En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Darende
Malatya'nın ilçesi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Darende (Türkçe telaffuz: [daɾændæ]), Malatya ilinin bir ilçesi. İlçe merkezi, Malatya kentinin 74 km (46 mil) kuzeybatısında,[3] Sivas'ın 140 km (87 mil) güneyinde[4] ve Kayseri'nin 117 km (110 mil) doğusunda yer alır.[5] Batısında ve kuzeyinde Sivas, doğusunda Hekimhan, güneyinde Akçadağ ve Elbistan, kuzeybatısında Gürün, kuzeyinde Kuluncak ve Kangal ilçeleri bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 1.482 km²’dir.[6]
Remove ads
Tarihçe
Özetle
Bakış açısı
Darende, geçmişte Taranda/Tiranda/Daranda[7] ayrıca Tiryandafil ve Derindere[8] olmak üzere pek çok isim ile anılmıştır. Bölgenin, Arslantepe[9] ve Cafer Höyük[10] gibi komşu arkeolojik sitlere dayanarak MÖ 7000-5000'den beri yerleşim yeri olduğu varsayılmaktadır.[8][9]
Darende'de bilinen ilk idari birim Hititlerce kurulmuştur.[8] İlçe sınırları içinde Hitit dönemine ait kalıntılardan biri Darende merkezinin batısındaki Arslantaş bölgesinde yer alan bir çift aslan heykelidir.[11] Kronolojik olarak, idare kontrolü Hitit, Mitanni, Asur, Ahameniş, Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Selçuklu, Danişmendli, Anadolu Selçuklu, İlhanlı, Eretna, Dulkadiroğulları, Memlûk ve Osmanlı altında kalmıştır.[8]
Bölgeyi çevreleyen doğal kanyonların düzenleşiminden ötürü (örneğin Tohma kanyonu), ilçe bölgesinin komşu birçok yöreden gelen ticaret, göç ve askeri güzergahların bir kesişim noktası olduğu bildirilmiştir; örnek olarak, I. Şuppiluliuma, Hitit hakimiyetini Akdeniz ve Mezopotamya'da Yeni Krallık'a karşı genişletirken ilçe bölgesini güneye ulaşmak için kullanmıştır[12] ve I. Basil, Müslümanlara karşı seferlerini ilçe bölgesi üzerinde yürütmüştür.[13]
1921 yılında Yozgat Milletvekili Süleyman Sırrı İÇÖZ, Darende'nin il olması için TBMM'ye teklifte bulunmuş, meclis genel kurulu büyük bir tepki göstererek öneriyi reddetmiştir.[14]
Remove ads
Coğrafya
Özetle
Bakış açısı
İlçe topraklarını Güneydoğu Toroslar'ın kuzeye doğru yönelmiş dağ sıraları ve bunların arasında bulunan çöküntü alanı engebelendirmektedir. Bu alanın güneyinde Nurhak Dağları'nın uzantıları bulunmaktadır. Ayrıca kuzeydoğuya doğru uzanan ve Tohma Suyu Vadisi ile kesilen bu dağlık alanda ayrı ayrı dağlar bulunmaktadır. Günpınar Şelalesi ilçe sınırlarındaki Tohma Çayı üzerinde bulunur. Güneydoğu Toroslar'ın bir kolu olan Hezanlı Dağı ilçenin batısını engebelendirir.
Darende'nin doğu sınırı boyunca uzanan Akçababa Dağları ise Nurhak Dağları'nın kuzeydoğu uzantılarıdır. Ancak bunlar çok yüksek dağlar değildir. Akçababa Çalı Tepe ve kuzeydeki Leylek Dağı bu bölümdeki en yüksek dağlardır. İlçede aşınma sonucu ortaya çıkmış platolar oldukça geniş bir yer tutmaktadır.
İlçe topraklarını Tohma Suyu ile onun kollarından Balıklıtohma Çayı sulamaktadır. Bu iki akarsuyun birleştiği yerde ilçenin en önemli ovası olan Mığdı Düzü Ovası bulunur. Yaklaşık 5000 hektarlık bir alana yayılan Mığdı Düzü'nün orta kesimleri düz olup, kenarlara doğru yükselir ve engebeli bir görünüm alır. Akarsuların taşıdığı alüvyon lardan ötürü bu ova tarım yönünden oldukça verimlidir. İlçede sulanabilir arazi olarak Tohma Çayı boyundaki araziler sayılabilir. Yeniköy, Balaban, Ağılyazı ve Başdirek ovaları ilçenin tarım yapılabilen diğer ovalarıdır.
Remove ads
İklim
İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.
Nüfus
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Remove ads
Ekonomi
İlçenin ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler; arpa, buğday, şeker pancarı, nohut ve patatestir. Sulak kesimlerde de sebzecilik yapılmaktadır. İlçede meyve bahçeleri de yaygın olup; dut, kayısı ve üzüm yetiştirilen meyvelerin başında gelmektedir. Hayvancılıkta sığır, koyun ve kıl keçisi besiciliği yapılmaktadır.
İlçenin en büyük gelir kaynağı kayısı olup, 1,5 milyon civarında kayısı ağacı vardır. Malatya'nın toplam kayısı üretiminin 4'te birini karşılayan Darende, Türkiye dışındaki ülkelere de kayısı ihracatı yapmaktadır.
Remove ads
Kültür
Özetle
Bakış açısı
Halk müziği
Türk halk müziği üzerine bir metaveri analizi, Darende'ye ait on iki türkü rapor etmiştir:[38]
Hazeyince Dili
Darende'nin esnaf ve zanaatkârları arasında, Hazeyince/Hazeynce olarak adlandırılan bir mini kripto dil ortaya çıkmış ve günümüze kadar kullanılmaya devam edilmiştir.[39]
Bu mini dilin kelime dağarcığı, Arapça, Farsça ve Rusça gibi dillerden devşirilmiş ve Türkçe gramerin içine gömülmüştür. Bu sayede, iletişim esnasında esnaf ve zanaatkârların dışında bırakılmak istenen kimseler iletişim dışı bırakılabilmektedir.[40]
Festivaller
Darende'de geleneksel olan yaz festivallerinden biri Zengibar Karakucak Güreş ve Kültür Festivali festivalidir.[41] (Karakucak stili bir Oğuz-Türki güreş stilidir.[42])
Remove ads
Notlar
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads