Remove ads
Guangzhou ya da Guanco[3] (Çince (basitleştirilmiş): 广州; Çince (geleneksel): 廣州; pinyin: Guǎngzhōu), Çin'in güneyindeki Guangdong Eyaleti'nin merkezi ve en büyük şehridir. Çin Hanedanı'na kadar dayanan 2,200 yıllık tarihi vardır; tarihi boyunca da Güney Çin'in siyasi, askerî, ekonomik, kültürel, bilim ve eğitim merkezi olarak işlev göstermiştir. Günümüz Guangzhou şehri, Çin'in birinci kademe şehirlerinden biridir. Lingnan kültürünün doğduğu ve geliştiği yer olup Modern Çağ'da devrimlere patlak verildiği bir yer olmuştur ve günümüzde çağdaş Çin kültürünün önemli bir beşiğidir.[4] Guangzhou belediye dairesi, 1921 yılında Çin anakarasındaki ilk belediye yönetimi olarak açıldı.[5] 2010 Yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı verilerine göre Guangzhou şehrinin 10,641,400 kişilik nüfusu vardı.[6] Komşu şehir Foshan ile beraber sayıldığında nüfus açısından Çin'in en büyük ikinci ve Dünya'nın en büyük 10. metropol alanını teşkil eder.[7]
| Guangzhou 广州市 | |
|---|---|
Guangzhou şehri | |
Üstten saat yönünde: Zhujiang New Town, Kanton Kulesi ve İnci Nehri'nin havadan görünümü; Kanton Fuarı Kompleksi; Kutsal Kalp Katedrali; Sun Yat-sen Anıt Salonu; Yuexiu Tepesindeki Zhenhai Kulesi; Çiçekli Pagoda; Altı Banyan Ağacı Tapınağı; Guangzhou Kütüphanesi ve Beş Koçlu Heykel | |
Takma adlar: Koçlar Şehri, Çiçekler Şehri, Pirinç Başağı Şehri | |
 Guangzhou Şehri yetki alanının Guangdong'daki konumu | |
  Guangzhou Guangzhou'nun Çin'deki konumu | |
| Ülke |  Çin |
| Eyalet | Guangdong |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Sun Zhiyang (ÇKP) |
| • ÇHSSK Başkan | Li Yiwei |
| Yüzölçümü | |
| • Eyalet altı şehir | 7434.4 km² |
| • Kent | 2.256,4 km² (8.712 mil²) |
| • Metropol | 20.144,1 km² (77.776 mil²) |
| Rakım | 21 m |
| Nüfus (2020)[2] | |
| • Eyalet altı şehir | 18.676,605 |
| • Yoğunluk | 1600/km² |
| • Kent | 26,940,000 |
| • Metropol | 32,623,413 |
| Demonim | Kantonca |
| Zaman dilimi | UTC+08.00 (CST) |
| Alan kodu | (0)20 |
| ISO 3166 kodu | CN-GD-01 |
| Plaka önekleri | Çince: 粤A |
Resmî site www.gz.gov.cn | |
.jpg)
-_cropped.jpg)
.jpg)
.jpg)
Guangzhou, Foshan, Dongguan, Zhongshan, Shenzhen ve Jiangmen, Huizhou, Zhuhai ve Makao'nun komşu şehirlere uzanan ve İnci Nehir Deltası Ekonomik Bölgesi'nin bir parçası olup yaklaşık 65.594.622 sakiniyle,[8] Dünya'daki en büyük kentsel yığılmayı oluşturan, Dünya'daki en kalabalık yerleşik metropol bölgesi olan Guangdong-Hong Kong-Makao Büyük Körfez Bölgesi'nin ortasındadır.
İdari olarak şehir eyalet altı şehir statülüdür[9] ve Çin'deki dokuz Ulusal merkez şehir'den biridir.[10] 1990'ların sonlarında ve 2000'lerin başında, başlangıçta Orta Doğu ve Güneydoğu Asya'ya yerleşmiş olan Sahra Altı Afrika vatandaşları, 1997/98 Asya Finansal Krizi 'ne yanıt olarak eşi görülmemiş sayılarda Guangzhou'ya taşındı.[11] Çin'in Guangzhou'daki diğer eyaletlerinden yerli göçmen nüfus 2008'de şehrin toplam nüfusunun %40'ıydı. Şanghay, Pekin ve Shenzhen ile birlikte Guangzhou, Çin'deki en pahalı emlak piyasalarından birine sahiptir.[12] 2020 nüfus sayımına göre, şehrin geniş idari bölgesinin nüfusu 18,676,605 (2010'daki önceki nüfus sayımından %47'ye kadar fazla) idi ve 16,492,590'ı 9 kentsel bölgede (Conghua ve Zengcheng hariç) yaşıyordu.[13]
Çin Halk Cumhuriyeti kurulduktan sonra Guangzhou, Guangdong Eyaleti'nin merkezi olarak işlev göstermeye devam etti, sonra da eyalet altı şehir, "Ulusal merkez şehir" ve "Açık Kıyı Şehri" olarak kılındı ve günümüzde ülkenin önemli bir ticaret ve ulaşım merkezidir.[14] Guangzhou, Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na bağlı Güney Saha Komutanlığı Müşterek İşlemler Komutanlık bölümü merkezinin bulunduğu yerdir;[15] şehir ayrıca 2010 Asya Oyunları'na ev sahipliği yaptı.
Guangzhou şehrinde tarihî olarak yoğun bir su kanalı sistemi hakimdi. Bu sistemin tarihi, Venedik su kanallarınkinden daha eskidir fakat Çing Hanedanı sonrasında yer alan kentleşmeyle bu kanallar gitgide ortadan kayboldu.[16] Guangzhou ayrıca Güney Çin'in en büyük ve tarihî en uzun olan dış ticaret limanıdır; 3. yüzyıldan beri Deniz İpek Yolu'nun ana limanı olarak işlev göstermiştir. Tang ile Song hanedanlıklarında Guangzhou, Çin'in en işlek limanı ve Uzak Doğu'nun küresel olarak en çok tanınan şehirlerinden biri hâline geldi. İki bin seneden fazladır liman olarak işlev göstermiş Guangzhou, Ming ile Çing hanedanlık dönemleri boyunca Çin'in dış ticarete açık olan tek limanıydı.[17] Kanton Fuarı da düzenli olarak Guangzhou'da düzenlenir.
