Loading AI tools
Baykar Savunma tarafından geliştirilen orta-düşük irtifa insansız hava aracı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Baykar Bayraktar TB2 (Taktik Blok 2),Türkiye merkezli Baykar Savunma tarafından üretilen silahlı insansız hava aracıdır. 14 Haziran 2014 tarihinde tam yüklü olarak gerçekleştirilen uçuş testinde 27.030 fit (8.240 m) irtifaya çıkmış, 5-6 Ağustos'ta gerçekleştirilen uçuş testinde ise tam yüklü olarak 18.000 fit (5.500 m) feet irtifada 4.040 km yol kat ederek 24 saat, 34 dakikalık uçuş gerçekleştirmiştir.[7][8][9][10][11] 17 Aralık 2015'te iki adet Roketsan MAM-L güdümlü füzesi yüklü şekilde yapılan atış testinde %100 isabet ile hedefleri vurabilmiştir.[12][13]
| Bayraktar TB2 | |
|---|---|
 | |
| Türü | Silahlı insansız hava aracı (SİHA) |
| Ulusal köken |  Türkiye |
| Üretici | Baykar Savunma |
| Tasarımcı | Özdemir Bayraktar Baykar Savunma AR-GE |
| İlk uçuş | 29 Nisan 2014 |
| Hizmete giriş | 2014–günümüz |
| Durumu | Kullanımda |
| Ana kullanıcı | |
| Diğer kullanıcılar | Tüm kullanıcıları gör |
| Üretim aralığı | 2014- |
| Üretim sayısı | 500+ (Haziran 2023)[1] |
| Birim maliyeti | $5,37 milyon (2022)[a] |
Baykar Savunma Ar-Ge ekibi tarafından askerî ve sivil havacılık standartlarına uygun olarak tasarlanan Baykar Bayraktar TB2'nin tüm altyapısı Türkiye merkezli olarak üretilmiştir.[8] Sistem ilk olarak 2014'te Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine girmiştir.[14][15]
Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen Pençe Operasyonları'nda, Suriye İç Savaşı'na müdahalesi süresince yaptığı askerî operasyonlarda ve İkinci Libya İç Savaşı'nda aktif olarak kullanıldı. Ayrıca Azerbaycan Hava Kuvvetleri tarafından 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nda da etkin rol oynadı. Bu operasyonda Azerbaycan Ordusu tarafından etkisiz hale getirilen 772 hedeften 535'i Bayraktar TB2'ler tarafından etkisiz hale getirilmiştir.[16] Dağlık Karabağ Savaşı'nda Bayraktar TB2'nin Ermenistan'a verdiği toplam hasar 1 milyar doları aşmıştır.[17]
Bayraktar TB2'nin kullanıldığı yoğun sayıda savaş ve operasyonlardaki uçuş saati toplamı 1.000.000'u geçmiştir.[18][19] Böylelikle Bayraktar TB2 gökyüzünde en uzun süre görev yapan Türk yapımı İHA, SİHA, genel olarak hava aracı olmuştur.[19][20]
Bayraktar TB2; Türk ordusunun yanı sıra Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, Katar Silahlı Kuvvetleri, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Türkmenistan Silahlı Kuvvetleri, Fas Silahlı Kuvvetleri ve Kırgızistan Silahlı Kuvvetleri envanterine dâhil edildi. Mayıs 2021'de ise Polonya Türkiye'den 24 adet Bayraktar TB2 satın alacağını açıkladı. Ekim 2022'de siparişin ilk partisinin ulaşması ile ilk kez bir NATO ve Avrupa Birliği üyesi ülke Bayraktar TB2 silahlı insansız hava aracı satın almış oldu. Ağustos 2021'de Irak ile, Ocak 2022'de ise Pakistan Silahlı Kuvvetleri ile bilinmeyen sayıda TB2'nin satışı için anlaşma sağlandığı açıklandı.[21]
Savunma Sanayi Müsteşarlığı tarafından 2007'de rekabet usulü dâhilinde (herhangi bir Ar-Ge desteği olmaksızın[22]) "Taktik İnsansız Hava Aracı Sistemi Geliştirme Programı" başlatıldı. Bu program dahilinde Özdemir Bayraktar tarafından "Çaldıran" (Bayraktar TB1) tasarlandı.[23] Eylül–Ekim 2009'da Bayraktar TB1'in tam otomatik taksi, kalkış, uçuş, iniş, frenleme ve tekrar hangara dönüş testleri yapıldı. Bayraktar TB1 İHA'sı hedeflenen tüm performans ölçütlerini başarıyla tamamladı.[24][25][26]
