.522 | Rajasthan |
| 12. | Lakhnau | 1.619.115 | 2.207.340 | 2.541.101 | Uttar Pradeş |
| 13. | Nagpur | 1.624.752 | 2.051.320 | 2.272.891 | Maharashtra |
| 14. | Indore | 1.091.674 | 1.597.441 | 1.901.271 | Madhya Pradeş |
| 15. | Patna | 917.243 | 1.376.950 | 1.660.126 | Bihar |
| 16. | Bhopal | 1.062.771 | 1.433.875 | 1.643.049 | Madhya Pradeş |
| 17. | Ludhiana | 1.042.740 | 1.395.053 | 1.584.743 | Punjab |
| 18. | Thane | 803.389 | 1.261.517 | 1.548.351 | Maharashtra |
| 19. | Agra | 891.790 | 1.259.979 | 1.475.091 | Uttar Pradeş |
| 20. | Vadodara | 1.046.009 | 1.306.035 | 1.435.716 | Gucerat |
| 21. | Pimpri-Chinchwad | 517.083 | 1.006.417 | 1.366.010 | Maharashtra |
| 22. | Nashik | 656.925 | 1.076.967 | 1.348.872 | Maharashtra |
| 23. | Faridabad | 617.717 | 1.054.981 | 1.344.436 | Haryana |
| 24. | Kalyan-Dombivali | 1.014.557 | 1.193.266 | 1.278.933 | Maharashtra |
| 25. | Ghaziabad | 542.992 | 968.521 | 1.264.968 | Uttar Pradeş |
| 26. | Merath | 753.778 | 1.074.229 | 1.262.757 | Uttar Pradeş |
| 27. | Rajkot | 559.407 | 966.642 | 1.237.157 | Gucerat |
| 28. | Varanasi | 940.778 | 1.100.748 | 1.179.484 | Uttar Pradeş |
| 29. | Amritsar | 708.835 | 975.695 | 1.123.365 | Punjab |
| 30. | Allahabad | 792.858 | 990.298 | 1.094.199 | Uttar Pradeş |
| 31. | Visakhapatnam | 752.037 | 969.608 | 1.087.237 | Andhra Pradeş |
| 32. | Aurangabad | 573.272 | 872.667 | 1.055.728 | Maharashtra |
| 33. | Jabalpur | 764.586 | 951.469 | 1.049.768 | Madhya Pradeş |
| 34. | Haora | 950.435 | 1.008.704 | 1.031.223 | Westbengalen |
| 35. | Solapur | 604.215 | 873.037 | 1.030.655 | Maharashtra |
| 36. | Srinagar | 702.478 | 894.940 | 996.400 | Jammu ve Kashmir |
| 37. | Navi Mumbai | 307.724 | 703.947 | 979.458 | Maharashtra |
| 38. | Ranchi | 626.262 | 846.454 | 970.602 | Jharkhand |
| 39. | Coimbatore | 816.321 | 923.085 | 968.524 | Tamil Nadu |
| 40. | Chandigarh | 569.374 | 808.796 | 942.769 | Chandigarh |
| 41. | Jodhpur | 666.279 | 846.408 | 940.513 | Rajasthan |
| 42. | Gauhati | 590.114 | 808.021 | 923.348 | Assam |
| 43. | Madurai | 940.989 | 922.913 | 905.649 | Tamil Nadu |
| 44. | Maisuru | 480.692 | 742.261 | 902.986 | Karnataka |
| 45. | Gwalior | 690.765 | 826.919 | 895.900 | Madhya Pradeş |
| 46. | Vijayawada | 701.827 | 825.436 | 886.519 | Andhra Pradeş |
| 47. | Hubballi-Dharwad | 648.298 | 786.018 | 853.730 | Karnataka |
| 48. | Jalandhar | 509.510 | 701.223 | 807.409 | Punjab |
| 49. | Selam | 499.024 | 693.236 | 801.137 | Tamil Nadu |
| 50. | Bhubaneshwar | 411.542 | 647.302 | 794.039 | Orissa |
| 51. | Thiruvananthapuram | 636.928 | 744.739 | 793.841 | Kerala |
| 52. | Tirucchirappalli | 660.405 | 746.062 | 782.442 | Tamil Nadu |
| 53. | Kota | 537.371 | 695.899 | 780.296 | Rajasthan |
| 54. | Aligarh | 480.520 | 667.732 | 775.694 | Uttar Pradeş |
| 55. | Bareli | 587.211 | 699.839 | 756.432 | Uttar Pradeş |
| 56. | Muradabad | 465.210 | 641.240 | 742.090 | Uttar Pradeş |
| 57. | Mira Bhayandar | 175.605 | 520.301 | 740.038 | Maharashtra |
| 58. | Bhiwandi | 379.070 | 598.703 | 736.978 | Maharashtra |
| 59. | Raipur | 438.639 | 605.131 | 699.683 | Chhattisgarh |
| 60. | Gorakhpur | 505.566 | 624.570 | 686.562 | Uttar Pradeş |
| 61. | Bhilai Nagar | 396.698 | 553.837 | 643.975 | Chhattisgarh |
| 62. | Jamshedpur | 460.577 | 570.349 | 627.761 | Jharkhand |
| 63. | Amravati | 421.576 | 549.370 | 617.885 | Maharashtra |
| 64. | Koçi | 564.589 | 596.473 | 606.223 | Kerala |
| 65. | Cuttack | 403.418 | 535.139 | 606.184 | Orissa |
| 66. | Bikaner | 416.289 | 529.007 | 587.937 | Rajasthan |
| 67. | Bhavnagar | 402.338 | 510.958 | 566.241 | Gucerat |
| 68. | Warangal | 454.291 | 528.570 | 564.826 | Andhra Pradeş |
| 69. | Dehradun | 293.808 | 447.808 | 542.267 | Uttarakhand |
| 70. | Gunturu | 471.051 | 514.707 | 534.020 | Andhra Pradeş |
| 71. | Ulhasnagar | 369.077 | 472.943 | 527.749 | Maharashtra |
| 72. | Shiliguri | 364.167 | 470.275 | 527.223 | Westbengalen |
| 73. | Ajmer | 402.702 | 485.197 | 525.927 | Rajasthan |
| 71. | Durgapur | 425.836 | 492.996 | 525.047 | Westbengalen |
| 74. | Kolhapur | 406.370 | 485.183 | 523.722 | Maharashtra |
| 76. | Asansol | 437.121 | 486.304 | 508.320 | Westbengalen |
| 77. | Sangli-Miraj | 314.790 | 436.639 | 505.711 | Maharashtra |
| 78. | Jamnagar | 341.637 | 447.734 | 503.563 | Gucerat |
Dil
| Sıra | Dil | 2016 yılı 24 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (toplam nüfus 1.004,59 milyon) | |
|---|---|---|---|
| Konuşan Sayısı | Yüzdesi | ||
| 1 | Hintçe[7] | 422.048.642 | %41,03 |
| 2 | Bengalce | 83.369.769 | %8,11 |
| 3 | Teluguca | 74.002.856 | %7,37 |
| 4 | Marathi | 71.936.894 | %6,99 |
| 5 | Tamilce | 60.793.814 | %5,91 |
| 6 | Urduca | 51.536.111 | %5,01 |
| 7 | Gujarati | 46.091.617 | %4,48 |
| 8 | Kannada dili | 37.924.011 | %3,69 |
| 9 | Malayalam | 33.066.392 | %3,21 |
| 10 | Oriya | 33.017.446 | %3,21 |
| 11 | Pencapça | 29.102.477 | %2,83 |
| 12 | Assamca | 13.168.484 | %1,28 |
| 13 | Maithili | 12.179.122 | %1,18 |
| 14 | Santali | 6.469.600 | %0,63 |
| 15 | Keşmirce | 5.527.698 | %0,54 |
| 16 | Nepali | 2.871.749 | %0,28 |
| 17 | Sindhi | 2.535.485 | %0,25 |
| 18 | Konkani | 2.489.015 | %0,24 |
| 19 | Dongri | 2.282.589 | %0,22 |
| 20 | Meitei (Manipuri) | 1.466.705* | %0,14 |
| 21 | Bodo | 1.350.478 | %0,13 |
| 22 | Sanskritçe | 14.135 | N |
Din
2011 nüfus sayımına göre Hindistan'da en çok takipçisi olan din %79,8 oranı ile Hinduizm olmaktadır. Hinduizmi, İslam (%14,23), Hristiyanlık (%2,3), Sihizm (%1,72), Budizm (%0,7), Jainizm (%0,36) ve diğer dinler (%0,9) takip etmektedir.[8] Ülke, dünyanın en büyük Hindu, Sih, Jainist, Zerdüştçü ve Bahai nüfusunu barındırmaktadır. Ayrıca dünyada en çok Müslümanın yaşadığı üçüncü ülke olup bu açıdan sadece çoğunluğu Müslüman olmayan ülkeler içerisinde değerlendirildiğinde birincidir.[9][10]
Kültür
Hint sineması, Hint mutfağı, Hint müziği ve Hint dansı, Hindistan kültürünün önemli temsilcileri arasında yer almaktadır. Hindistan'da giyim, bölgelere göre çeşitlilik göstermektedir.