Xi, Bei ile Dong nehirlerinin kesiştiği noktada yer alan Guangzhou, Guangdong Eyaleti'nin güneydoğusunda, İnci Nehri Deltası'nın merkez kuzeyinde ve Güney Çin Denizi yakınlarında bulunur. Doğusunda Dongguan ile Huizhou, batısında Foshan, kuzeyinde Qingyuan ile Shaoguan ve güneyinde Zhongshan tarafından çevrelenir; Hong Kong ile Makao özel idarî bölgelerinin yakınlarında da bulunur. Coğrafî açıdan avantajlı konumda bulunan Guangzhou, İnci Nehir Deltası Ekonomik Bölgesi'nin göbeğindedir[18] ve "Bir Kuşak, Bir Yol" projesinin önemli bir bağlantı merkezidir[19] ayrıca Guangdong-Hong Kong-Makao Büyük Körfez Bölgesi'nin parçasıdır.[20] Guangzhou, bütün bu özellikleri nedeniyle Çin'in Dünya'ya açılan "Güney Kapı"sı (Çince: 南大门; pinyin: Nán Dàmén; İngilizce: Southern Gateway) olarak anılır.[21] GaWC düşünce kuruluşunun "küresel şehirler" hakkında 2018 yılında hazırladığı sıralamada Guangzhou, "Alfa" Dünya şehri olarak sınıflandırıldı; sıralamada yer alan tüm Büyük Çin şehirlerinin arasında 5. sırada, tüm Dünya şehirleri arasında ise 27. sıradaydı.[22] Birleşmiş Milletler'in "2016 Yılı Çin Şehirlerinin Sürdürülebilir Kalkınması Raporu"na göre Guangzhou, rapordaki 35 Çin anakara şehri arasındaki en yüksek İnsani Gelişme Endeksi'ne sahiptir.[23]
Remove ads
Guǎngzhōu, çince 广州 adının resmi latince alfabesine göre yazılışıdır. Şehrin adı, valiliğin hükümet merkezi haline gelmesinden sonra eski "Guang Eyaleti" 'nden alınmıştır. 廣 veya 广 çince karakterleri "geniş" veya "genişleyen" anlamına gelir.
Şehir bugünkü adını almadan önce eski kasabaya Panyu (Punyü; 番禺) denirdi ki bu ad hala ana şehire çok da uzak olmayan Guangzhou'nun semtlerinden birinin adıdır. İki yerel dağa atıfta bulunmuş olabileceği de dahil önerilen 11 farklı açıklamaya[24] rağmen adın kaynağı hala belirsizdir.[25][26]
Şehir, vilayetin başkenti statüsünden sonra bazen Guangzhou Fu veya Guangfu olarak da bilinir. Bu son isimden, Guangzhou'ya Mesûdî ve İbn Hurdâzbih [27] gibi Orta Çağ Perslerince Khanfu (Arapça: خانفو) denirdi.[28] Güney Han yönetiminde şehrin adı Xingwang Fu (興王府) olarak değiştirildi.[29][30]
Guangzhou'nun Çince kısaltması "穗" dir. Kantonca'da Seoi6 ve Mandarin'de Suì olarak telaffuz edilir (eyaletin geri kalanında olduğu gibi araba plakalarının kısaltması 粤 olmasına rağmen),"Pirinç Şehri" (穗城) takma adından sonra).
Şehir uzun zamandır Koçlar Şehri (羊城) veya Beş Koç Şehri (五羊城) takma adlarını, eski Beş Ölümsüz Tapınağındaki şehrin kurulduğu sıralarda bölgeye pirinç ekimini getirmekle tanınan Taocu kültür kahraman'larının bindiği koyun veya keçi olduğu söylenen beş taştan almıştır.[31] Eski adı "Ölümsüzler Şehri" (仙城/Çince: 五仙城) aynı hikâyeden gelir. Daha yakın tarihli Çiçekler Şehri (花城) genellikle bölgenin güzel yeşilliklerine basit bir referans olarak alınır.
İngilizce adı "Canton", Portekizce Portekizce: Cantão[32] ya da Portekizce: Cidade de Cantão,[33]'dan türetilmiştir ve "Guangdong"[34][35] diyalektik telaffuzlarının karışımıdır (ör. Kantonca Gwong2-dung1). Başlangıçta ve esasen surlarla çevrili şehre uygulansa da bazı yazarlar tarafından zaman zaman Guangdong ile birleştirildi.[not 1][not 2] Guangzhou'nun Posta Haritası Romanizasyonu olarak kabul edildi ve adı "Guangzhou" olarak değişene kadar resmi adı olarak kaldı. "Guangzhou" bir sıfat olarak, Guangzhou ve çevredeki Liangguang bölgesinin insanlarını, dilini, mutfağını ve kültürünü tanımlamada hala kullanılmaktadır. 19. yüzyıl adı "Kwang-chow foo" olarak anılıyordu.[37]
Remove ads
Tarih Öncesi
Bölgede MÖ 1.100'de şimdi Nanwucheng olarak bilinen bir yerleşim yeri vardı.[38][39] Bazı geleneksel Çin tarihleri, Nanwucheng'in kuruluşunu MÖ 314'ten 256'ya Zhou kral'ı Ji Yan[40][41] dönemine yerleştirir. Burasının bambu ve çamurdan oluşan barınaktan biraz daha fazlası olduğu söylenir.[40][41]
Guangzhou yöresinde MÖ 214 yılında ilk kurulan şehir Panyu (Fan-Yü) (蕃禺, daha sonraki basitleştirilmiş şekliyle 番禺; Kantonca'da Poon Yu). Bu tarihten başlayarak yerleşim yeri sürekli genişlemiş, MÖ 206'dan sonra Nanyue Krallığına (南越) başkentlik yapmıştır.
MÖ 111'de Han Hanedanı Nanyue'yi yıkmasının ardından, Panyu eyalet başkenti olarak kaldı.
Çin İmparatorluğu
Han Hanedanı'na dahil olan Panyu eyalet başkenti oldu. MS 226'da Guang Eyaleti'nin merkezi haline gelmesiyle modern adını aldı. Tang'ın Eski Kitabı, Guangzhou'yu Çin'in güneyindeki önemli bir liman olarak tanımlıyordu.[42] 226'da şehir Guang Vilayetinin (廣州; Guangzhou) merkezi haline getirilmişti. Dolayısıyla ilk başta "Guangzhou" şehrin ismi değildi ancak halk zamanla bu ismi benimsedi. Talas'ta yakalandıktan on iki yıl sonra Irak'tan evine dönen Çinli bir mahkûmun kayıtlarında da görüldüğü gibi, Orta Doğu ile Çin'i birbirine bağlayan doğrudan yollar vardı.[43]
İlişkiler sıklıkla gergindi: Çin, An Luşan İsyanını yaşarken, Arap ve Pers korsanlar[33] 30 Ekim 758'de[44][45][46][47] şehri yağmaladılar ve intikam almak için Yangzhou katliamında (760) binlerce Arap ve Pers, Çinli isyancılar tarafından öldürüldü.
Çin Halk Cumhuriyeti
Çin İç Savaşı'nın son aylarında Guangzhou, HKO tarafından Nanjing'in alınmasından sonra kısa bir süre Çin Cumhuriyeti'nin başkenti oldu. Çin Halk Kurtuluş Ordusu 14 Ekim 1949'da şehre girdi.
Hong Kong ve Makao'ya büyük bir göçün ortasında Milliyetçi kuvvetler geri çekilirken İnci nehrinin üzerindeki Haizhu Köprüsü'nü havaya uçurdu. Kültür Devriminin bu kaotik döneminde yıkılan tapınaklar, kiliseler ve diğer anıtların şehrin üzerinde etkisi büyüktü.
Çin Halk Cumhuriyeti, şehrin tekne insanlarını karada yaşama uyarlamak için İnci Nehri kıyılarında yeni konutlar da dahil olmak üzere inşaat projeleri başlattı. Şehrin Hong Kong ve Shenzhen'e yakınlığı ve denizaşırı Çinliler ile olan bağları 1980'lerden bu yana Guangzhou'yu Çin'in Deng Xiaoping'in yönetimindeki açılım politikasından ilk yararlananlardan birisi yaptı. 1990'lardaki faydalı vergi reformları da şehrin sanayileşmesine ve ekonomik kalkınmasına yardımcı oldu.
Belediye, 2000 yılında Huadu ve Panyu'nun şehre kentsel bölgeler ve Conghua ve Zengcheng kırsal ilçeler olarak katılmasıyla büyüdü. Dongshan ve Fangcun'un eski bölgeleri 2005'te kaldırıldı, sırasıyla Yuexiu ve Liwan ile birleştirildi. Şehir Nansha ve Luogang'ı aldı. İlki Panyu'dan ikincisi Baiyun, Tianhe, Zengcheng'nin bölümlerinden ve Huangpu'daki dış mahalleden oluşturuldu. Ulusal Halk Kongresi Ocak 2009'da İnci Nehri Deltası için kalkınma planını onayladı; aynı yıl 19 Mart'ta Guangzhou ve Foshan belediyeleri iki şehri birleştirmek için kadro oluşturmaya karar verdiler.[48]
2014'te Luogang Huangpu ile birleşti ve hem Conghua hem de Zengcheng ilçeleri bölge statüsüne yükseltildi.
16 Haziran 2022 tarihinde EF2 şiddetinde bir tornado şehri vurdu, büyük elektrik kesintilerine neden oldu ve şehrin metro hatlarındaki elektrikleri kesti.[49]
Remove ads
Nieuhof'un Avrupalıların surlarla çevrili şehre girmesinin hâlâ yasak olduğu ikinci el hesaplardan yapılmış,[50] "Kanton"un yaratıcı 1665 haritası
Onüç Fabrika y. 1805, Danimarka, İspanya, Amerika Birleşik Devletleri, İsveç, İngiltere ve Hollanda bayraklarını sergiliyor
Guangzhou'nun yabancı tüccarları için "ihracat resimleri"nin en başarılı tedarikçilerinden biri olan Tingqua galerisinin 1855 tarihli bir tablosu.
Ortak konular arasında Onüç Fabrika, Whampoa Anchorage (şimdiki Pazhou) ve Hoi Tong Manastırı vardı.
1863'te Altı Banyan Ağacı Tapınağı'ndaki Çiçekli Pagoda
Eski Guangzhou'nun bir ve iki katlı evlerinin üzerinde yükselen Kutsal Kalp katedrali (y.1880)
Guangzhou'daki sokak manzarası, 1919
Amerika Birleşik Devletleri Donanması'nın Seyrüsefer bölümünün 1920 "Kanton" haritası[51]
Sıra sıra Tanka teknelerinin bulunduğu 1930'ların Guangzhou Bund'u.- 1937'de bir Guangzhou kısa filmi
Guangzhou haritası (KUANG-CHOU (CANTON) olarak etiketlenmiştir)
Remove ads
Guangzhou'nun eski şehri İnci nehri (Zhujiang)'ın doğu kıyısında Baiyun Dağı yakınlarındaydı ve yaklaşık 80 mil (129 km) onun Güney Çin Denizi ile kavşağından ve yaklaşık 300 mil (483 km) sefer başı altındaydı.[37] Denizle bağlantısı Humen Boğazı'nda korunan İnci Nehri Deltası'nın zengin alüvyonlu ovasına hakimdi.[37] Mevcut şehir 112° 57'′ ila 114° 03′ E boylam ve 22° 26′ ila 23° 56′ N enlem güney-orta Guangdong'a nehrin her iki yakasında 74.344 kilometrekare (28.704,4 sq mi) uzanır.
İnci, Çin'in en büyük 4. nehridir.[52]
Nehir ağzını çevreleyen gelgit düzlüğünde gelgit ekosistemleri vardır ancak gelgit düzlüklerinin çoğu tarım için geri kazanılmıştır.[53] Baiyun Dağı artık yerel olarak şehrin "akciğer"i olarak anılır (Geleneksel Çince: 市肺).[54][55]
Vilayetin yüksekliği, şehrin omurgasını oluşturan dağlar ve cepheyi oluşturan okyanusla genellikle güneybatıdan kuzeydoğuya doğru artar. Tiantang Zirvesi (Çince (basitleştirilmiş): 天堂顶; Çince (geleneksel): 天堂頂, "Göksel Zirve"), 1.210 metre (3.970 ft)'daki deniz seviyesinin üzerindeki en yüksek noktadır.
Doğal kaynaklar
Guangzhou'da 47 farklı türde mineral ve ayrıca 18 büyük ve orta ölçekli petrol yatağı da dahil olmak üzere 820 cevher sahası bulunmaktadır. Başlıca mineraller granit, çimento kireçtaşı, seramik kil, potasyum, albit, tuz madeni, mirabilit, nefelin, siyenit, florit, mermer, maden suyu ve jeotermal maden suyudur. Guangzhou, güney Çin'in su bakımından zengin bölgesinde yer aldığından, toplam arazi alanının %10'unu oluşturan birçok nehir ve su sistemi ile geniş bir su alanına sahiptir. Nehirler ve akarsular manzarayı iyileştirir ve şehrin ekolojik ortamını sabit tutar.[56]
Hidroloji
Guangzhou Şehri, Xijiang Nehri, Dongjiang Nehri ve Beijiang Nehri'nin alt kesimlerindedir. Bölgedeki nehir sistemi gelişmiştir ve su alanı çok büyüktür.
Şehrin nehirleri, İnci Nehri Deltası'nın iki ikincil su sistemi ve esasen İnci Nehri Deltası sistemine ait olan Beijiang Nehri dahil olmak üzere İnci nehir sistemine aittir. Bunların arasında kuzeydoğuda dağlık nehirler hakimdir, ana nehirler Conghua Bölgesi, Huadu Bölgesi ve Baiyun Bölgesi boyunca akan Liuxi Nehri, Zengjiang Nehri, Dongjiang Kuzey Ana Akımı ve Zengcheng Bölgesi boyunca akan Baini Nehri; güneyde İnci Nehri Deltası vardır.
Nehir şebeke alanı, esasen Batı, Kuzey ve Doğu nehirlerinin alt su yolları ile İnci Nehri'nin ön ve arka su yollarının oluşturduğu nehir şebekesidir. Nehir şebekesindeki ana su yollarının toplam uzunluğu 416 kilometredir. Ön ve arka su yolları Guangzhou'nun kentsel bölgesinden geçer.
İnci nehrinin denize sekiz girişi vardır. Bunlardan Humen, Jiaomen ve Hongqili'nin üç girişi Guangzhou şehir sınırları içindedir. Nehir suları Lingdingyang'a akar. İnci nehir halicinin kıyı şeridi 522 kilometre, sığ su alanı ise yaklaşık 4.000 kilometrekaredir.[57]
Guangzhou'daki göller çoğunlukla yapay göllerdir. Toplam depolama kapasitesi 1.116 milyar metreküp olan bölgede 1.322 rezervuar ve çeşitli su depolama projeleri vardır. Bunlar arasında toplam depolama kapasitesi 387 milyon metreküp olan Liuxihe rezervuarı adlı 1 büyük rezervuar ve toplam depolama kapasitesi 412 milyon metreküp olan 15 orta büyüklükte rezervuar vardır.
1950'lerden bu yana, kentsel alanda art arda sel düzenleme ve gezi işlevli 20'den fazla yapay göl yapıldı. Bunlardan Dongshan gölü, Luhu, Liuhua gölü, Liwan gölü, Baiyun gölü ve diğer beş gölün toplam alanı 5,79 kilometrekare ve su yüzey alanı 2,26 kilometrekaredir.[58]
Guangzhou şehrinde, Beş Hanedan döneminde Liumai Kanalı kazılmıştır ve şehrin içindeki ve dışındaki nehirler yoğun bir şekilde kaplanmıştır. Surlar ve yollarda yapılan birçok proje kapsamında, eski şehirdeki nehirler yavaş yavaş ortadan kalktı. 2010 Asya Oyunlarından sonra yetkililer Donghao nehrini eğlence ve gezi yeri olarak yeniden düzenledi.[59]
İklim
Yengeç Dönencesi'nin güneyinde yer almasına rağmen Guangzhou'nun Doğu Asya musonu'ndan etkilenen nemli subtropikal iklim’i (Köppen Cfa/Cwa) vardır. Yazlar yüksek sıcaklık, yüksek nem ve yüksek ısı indeksi ile nemlidir. Kışlar ılıman ve nispeten kurudur.
Guangzhou'nun nisandan eylüle kadar uzanan uzun muson mevsimi vardır.
Aylık ortalama sıcaklıklar ocakta 13.9C (28.2F) ile temmuzda 28.9 °C (55.2F) arasında değişirken, yıllık sıcaklık ortalaması 22.6 °C (72.7F)’dir.[54]
Sonbahar, ekimden aralığa kadar ılıman, serin ve rüzgarlıdır ve sonbahar en iyi seyahat zamanıdır.[60]
Bağıl nem yaklaşık yüzde 68'dir oysa yıllık yağış metropol bölgesinde 1,700 mm'den (67 inç) daha fazladır.[54] Aylık olası güneş ışığı yüzdesi mart ve nisanda yüzde 17'den kasımda yüzde 52'ye kadar değişirken yakındaki Shenzhen ve Hong Kong'dan daha az yılda 1,628 saat parlak güneş ışığı alır.