Test aşamalarının ardından Ocak 2010'da Savunma Sanayii İcra Komitesi 12 tane Taktik İHA alımı için Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nı görevlendirdi.[27] Böylelikle Baykar ile SSM arasında sözleşme görüşmelerine başlandı, Aralık 2011'de sözleşmenin imzalanmasının ardından Taktik İHA Geliştirme Projesi programının takvimi çıkarılarak takvime uygun olarak çalışmalara başlandı. Sözleşmenin imzalanmasının ardından seri üretim için temeller atılmış oldu. Ancak Bayraktar TB1 için imza atılmış olsa da Bayraktar TB1'ler hiçbir zaman seri üretime girmedi.[27] TB1'in yerine daha farklı kuyruk tasarımı, daha uzun kanat açıklığı ve daha fazla kalkış ağırlığına sahip Bayraktar TB2 geliştirilerek seri üretime sokuldu.[27] TB2'nin ilk uçuşu 2014 yılında gerçekleşti.[28] İlk etapta 6 adet TB2 22 Kasım 2014'te teslim edilerek hizmete girdi.[27]
2020 yılında SATCOM entegre edilen ve yer kontrol istasyonundan bağımsız uydu kontrollü yeni bir versiyon olan TB2S SİHA geliştirildi ve ilk uçuşunu yaptı.[29]
TB2'nin medya ve halk tarafından tanınmaya başlaması, Türkiye'nin özellikle PKK ve YPG'ye karşı gerçekleştirdiği terör karşıtı operasyonlar ile oldu. Silahlı TB2 hava araçları 2016'daki Fırat Kalkanı Harekâtı'nda, 2018'deki Zeytin Dalı Harekâtı'nda, 2019'daki Barış Pınarı Harekâtı'nda ve 2020'deki Bahar Kalkanı Harekâtı'nda aktif olarak kullanıldı. Sadece Zeytin Dalı Harekâtı'nda TB2 SİHA'lar yardımıyla etkisiz hale getirilen terörist sayısı 449 oldu.[71]
TB2'lerden alınan verilerin topçu birliklerine aktarılmasıyla PKK ve PKK'nın Suriye kolu olarak bilinen YPG hedefleri etkisiz hale getirildi. İnsansız hava araçlarının Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından hem konvansiyonel savaşta hem de konvansiyonel olmayan savaşlarda efektif olarak kullanılması, SİHA'ların "oyun değiştirici" olarak adlandırılmasına yardımcı oldu.[72] Hem Hava Kuvvetleri'nin hem de Kara Kuvvetleri'nin TB2'lerden aldığı verileri birlikte kullanması, aynı zamanda SİHA'ların sürü olarak harekâta dahil edilmesi ise dünya orduları tarafından bir ilki ortaya koydu.[73]
TB2, 2019 sonrasında Millî İstihbarat Teşkilatı'nın ülke dışındaki operasyonlarında TUSAŞ Anka ile kullanılmaya başlandı.[74]
Bayraktar TB2'ler İkinci Libya İç Savaşı'nda 2019 ve 2020 yıllarında Birleşmiş Milletler'in tanıdığı Ulusal Mutabakat Hükûmeti tarafından aktif olarak kullanıldı ve savaş boyunca Libya Ulusal Ordusu'nda olan hava üstünlüğünü Ulusal Mutabakat Hükûmeti'nin lehine değiştirerek büyük ölçüde ilerlemesine yardımcı oldu.[75]
Dünyaca ünlü Oryx sitesine göre Bayraktar TB2'ler savaş boyunca en az 1 T-55 tankı, 2 zırhlı savaş aracı, 6 BM-21 Grad çok namlulu roketatar sistemi, 9 Pantsir-S1 hava savunma sistemi, 44 çeşitli aracı ve askerî üslerde duran 3 Su-22 savaş uçağı, 2 İl-76 nakliye uçağı, 1 An-32 nakliye uçağı imha etti.[76] Ayrıca Oryx tarafından Libya'daki TB2'lerden çok az görüntü kamuoyuna yansıtıldığı için savaş boyunca imha edilen platform sayısının daha fazla olduğu açıklandı.[76]
Savaş boyunca kaybedilen TB2'lerin gerçek sayısı hakkında farklı söylemler ortaya atıldı. Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu herhangi bir model vermeden savaş boyunca toplam 27 S/İHA düşürdüğünü iddia etti.[77] Rus medyası ise Libya Ulusal Ordusu'nun toplam 54 TB2 düşürdüğünü iddia etti.[77] Bazı kaynaklar 23 TB2'nin düştüğünü iddia ederken,[78] fotoğraflarla kanıt sunan dronewars veritabanı savaş boyunca 11 TB2'nin düştüğünü, 23 sayısının ise Nisan 2022 itibarıyla dünya çapında düşen tüm TB2'lerin toplamı olduğunu kanıtladı.[79]