Sinema
Hindistan ekinci ve yaşamı Hindistan dışında özellikle Hint Filmleri ile tanınmıştır. Hindistan'ın değişik bölgelerinde ayrı film prodüksiyonları vardır. Bunlardan en önemlisi Mumbai'deki Bollywood film endüstrisidir. Bollywood adı Hollywood ve Bombay (Mumbai) adlarından oluşturulmuştur.
Mutfak
Genelde bol baharatlı yemekler yapılır. Et olarak yalnızca tavuk ve deniz ürünleri kullanılır, bakliyat, meyve ve baharat ağırlıklı bir mutfaktır. Tatlıdan tavuğa kadar bütün yemekler baharatlıdır. Tatlılar tarçın ağırlıklı, tuzlular köri (zerdeçal) ağırlıklıdır ancak bunların yanı sıra Hint mutfağında yüzlerce çeşit baharat vardır. Hinduizm inancı nedeniyle inek eti asla kullanılmaz. Dindarlık seviyelerine göre bazı Hindular her türlü hayvansal gıdadan uzak durur. Özellikle güneyde hindistan cevizi ve muz ile bunlardan üretilen ürünler yaygın kullanılır. Mercimek ve pirinç de tüm ülkede çok yaygın kullanılır. Tavuk kullanımı kuzeyde daha çoktur. Ülkede uluslararası fast food zincirleri dahi vejetaryen/vegan menüler sunmaktadır.
Ekonomi
Hindistan ekonomisi, nominal olarak dünyanın yedinci büyük ve satınalma gücü paritesi bakımından üçüncü büyük ekonomisidir.[11] Ülkenin ekonomisi 20 yıldır ortalama %7 oranında büyümekte olup yeni sanayileşen ülke olarak sınıflandırılmaktadır. Hindistan ekonomisi 2014 yılının son çeyreğinde Çin'i geçerek dünyanın en hızlı büyüyen büyük ekonomisi haline geldi.[12]
İngiliz işgali bittikten sonra korumacılık, ithal ikameciliği, Fabian sosyalizmi ve sosyal demokratik ilham politikaları Hindistan'ı bir süre için yönetmişti. Ekonomi daha sonra geniş düzenleme, korumacılık, büyük tekellerin kamu mülkiyeti, yaygın yolsuzluk ve yavaş büyüme ile tanımlanmıştı.[13][14][15] 1991'den bu yana, ekonomik serbestleştirme, ülkeyi pazar odaklı bir ekonomiye doğru yöneltti.[13][14] 2008 yılına gelindiğinde, Hindistan dünyanın en hızlı büyüyen ekonomileri arasında yerini almıştı. 2008-2009 döneminde büyüme %7,0'a gerileyerek yavaşlamış ancak 2009-2010 döneminde daha sonra %7,4'e yükselirken, mali açığın aynı dönemde %5,9'dan %6,5'e yükseldiği görülmüştür. Hindistan'ın cari açığı bir önceki çeyrekte %3,2 iken 2. çeyrekte GSYİH'ya oranı %4,1 seviyesine yükselmişti. 2012-13 yılları için işsizlik oranı, Hindistan Hükûmeti Çalışma Bürosuna göre, UPS yöntemi[16] ile ülke genelinde %4,7 idi ve hesaplamanın %3'ü NSSO yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Hindistan'ın tüketici fiyat enflasyonu 2009-2013 döneminde %8,9 ile %12 arasında değişiyordu.[17]
Salgın
Ülke COVID-19 salgınında ağır kayıplar vermiştir, 500 bini aşkın kişi ölmüştür.[18][19][20] Delhi'ye giden CBC muhabiri Christopher Livesay, "Cehenneme geldim” yorumunu yapmıştır.[21][22][23]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