Aşırı sıcaklık değerleri 0 °C (32 °F) ile 39.1 °C (73.5 F) arasında değişir.[61]
Şehirde kaydedilen son kar yağışı, ikinci son kaydedilen kar yağışından 87 yıl sonra 24 Ocak 2016'da oldu.[62]
 Guangzhou iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 27,2 | 28,6 | 32,1 | 32,4 | 36,2 | 36,6 | 39,1 | 38,0 | 37,6 | 34,8 | 32,5 | 39,1 | |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 18,3 | 18,5 | 21,6 | 25,7 | 29,3 | 31,5 | 32,8 | 32,7 | 31,5 | 28,8 | 24,5 | 20,6 | |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 13,9 | 15,2 | 18,1 | 22,4 | 25,8 | 27,8 | 28,9 | 28,8 | 27,5 | 24,7 | 20,1 | 15,5 | |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 10,3 | 11,7 | 15,2 | 19,5 | 22,7 | 24,8 | 25,5 | 25,4 | 24,0 | 20,8 | 15,9 | 11,5 | |
| En düşük sıcaklık (°C) | 0,1 | 1,3 | 3,2 | 7,7 | 14,6 | 18,8 | 21,6 | 20,9 | 15,5 | 9,5 | 4,9 | 0,0 | |
| Ortalama yağış (mm) | 40,9 | 69,4 | 84,7 | 201,2 | 283,2 | 276,2 | 232,5 | 227,0 | 166,2 | 87,3 | 35,4 | 31,6 | |
| Kaynak: China Meteorological Administration[63] | |||||||||||||
İdari bölümler
Guangzhou eyalet altı şehir'dir. Onbir bölge üzerinde doğrudan yargı yetkisi vardır:
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Remove ads
Guangzhou, Çin anakarası'nın önde gelen ticaret ve üretim bölgelerinden biri olan İnci Nehri Deltası'nın ana üretim merkezidir. 2017'de GSYİH 2,150 milyar Yuan'e (318 milyar ABD Doları) ulaştı, kişi başına ise 150,678 Yuan (22,317 ABD Doları) oldu.[68] Guangzhou, Çin'in en müreffeh şehirlerinden biri olarak kabul edilir. Hurun Küresel Zenginler Listesi 2020'ye göre milyarder sayısı bakımından Guangzhou dünyada 10. sırada, Çin'de ise Pekin, Şanghay, Hong Kong ve Shenzhen'den sonra 5. sıradadır.[69]
Oxford Economics‘in yaptığı bir araştırmaya göre Guangzhou'nun 2035 yılında nominal Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) açısından dünyanın en büyük 10 şehri arasında (Çin'deki Şanghay, Pekin ve Shenzhen ile birlikte) olması beklenmektedir,[70] ve kişi başına nominal GSYİH'si 2030'da 42,000 ABD dolarının üzerine çıkacaktır.[71] Guangzhou ayrıca 2020 Küresel Finans Merkezleri Endeksi'inde (GFCI) küresel olarak 21. (Washington, DC ve Amsterdam arasında) ve tüm Asya ve Okyanusya bölgesinde (Şanghay, Tokyo, Hong Kong, Singapur, Pekin, Shenzhen ve Dubai'nin arkasında) 8. sırada yer aldı.[72] Hızlı sanayileşme nedeniyle Guangzhou bir zamanlar oldukça kirli bir şehir olarak kabul edilirdi. Yeşil şehir planlaması uygulandıktan sonra artık Çin'in en yaşanabilir şehirlerinden oldu.
Kanton Fuarı
Kanton Fuarı olarak da bilinen Çin İthalat ve İhracat Fuarı her yıl nisan ve ekim aylarında Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenir. 1957 baharında açılışı yapılan fuar şehir için önemli bir olaydır. Çin'deki en uzun geçmişe, en yüksek seviyeye ve en büyük ölçekli ticaret fuarı'dır.[73] 104. oturumdan itibaren fuar Liuhua'daki eski kompleksten Pazhou'daki yeni Kanton Fuarı Kompleksi'ne (Çince: 广州国际会展中心) taşındı. GICEC'e Hat 8 üzerinde iki istasyon ve Tramvay Hattı THZ1 üzerinde üç istasyon hizmet verir. 104. oturumdan bu yana Kanton fuarı iki değil üç aşamalı olarak düzenlenir.
Guangzhou ufuk çizgisi
Yuexiu'de Kanton Fuarı'nın Liuhua Kompleksi'ndeki eski yeri
Pazhou'daki mevcut Kanton Fuarı'nın içi
.jpg)
Yerel ürünler
- Kanton mutfağı, Çin'in en ünlü ve popüler bölgesel mutfaklarından biridir; bu, "Guangzhou'da yemek" (Geleneksel Çince: 食在廣州) deyiminde yansıtılır.[a]
- Kanton usulü heykel sanatı; yeşim, ahşap ve (tartışmalı olarak) fildişiyle yapılmış yapıtları kapsar.
- Kanton porseleni, son üç yüzyıl boyunca ana ihracat mallarından biri olarak gelişti. Günümüzde Çin çapında oldukça renkli tarzıyla bilinir.
- Kanton nakışı, Çin'in dört ana nakış stillerinden biridir ve Guangzhou'da temsil edilir, ancak Çin'deki nakış endüstrisi esas olarak Chaozhou merkezlidir.
- Bir pale lager markası olan Zhujiang Beer, Çin'in en başarılı markalarından biridir. Guangzhou'da doğal bir kaynaktan doğrudan bira fabrikasına giden sudan yapılır.
Endüstri
İhracata yönelik imalat sanayisi şehirde çok gelişmiştir.
- GAC Grubu
- Guangzhou Ekonomik ve Teknolojik Gelişim Bölgesi
- Guangzhou Nansha İhracat İşleme Bölgesi
- İhracat İşleme Bölgesi 2005 yılında kuruldu. Planlanan toplam alanı 136 km2 (52,51 sq mi).[74] Nansha Bölgesi'nde bulunur ve eyalet başkenti Guangzhou'ya aittir. Bölgede teşvik edilen başlıca endüstriler arasında otomobil montajı, biyoteknoloji ve ağır sanayi yer alır. Guangzhou Baiyun Uluslararası Havaalanı'nın güneyinde ve Nansha Limanı'nın yakınında 54 kilometre (34 mil) arabayla 70 dakikalık mesafede yer alır. Ayrıca Nansha Feribot Terminali'ne kadar uzatılan Guangzhou Metro hattı 4'ün avantajı vardır.