Haziran 2020'de Azerbaycan Savunma Bakanı Zakir Hasanov, Azerbaycan'ın Türkiye'den Bayraktar TB2 alacağını duyurdu.[80] 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Bayraktar TB2'ler Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'ne karşı büyük bir başarı ile kullanıldı. Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin D-44, D-30, D-20 ve D-1 olmak üzere toplam 118 adet topçusunu, bilinmeyen sayıda piyadelerini, 85 kadar T-72 tanklarını, 17 civarı 2S1 Gvozdika kundağı motorlu obüsünü, 3 adet BM-30 Smerç balistik füze sistemini, 56 kadar BM-21 Grad, 1 adet TOS-1 çok namlulu roketatar sistemini, 12 BMP-1, 5 BMP-2 zırhlı savaş araçlarını, pek çok zırhlı personel taşıyıcılarını, toplam sayıları ortalama 178 olan askeri kamyon ile jipi, öz hava savunma sistemlerini, yaklaşık 16 9K33 Osa ve 3 Strela-10 hava savunma sistemini Bayraktar TB2'ler ile etkisiz hale getirdi. Etkisiz hale getirilen 772 hedeften 535'i Bayraktar TB2 ile etkisiz hale getirildi.[16][81] Savaş sonrasında TB2'lerin Ermenistan'a verdiği toplam zarar 1 milyar doları geçti.[17]
5 Ekim 2020'de Kanada Dışişleri Bakanı François-Philippe Champagne, savaş sırasında TB2'lerde Kanada üretimi sistemlerin kullanılması sebebiyle Türkiye'ye yapılan satışın durdurulduğunu duyurdu.[82] Daha sonrasında Bombardier Recreational Products'a fason üretim yapan Rotax şirketi, motorların sadece sivil kullanıma yönelik olması gerektiğini belirtti ve "kullanımı belirsiz olan ülkelere" ifadelerinde bulunarak Baykar Savunma'ya motor ve yedek parça satışını durdurdu.[83] Benzer bir tepki Bayraktar TB2'ye tek yönlü valf ile su tutucu parçaları sağlayan İngiliz Andair şirketinden geldi, şirket 11 Ocak 2021'de Baykar Savunma'dan gelen tüm siparişleri iptal ettiğini ve tedarikin durdurulduğunu açıkladı.[84][85][86] Türkiye bu ambargolara karşı olarak TEI PD170 motorunu ve ASELSAN CATS elektro-optiğini kullanıyor.[87][88]
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, askerî modernizasyon programının bir parçası olarak 2019'da iki partiden oluşan toplam 6 adet Bayraktar TB2 ve 3 adet yer kontrol istasyonu satın aldı.[89] Hava araçlarının başarıyla kullanılmasının ardından Ukrayna Deniz Kuvvetleri 5 Bayraktar TB2 siparişi verdi ve ilk TB2'yi Temmuz 2021'de teslim aldı.[90][91] Ukrayna Genelkurmay Başkanı Zaluzhny, Report'a verdiği bir röportajda Ukrayna Silahlı Kuvvetleri envanterinde 12 adet TB2 bulunduğunu ve 24 adet daha Bayraktar TB2 almak istediklerini açıkladı.[92]
9 Nisan 2021 tarihinde Ukrayna tarafından Bayraktar TB2 keşif ve gözlem amacıyla Donbas üzerinde kullanıldı. Bu uçuşla birlikte Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Bayraktar TB2'yi ilk kez aktif bir çatışma bölgesinde kullanmış oldu.[93][94] Ekim 2021'de Bayraktar TB2, Rus ayrılıkçı kuvvetlerine ait bir D-30 obüsünü etkisiz hale getirdi. Böylelikle Ukrayna ilk kez Bayraktar TB2 kullanarak bir hedefi vurmuş oldu.[95]
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında TB2'ler aktif olarak rol oynadı. Savaşın ilk gününde Rusya Savunma bakanlığı 4 TB2 SİHA'yı imha ettiklerini iddia etti.[96] Ancak bu iddia ne Ukrayna tarafından ne de bağımsız kaynaklar tarafından doğrulanmadı. Ayrıca imha edildiği TB2’lere ait herhangi bir video ya da fotoğraf yayınlanmadı. 27 Şubat 2022'de Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Twitter'dan Herson bölgesinde Bayraktar TB2 tarafından vurulan bir Rus askerî konvoyunun videosunu paylaştı.[97][98] Silahlı kuvvetler tarafından yayımlanan video görüntülerine göre, TB2 insansız hava araçları, bir tank ve karadan havaya füze sistemleri de dahil olmak üzere Rus askerî araçlarını başarıyla imha etti. Ayrıca TB2'nin iki Rus yakıt trenini de imha ettiği bildirildi.[99] Çatışma sırasında TB2 SİHA özellikle hava savunma sistemlerine odaklandı. TB2, 13 Mart itibarıyla 1 adet Pantsir-S1, 1 adet 9K330 Tor, 5 adet 9K37 Buk dahil olmak üzere 8 adet hava savunma sistemini imha etmiştir. Bunun yanı sıra TB2, 5 kundağı motorlu top, 2 lojistik malzeme taşıyan tren, 2 komuta kontrol merkezi, 1 çok namlulu roketatar, 24 askerî araç, kamyon ve cipi imha etmiştir.[100] 7 Mayıs’ta Yılan Adası’na asker indiren bir Rus Mi-8 helikopterini, bir Tor hava savunma sistemini ve iki Raptor sınıfı devriye botunu imha etmiştir.[101]
Bayraktar TB2'lerin Ukrayna'daki popülaritesi bir şarkıya neden oldu, SİHA hakkında yazılan 'Bayraktar' isimli şarkı Rus ordusuna ve istilaya hakaretler yağdırdı.[102]
13 Nisan 2022'de Ukrayna tarafından batırılan Rus kruvazörü Moskva'nın savunma sistemlerinin TB2'ler tarafından aldatıldığı iddia edildi.[103]
Savaş devam ederken Ukrayna'ya TB2 hibe etmek üzere Litvanya, Norveç, Polonya, Kanada ve Letonya'da[104][105][106] halk tarafından çeşitli bağış kampanyaları düzenlendi. Litvanya'da 3 adet TB2'yi hibe etmek için başlatılan kampanyada üç günde bir TB2'nin fiyatından daha fazla olan 6 milyon avro toplandı.[104] Baykar yapılan kampanyalara karşı 3 adet TB2'yi herhangi bir ücret almadan Ukrayna'ya hibe etti ve toplanan paraların Ukrayna'ya bağışlanmasını istedi.[104][107] Aynı şekilde Polonya'da başlatılan kampanyada da 1 adet TB2 için hedeflenen para toplandı.[108] Baykar yine hiçbir ücret almadan 1 adet TB2'yi Ukrayna'ya hibe ederek toplanan paranın Ukrayna için yardım kuruluşlarına bağışlanmasını istedi.[109]
Bayraktar TB2’lerin Ruslar hava savunma sistemlerini etkili bir şekilde kullanmaya başladıklarında etkinlikleri düşmeye başladı. Ukrayna'nın elinde kaç tane aktif Bayraktar kaldığı bilinmemektedir. Ocak 2023 itibarıyla görsel olarak 14 Bayraktar TB2'nin imha olduğu doğrulanmıştır.[110] 20 Ocak 2023’te bir Bayraktar TB2 Ukrayna üzerinde FCKPTN2 (Fuck Putin 2'nin kısaltması) koduyla keşif faaliyeti yapmıştır.[111] 6 gün sonra Ukrayna Güvenlik Servisi Baykar firmasından iki adet Bayraktar TB2'yi ücretsiz aldıklarını açıklamıştır.[112]
Ağustos 2023'e kadar genelde Bayraktar TB2 keşif faaliyeti için kullanıldı ancak Rusya'nın hava savunmasının zayıflaması üzerine Bayraktar TB2’ler tekrar sahneye çıktı. 3 Eylül’de Ukrayna Savunma Bakanlığı Bayraktar TB2'nin bir KS-701 Devriye botunu ve bir ikmal kamyonunu imha ettiği görüntüler yayımladı.[113]
Uçuşa başladığı günden bugüne Bayraktar TB2'ler; Suriye, Irak, Libya, Karabağ ve Ukrayna'da toplam değeri milyar doları geçen ekipmanlar imha etmiştir. Bunlar arasında 134 ana muharebe tankı, 54 zırhlı muharebe aracı, 148 obüs ve daha birçok ekipman ve araç bulunmaktadır. Ayrıntılı bilgi içi Bayraktar TB2 zayiat listesi sayfasına bakınız.