- Guangzhou Serbest Ticaret Bölgesi
- Bölge 1992 yılında kurulmuştur. Huangpu Bölgesi'nin doğusunda ve Guangzhou Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi yakınında bulunur. Guangzhou Baiyun Havalimanı'na çok yakındır.[75] Bölgede teşvik edilen başlıca sektörler uluslararası ticaret, lojistik, işleme ve bilgisayar yazılımıdır.
- Guangzhou Bilim Şehri
İş Ortamı
Guangzhou, uluslararası işletmeler için bir merkezdir. China Briefing tarafından yayınlanan bir makaleye göre, 2018 yılına kadar, projeleriyle 297 Fortune Global 500 şirketi ve genel merkezli veya bölge merkezli 120 Fortune Global 500 şirketi dahil olmak üzere 30.000'den fazla yabancı yatırımlı şirket Guangzhou'ya yerleşmişti.[76]
Remove ads
2010 nüfus sayımında, Guangzhou'nun nüfusunun 12,78 milyon çıktı. 2014 itibarıyla, 11.264.800 şehir sakini ile 13.080.500[77][78] olduğu tahmin edildi.[79] Dolayısıyla nüfus yoğunluğu km2 başına yaklaşık 1.800 kişidir.
Guangzhou'nun meskun alanı doğrudan diğer birkaç şehre bağlanır. İnci Nehir Deltası Ekonomik Bölgesi'nin yerleşim alanı yaklaşık 17.573 kilometrekare (6.785 sq mi)'dir ve Guangzhou'nun dokuz kentsel bölgesi Shenzhen (5,36 milyon), Dongguan (3,22 milyon), Zhongshan (3,12 milyon), Foshan'ın çoğu (2,2 milyon), Jiangmen (1,82 milyon), Zhuhai (890 bin) ve Huizhou'nun Huiyang Bölgesi (760 bin) dahil olmak üzere 22 milyon insanı barındırdığı tahmin edilmektedir. Bitişik Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nin nüfusu da eklendikten sonra bu grubun toplam nüfusu 28 milyonun üzerindedir. Bölgenin hızla büyüyen ekonomisi ve yüksek işgücü talebi, göçmen işçilerden oluşan devasa bir "değişken nüfus" yarattı; bu nedenle, her yıl en az altı ay 10 milyona kadar göçmen bölgede ikamet etmektedir. 2008'de Guangzhou'nun daimi sakinlerinin yaklaşık beş milyonu hukousız göçmendi.[80]
Remove ads
Kentsel toplu taşıma
Guangzhou metrosu'nun ilk hattı 1997'de açıldığında Guangzhou Çin anakarası'nda Pekin, Tianjin ve Şanghay'ın arkasında dördüncü şehirdi. Halen metro ağı on üç hattır ve toplam uzunluğu 47.626 km (29.593 mi)'dir.[81] Uzun vadeli plan, şehrin metro sisteminin 2020 yılına kadar 15 hattın faaliyete geçmesiyle 500 km (310 mi) üzerine çıkarılmasıydı. Metro sistemine ek olarak 31 Aralık 2014'te açılan Haizhu Tramvay hattı da vardır.[82]
2010 yılında Zhongshan Yolu yanı sıra Guangzhou Bus Rapid Transit (GBRT) sistemi de tanıtıldı. Bunun metroya birkaç bağlantısı vardır ve günlük 1,000,000 yolcu seferi ile dünyanın 2. en büyük metrobüs sistemidir.[83] Bogota'daki TransMilenio BRT metrobüs sisteminden ardından ikinci sıradaki kapasiteli olup yoğun saatlerde tek yönde saatte 26,900 yolcu taşır.[84] Sistem tek yönde her 10 saniyede bir veya saatte 350 otobüsle ortalama bir otobüsün hareket ettiği ve köprüler dahil yaklaşık 260 m (850 ft) dünyanın en uzun metrobüs istasyonlarını içerir.
Karayolu ulaşımı
19. yüzyılda şehrin 600'den fazla uzun, çoğunlukla asfalt ve düz caddesi vardı ama yine de caddeler çok dardı.[37] Haziran 1919'da daha geniş caddelere yer açmak ve tramvayların geliştirilmesi için şehir duvarını yıkma çalışmaları başladı. Yıkım toplam üç yıl sürdü.[85]
2009'da, Guangzhou'daki 9.424 otobüsün ve 17.695 taksinin tamamının 2010 yılına kadar LPG-yakıtıyla, ulaşım için temiz enerjiyi teşvik etmek ve kentte düzenlenecek 2010 Asya Oyunları öncesinde çevreyi iyileştirmek için çalışacağı bildirilmişti.[86] Mart 2014'te Guangzhou, dünyanın en çok LPG yakıtlı araçlarının kullanıldığı şehirdi ve 2006 yılı sonunda 6.500 otobüs ve 16.000 taksi, tüm otobüs ve taksilerin yüzde 85'ini alarak LPG kullanıyordu.
1 Ocak 2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, belediye yönetimi Guangdong'un kentsel alanlarında motosikletleri yasakladı. Yasağı ihlal ettiği tespit edilen motosikletlere el konuldu.[87] Guangzhou trafik bürosu, yasaktan bu yana şehir merkezinde trafik sorunlarının ve kazaların azaldığını raporlandığını iddia etti.[88]
Havaalanları
Guangzhou'nun ana havaalanı, Baiyun Bölgesi'ndeki Baiyun Uluslararası Havaalanı'dır; 5 Ağustos 2004'te açıldı.[89] Bu havalimanı, Çin'deki trafik hareketleri açısından en yoğun ikinci havalimanıdır. Şehir merkezine çok yakın olan ancak şehrin hızla artan hava trafiği talebini karşılayamayan eski Baiyun Uluslararası Havaalanı'nın yerini aldı. Eski Baiyun Uluslararası Havaalanı 72 yıldır faaliyetteydi.
Guangzhou Baiyun Uluslararası Havalimanı'nın halen iki pisti daha planlanmış olmak üzere faal üç pisti vardır.[90] 2. Terminal 26 Nisan 2018'de açıldı.[91] Zengcheng Bölgesi'nde başka bir havaalanı da planlanmaktadır.[92]
Guangzhou'ya Hong Kong Uluslararası Havaalanı hizmet verir; biletli yolcular Lianhuashan Feribot Terminali'nden ve Nansha Bölgesi'ndeki Nansha Feribot Terminali'nden HKIA'ya Skypier giden feribotlara binebilirler.[93] Guangzhou'yu HKIA'ya bağlayan otobüs otobüs seferleri de vardır.[94]
Demiryolları
.jpg)
Guangzhou, Pekin – Guangzhou, Guangzhou – Shenzhen, Guangzhou – Maoming ve Guangzhou – Meizhou – Shantou konvansiyonel hızlı demiryollarının son durağıdır. 2009'un sonlarında, Wuhan-Guangzhou yüksek hızlı demiryolu, 980 km (608,94 mi) kat eden Çoklu birim treniyle 320 km/sa (199 mph) maksimum hızda hizmete başladı. Aralık 2014'te Guiyang-Guangzhou yüksek hızlı demiryolu ve Nanning-Guangzhou demiryolu, sırasıyla 250 km/sa (155 mph) ve 200 km/sa (124 mph) en yüksek hızlarda hizmete başladı.[95] Guangdong-Kowloon treni, Guangzhou Doğu Garı'ndan kalkar ve Hong Kong, Kowloon'daki Hung Hom istasyonu'na varır. Güzergâh yaklaşık 182 km (113 mil) 'dir ve yolculuk iki saatten az sürer. Her gün şehrin farklı noktalarından (çoğunlukla büyük otellerden) kalkan otobüsler ile sık otobüs hizmetleri de verilir. Guangzhou–Zhuhai şehirlerarası demiryolu ve Guangzhou-Foshan-Zhaoqing şehirlerarası demiryolu gibi Guangzhou'dan çıkan birçok bölgesel demiryolu yolu da çalışmaya başladı.
Su taşımacılığı
Guangzhou'daki Nansha Feribot Terminali ve Lianhua Shan Feribot Terminali ile Hong Kong Çin Feribot Terminali arasında ve ayrıca Nansha Feribot Terminali ile Hong Kong'daki Makao Feribot İskelesi arasında günlük yüksek hızlı katamaran seferleri vardır.
Guangzhou Güney Garı'ndaki bir CRH3 treni
Wanshengwei İstasyonu'ndaki bir tramvay
Remove ads
.JPG)
Çin'de, Kanton halkı'nın kültürü, daha büyük "Güney" veya "Lingnan" kültür alanlarının bir alt kümesidir. Guangzhou'nun kültürel mirasının dikkate değer yönleri şunlardır:
- Kantonca, Yue Çincesi'nin yerel ve prestijli biçimi'dir.
- Kanton mutfağı, Çin'in sekiz büyük mutfak geleneğinden birisi olup[96][b]
- Kanton operası, genellikle askeri ve edebi performanslara ayrılır
- Xiguan (Saikwan), eski surlarla çevrili şehrin batısındaki alan
Guangzhou Opera Binası ve Senfoni Orkestrası da kendi tarzlarında klasik Batı müziği ve Çin bestelerini icra ederler. Kanton müziği, Çin enstrümantal müziğinin geleneksel bir tarzıdır, Cantopop ise pop müzik ve Rock and roll'un komşu Hong Kong'dan gelişen yerel biçimidir.
Sekiz Manzara
Koç Şehri'nin Sekiz Manzarası, Guangzhou'nun en ünlü sekiz turistik yeridir. Song Hanedanı'ndan bu yana zaman içinde değiştiler, bazıları imparatorlar tarafından adlandırıldı veya rütbesi düşürüldü. Aşağıdaki modern liste 2011 yılında kamu değerlendirmesiyle seçildi:
- "New Town’den gözüken Parlayan Kuleler"
- "Akan ve parlayan İnci Nehri": Bai'etan'dan Pazhou’ya İnci Nehri
- "Yeşil ve Düzenli Baiyun Dağı": Baiyun Dağı Manzara Alanı
- "Yuexiu'nun İhtişamı": Yuexiu Tepesi ve Parkı
- "Antik Akademinin Kalıcı Şöhreti": Chen Klan Atalarının Salonu ve halk sanatı müzesi
- "Liwan'ın Harika Manzarası": Liwan Gölü
- "Bilim Şehri, sırmalı ipek kumaştan muhteşem"
- "Gece Şarkı Söyleyen Sulak Alanlar": Nansha Sulak Alan Parkı
Haiyin köprüsünün altından geçen İnci Nehri
Pakwan'dan Zhujiang New Town veya Baiyun Dağı
Guangzhou Halk Sanatları Müzesi'nde Chen Klan Atalarının Salonu'ndaki bir tuğla oyması
_flowers_in_Kolkata_W_IMG_4132.jpg)
Parklar ve bahçeler
- Baiyun Dağı
- Nansha Sulak Alan Parkı
- Halk Parkı
- Güney Çin Botanik Bahçesi
- Yuexiu Parkı
- Dongşanhu Parkı (东山湖公园; 東山湖公園)
- Liuhuahu Parkı (流花湖公园; 流花湖公園)
- Liwanhu Parkı (荔湾湖公园; 荔灣湖公園)
- Luhu Parkı (麓湖公园; 麓湖公園)
- Şehitler Parkı (广州起义烈士陵园; 廣州起義烈士陵園)
- İnci Nehri Parkı (珠江公园; 珠江公園)
- Yuntai Bahçesi (云台花园; 雲臺花園)
- Şimen Ulusal Orman Parkı(石门国家森林公园; 石門國家森林公園)
- Haizhu Göl Parkı(海珠湖公园; 海珠湖公園)
Turistik yerler
Guangzhou her yıl 223 milyondan fazla ziyaretçi çeker ve 2018'de turizm toplam geliri 400 milyarı aşmıştır.[99] Aşağıdakiler dahil birçok turistik yer vardır:
- Kanton Kulesi
- Chen Klan Atalarının Salonu, Guangzhou halk sanatı müzesini barındırır
- Chimelong Paradise
- Chime-Long Su Parkı (Çince (basitleştirilmiş): 长隆水上乐园; Çince (geleneksel): 長隆水上樂園)
- Guangdong Eyalet Müzesi
- Guangzhou Hayvanat Bahçesi
- Dut Parkı, dut yetiştiriciliği ve ipek yapımını gösteren halk merkezi
- Nanyue Kralının Mozole Müzesi
- Köylü Hareketi Eğitim Enstitüsü, önemli bir Maocu yeridir
- Kutsal Kalp Katedrali (Taş Ev)
- Parlak Evlat Dindarlık Tapınağı (Guangxiao)
- Altı Banyan Ağacı Tapınağı (Liurong), Çiçekli Pagoda'nın yeri
- Şamian veya eski ticaret bölgesi olan Şamiin Adası
- Sun Yat-sen Anıt Salonu, Guangzhou eski başkanlık sarayının yeri
- Xiguan(Saikwan), eski şehrin batı banliyöleri
Gündüz vakti çağdaş Guangzhou panoraması (2013)
Gece vakti çağdaş Guangzhou panoraması (2013)
Yaya caddeleri
Her semtte insanların kaldırımlarda yürüyebileceği pek çok alışveriş alanı vardır ancak çoğu yaya caddesi olarak ayrılmıştır.