2020 yılının Ekim ayında Selçuk Bayraktar tarafından sosyal medya hesabında paylaşılan gönderiyle Bayraktar TB2S ilk kez görüntülendi. Gönderide Bayraktar TB2 SİHA'dan farklı olarak yeni Bayraktar TB2S'in uydu iletişimi için gövdesinin üstünde çıkıntı ve burnunda bir anten olduğu görüldü. Eklenen uydu iletişimi (SATCOM) özelliği sayesinde TB2S'ye, TB2'den farklı olarak 150–300 km (bazı kaynaklara göre 150–200 km[114]) olan kontrol menzili yerine TÜRKSAT uydusu tarafından daha uzun kontrol menzili avantajı sağlanmakta.[114][115] SATCOM entegreli TB2S ilk uçuşunu 4 Aralık 2020 tarihinde gerçekleştirdi.[116]
Bilgi kaynağı: Baykar Savunma[117]
Bayraktar TB2, kanat altında lazer güdümlü mühimmatların taşınması için 4 tane yükleme noktasına sahiptir. Yükleme noktalarında toplam 150 kg faydalı yük taşıyabilir;
Bayraktar TB2 üç yedekli aviyonikler ve sensörler ile donatılmıştır.
Eylül 2023 itibarıyla Bayraktar TB2, 31 ülkeye ihraç edilmiştir.[139] Bunların tamamı bilinmemekte olup, kullanıcı ülkelerden bilinenleri aşağıda sıralanmıştır:[140][141]
Türkiye [2014]
Katar [2019]
Libya [2020]
Ukrayna [2020]
Azerbaycan [2020]
Türkmenistan [2021]
Fas [2021]
Etiyopya [2021]
Kırgızistan [2021]
Pakistan [2022]
Cibuti [2022]
Burkina Faso [2022]
Ruanda [2022]
Togo [2022]
Nijer [2022]
Nijerya [2022]
Polonya [2022]
Mali [2022]
Arnavutluk: 3 adet[173]
Maldivler[174]
Bangladeş:Bilinmeyen sayıda ihraç edildi.[175][175][176]
Hırvatistan - 21 Kasım 2024 tarihinde yapılan anlaşmaya göre 6 adet TB2 Eylül 2025 tarihine kadar Hırvatistan envanterine teslim edilecek.[177]
Kuveyt - Baykar ile Kuveyt Savunma Bakanlığı arasında Bayraktar TB2 ihracatına yönelik sözleşme imzalandı.[178][179]
Japonya: Japon Kara Öz Savunma Kuvvetleri denemek ve test etmek üzere TB2 satın alınacak. Testlerin başarılı olması durumunda yüklü miktarda alım ve Baykar Teknoloji ile ortaklık planlanmakta.[180][181]
Irak - Bilinmeyen sayıda Bayraktar TB2 satışı için anlaşma yapıldığı iddia edildi.[182]
Birleşik Krallık[183]
Suudi Arabistan[184]
Kazakistan[185]
Bosna-Hersek[186]
Macaristan[187]
Letonya[188]
Litvanya[189]
Finlandiya[190]
El Salvador
Sırbistan[191]
Slovakya[192]
Ekvador
Romanya - Eylül 2022'de Romanya Savunma Bakanlığı tarafından 18 adet Bayraktar insansız hava aracı satın alımı için parlamentodan talepte bulunuldu.[193][194]
Uruguay
Birleşik Arap Emirlikleri - 120 adetten oluşan 2 milyar dolarlık bir alım için görüşmelere başlandı. Anlaşmanın sağlanması halinde bazı parçaların Baykar'ın BAE'deki fabrikasında üretilebilmesi söz konusu.[195]
İtalya - Gelecek planları hakkındaki bilgilendirme görselinde Bayraktar TB2'ye yer verildi.[196] Bazı kaynaklara göre İtalya Türkiye ile anlaşma imzalamak için harekete geçti.[197] Henüz resmî bir sipariş verilmedi.
Bulgaristan - Bulgaristan Savunma Bakanı Dimitar Stoyanov, ülkesinin Türkiye'den Bayraktar TB2 SİHA satın alımı konusunda seçenekleri değerlendirdiğini açıkladı.[198] Henüz resmî bir sipariş verilmedi.
Portekiz[199]
.jpg)
.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