Popüler yaya caddeleri şunlardır:
- Beijing Yolu yaya caddesi
- Shangxiajiu Yaya Caddesi
- Huacheng Meydanı (Çiçek Şehir Meydanı)
Alışveriş merkezleri
Guangzhou'da birçok AVM ve alışveriş merkezi vardır. Yeni alışveriş merkezlerinin çoğu Tianhe bölgesindedir.
- 101 Dynamics
- China Plaza
- Liwan Plaza
- Teem Plaza
- Victory Plaza
- Wanguo Plaza
- Grandview Mall (Grandview Alışveriş Merkezi Akvaryumu)
- Wanda square
- Happy Valley (Guangzhou)
- TaiKoo Hui
- Parc Central
- OneLinkWalk
- Rock Square
- Aeon Mall
- GT Land Plaza
- IFC Plaza
- IGC Mall
- Dünya alışveriş merkezi
- K11
- Fashion Tianhe
Büyük binalar
Kanton Gümrük Dairesi (tahm. 1916), Çin'de ayakta kalan en eski binalardan biridir
Oi Kwan Oteli, 1937'den 1967'ye kadar Guangzhou'nun en yüksek binasıydı
Shamian ‘ndaki Lourdes Leydimiz şapeli
1923'ten 1925'e kadar Sun Yat-sen'i barındıran (tah. 1907) Kanton Çimento fabrikası
Eski eyalet başkenti, şimdi Devrim Tarihi Müzesi
IFC (sağ) dahil Guangzhou'nun CBD
.jpg)
.jpg)
Guangzhou Üniversite Kasabası (Çince: 广州大学城) olarak da bilinen Guangzhou Yüksek Öğrenim Mega Merkezi, güneydoğu banliyölerindeki büyük bir yüksek öğrenim kompleksidir. Guangzhou'nun Panyu Bölgesi'ndeki Xiaoguwei adasının tamamını kaplar ve yaklaşık 18 kilometrekare (7 sq mi)'luk alanı kaplar. Komplekste on yüksek öğretim kurumu vardır ve yaklaşık 200.000'e kadar öğrenci, 20.000 öğretmen ve 50.000 personeli barındırabilir.[100]
Guangzhou Yüksek Öğrenim Mega Merkezi'nin yüksek öğrenim kampüsleri şunlardır:
- Guangdong Eczacılık Üniversitesi
- Guangdong Yabancı Etüdler Üniversitesi
- Guangdong Teknoloji Üniversitesi
- Guangzhou Güzel Sanatlar Akademisi
- Guangzhou Üniversitesi
- Guangzhou Çin Tıbbı Üniversitesi
- Güney Çin Normal Üniversitesi
- Güney Çin Teknoloji Üniversitesi
- Sun Yat-sen Üniversitesi
- Xinghai Müzik Konservatuarı
Guangzhou'nun tam olarak akredite edilmiş ve derece veren diğer üniversiteleri ve kolejleri şunlardır:
- Guangdong Bilim ve Teknoloji Enstitüsü
- Guangdong Politeknik Normal Üniversitesi
- Guangdong Finans ve Ekonomi Üniversitesi
- Guangdong Finans Üniversitesi
- Güney Çin Teknoloji Üniversitesi Guangzhou Koleji
- Guangzhou Tıp Üniversitesi
- Guangzhou Spor Üniversitesi
- Jinan Üniversitesi
- Güney Çin Tarım Üniversitesi
- Güney Tıp Üniversitesi
- Zhongkai Ziraat ve Mühendislik Üniversitesi
İki ana kapsamlı kütüphane, Guangzhou Kütüphanesi ve Guangdong Eyaleti Sun Yat-sen Kütüphanesidir. Guangzhou Kütüphanesi, Guangzhou'da bir halk kütüphanesidir. Kütüphane, 23 Haziran 2013'te tamamen açılan Zhujiang New Town'daki yeni bir binaya taşındı.[101] Guangdong Eyaleti Sun Yat-sen Kütüphanesi, Güney Çin'deki en büyük antik kitap koleksiyonuna sahiptir.[102]
İkiz kasabalar ve kardeş şehirler
![[icon]](#/media/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Başkonsolosluklar/konsolosluklar
Ekim 2020 itibarıyla, Guangzhou, Hong Kong ve Makao ticaret ofisi hariç 65 yabancı başkonsolosluğa/konsolosluğa ev sahipliği yapar ve bu da onu 50'den fazla yabancı temsilcilere ev sahipliği yapan Pekin ve Shanghai'den sonra Çin'deki büyük şehirlerden biri yapmaktadır.[103][104]
|
|
|
|
Wikimedia Commons'ta Guangzhou ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikimedia Commons'ta Guangzhou ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads