Loading AI tools
Sudan başbakanı (2019-2021;2021-2022) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Abdullah Hamduk (Arapça: عبدالله حمدوك) (d. 1 Ocak 1956),[1][2] 2019-2022 arası Sudan'ın 15. başbakanı olarak görev yapan Sudanlı bir kamu yöneticisidir. Hamduk başbakanlığa atanmadan önce çok sayıda ulusal ve uluslararası idari pozisyonda görev yaptı.[3] Kasım 2011'den Ekim 2018'e kadar Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Kurulu (UNECA) Genel Sekreter Yardımcısı olarak görev yaptı.[3][4] UNECA personeli Hamdok'u "[bir] diplomat, alçakgönüllü bir adam, parlak ve disiplinli bir zihin" olarak nitelendirdi.[4] Ağustos 2019'da Hamduk, 2019 Sudan'ın demokrasiye geçiş süreci için olası bir Sudan Başbakanı adayı olarak önerildi.[1][5]
| Abdullah Hamduk عبدالله حمدوك | |
|---|---|
_(cropped).jpg) | |
| Abdullah Hamduk, 2019 | |
| 15. Sudan Başbakanı | |
| Görev süresi 21 Kasım 2021 - 2 Ocak 2022 | |
| Başkan | Egemenlik Konseyi |
| Yerine geldiği | Kendisi |
| Yerine gelen | Osman Hüseyin (vekaleten) |
| Görev süresi 21 Ağustos 2019 - 25 Ekim 2021 | |
| Başkan | Egemenlik Konseyi |
| Yerine geldiği | Muhammed Tahir Ayala |
| Yerine gelen | Kendisi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1 Ocak 1956 Kordofan, Sudan |
| Partisi | Bağımsız |
| Diğer siyasi bağlantıları |
Özgürlük ve Değişim Güçleri (2021'e kadar) |
| Evlilik(ler) | Muna Abdullah |
| Çocuk(lar) | 2 |
| Bitirdiği okul | Hartum Üniversitesi Manchester Üniversitesi |
Askeri Geçiş Konseyi'nden Sudan Egemenlik Konseyi'ne yetki devrinin ardından, Egemenlik Konseyi geçiş döneminde Hamduk'u başbakan olarak atadı. Hamduk 21 Ağustos 2019'da yemin ederek görevine başladı.[2] 25 Ekim 2021'deki askeri darbenin ardından kaçırıldı ve bilinmeyen bir yere götürüldü.[6] Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batılı güçler, Hamduk kabinesini "geçiş hükümetinin anayasal liderleri" olarak tanımaya devam ettiklerini belirttiler.[7] 21 Kasım 2021'de tüm siyasi mahkûmlar serbest bırakıldı ve sivil siyasi partilerle yapılan bir anlaşmanın parçası olarak Abdullah Hamduk yeniden başbakan oldu.[8][9] Ancak Hamduk, devam eden protestolar nedeniyle 2 Ocak 2022'de istifa etti.
Abdullah Hamduk 1 Ocak 1956'da el-Dibeybet, Güney Kordofan, Sudan'da doğdu.[10] Hamduk, Hartum Üniversitesi'nden Bachelor of Science derecesine ve Manchester Üniversitesi'nden ekonomik araştırmalar alanında doktora derecesine sahiptir.[3]
1981'den 1987'ye kadar Hamduk, Sudan Maliye ve Ekonomik Planlama Bakanlığı'nda üst düzey bir yetkiliydi.[3]
1990'larda Hamduk, önce Deloitte & Touche'da, ardından Zimbabve'deki Uluslararası Çalışma Örgütü'nde, ardından Fildişi Sahili'ndeki Afrika Kalkınma Bankası'nda birkaç yıl boyunca üst düzey görevlerde bulundu.[3] Hamduk, 2003-2008 yılları arasında Uluslararası Demokrasi ve Seçim Yardımı Enstitüsü'nün Afrika ve Orta Doğu bölge direktörüydü.[3]
Hamduk, 2001 ve 2002 yıllarında Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Kurulunda (UNECA) bölgesel entegrasyon ve ticaret direktörü olarak kısa bir süre çalıştı.[4] 2011'den Ekim 2018'e kadar UNECA'nın genel sekreter yardımcısı olarak görev yaptı.[3][4] UNECA personeli, Hamduk'u "gerçek bir Pan-Afrikacı, bir diplomat, mütevazı bir adam, parlak ve disiplinli bir zihin" olarak tanımladı.[4]
Eylül 2018'de Hamduk, Sudan'ın Ömer el-Beşir başkanlığındaki yönetimine maliye bakanı olarak seçildi, ancak Hamduk görevi reddetti.[11]
Haziran 2019'da Özgürlük ve Değişim Güçleri'nin (ÖDG) bir sözcüsü ve Ağustos 2019'da The Sudan Daily tarafından Hamduk'un Sudan başbakanı olarak 2019 Sudan'ın demokrasiye geçişini Askeri Geçiş Konseyi ile müzakere eden ÖDG tarafından önerileceği yönünde önerilerde bulundu.[1][5] Geçiş prosedürleri, 17 Temmuz 2019'da ÖDG ve AGK tarafından imzalanan siyasi anlaşmada resmi olarak tanımlandı.[12][13] ÖDG ve AGK tarafından 4 Ağustos 2019'da Anayasal Deklarasyon Taslağı imzalandı.[14][15]
Sudan Egemenlik Konseyi, Hamduk'u 20 Ağustos'ta Anayasa Deklarasyon Taslağı'nın gerektirdiği şekilde başbakan olarak atadı. Hamduk 21 Ağustos 2019'da yemin ederek görevine başladı.[2] Ağustos 2019 Anayasa Bildirgesi Taslağının 19. Maddesi uyarınca, geçiş dönemindeki bir bakan olarak Hamduk'un (diğer üst düzey geçiş liderleriyle birlikte) geçiş dönemini sona erdirmesi planlanan 2022 Sudan genel seçimlerine katılması yasaktır.[15]
Hamdok başbakan olarak bir bakanlar kurulu seçti. 4 Ekim 2019'da Sudan devlet üniversitelerinin liderliğini tasfiye ederek 28 şansölyeyi ve 35 şansölye yardımcısını görevden aldı ve 34 şansölye yardımcısı atadı. Amaç, Beşir hükûmetini temsil eden güçlü konumlardaki kişileri değiştirmekti.[16]
9 Mart 2020'de başkent Hartum'da bir suikast girişiminde Hamduk ve konvoyunu hedef alan bir araba patlaması gerçekleşti. Suçlu(lar) henüz kamuoyuna açıklanmadı. Saldırıda en az 3 araç hasar görürken, "hafif yaralı" bir güvenlik görevlisi dışında zayiat olmadı.[17][18][19]
25 Ekim 2021'de Abdülfettah el-Burhan başkanlığındaki Sudan ordusu, bir darbeyle Hamduk ve diğer üst düzey hükûmet isimlerini tutukladı. Enformasyon Bakanlığı, Hamduk'un "hala ülkedeki meşru geçiş otoritesi" olduğunu ilan etti ve "başbakan ve tutuklu tüm yetkililerin derhal serbest bırakılması" çağrısında bulundu. Bakanlık ayrıca, "Askeri unsur tarafından alınan tüm tek taraflı tedbir ve kararların anayasal dayanağı olmadığını, yasayı ihlal ettijklerini ve yaptıklarının suç olarak kabul edildiğini" belirtti.[20] 26 Ekim'de Hamduk, eşiyle birlikte Hartum'un Kafuri semtindeki evine döndü. Hamduk'un serbest bırakılması, darbenin uluslararası düzeyde kınanmasının ardından orduyu, gözaltına alınan tüm hükûmet yetkililerini serbest bırakmaya çağırdı.[21] 27 Ekim'de Avrupa Birliği, Norveç, Ürdün, Libya, Somali, Hollanda, Suudi Arabistan, İsrail, Güney Sudan, Haiti, Venezuela, Paraguay, İsviçre, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'tan temsilciler, ülkelerinin "Başbakan [Hamduk] ve kabinesini geçiş hükümetinin anayasal liderleri olarak tanımaya devam ettiklerini" ilan ettiler.[7] 3 Kasım'da Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, ABD ve Büyük Britanya, Sudan'ın sivil liderliğindeki hükûmetinin yeniden kurulması çağrısında bulundu. Bu ülkeler aynı zamanda olağanüstü halin sona ermesi, siyasi tutukluların serbest bırakılması ve seçimlere geçiş sırasında "gerçek bir sivil-asker ortaklığı" çağrısında bulundular. Bu, BAE ve Suudi Arabistan'ın sivil liderliğindeki bir hükûmetin restorasyonunu ve güç paylaşımına geri dönmesini talep ettiği ilk örnekti.[22]
21 Kasım 2021'de, Sudan'ın en üst düzey generali Abdülfettah el-Burhan tarafından sivil yönetime geçişi yeniden sağlamak için siyasi bir anlaşma imzalandıktan sonra Hamduk yeniden başbakan oldu. 14 maddelik anlaşma, darbe sırasında gözaltına alınan tüm siyasi tutukluların serbest bırakılması çağrısında bulundu ve siyasi geçişin temeli olarak 2019 anayasa bildirisinin alınmasını şart koşuyordu. Ancak, gücü orduyla paylaşan Özgürlük ve Değişim Güçleri (ÖDG) sivil koalisyonu ve Sudan Meslek Odaları Birliği (SPA) siyasi anlaşmayı reddetti.[23] Büyük protestocular da ordunun dahil olduğu herhangi bir anlaşmayı reddetmek için sokaklara döküldü.[24] Bir sözcüye göre bu anlaşmaya Hamduk gönüllü değildi, çünkü "anlaşma kafasına silahla dayatılmıştı." Hamduk ve kabinesinin göreve geldikten sonra ne kadar güce sahip olacağı hala belirsizliğini koruyor.[25][26][27] Ancak Aralık 2021 ortasında Hamduk, General el-Burhan tarafından atanan vali vekillerini görevden alacak kadar kendine güveniyordu. Ayrıca, bazıları önceki Ömer el-Beşir rejimiyle yakın bağlantıları olanlar da dahil olmak üzere, ordu tarafından atanan birkaç hükûmet bakanını değiştirdi.[28]
2 Ocak 2022'de Hamduk, televizyonda yaptığı bir konuşmada ülkenin tehlikeli bir dönüm noktasında olduğunu[29] ve Sudan'ın demokrasiye siyasi geçişi için yeni bir anlaşmaya varılmasında yuvarlak masa tartışmasının gerekli olduğunu söyleyerek başbakanlıktan istifa ettiğini duyurdu.[30][31] Kaynaklara göre Hamduk'un istifası, ordunun "müdahale etmeme" anlaşmasından vazgeçmesiyle tetiklendi.[32]
Hamduk, 2014'te Afrika'nın kendi kendine yeterli gıdaya sahip olduğunu, ancak 300 milyon Afrikalının aç olduğunu belirterek, Afrika'da geçimlik tarımdan "daha dinamik, ticari odaklı" tarıma geçiş için baskı yaptı. IPCC Beşinci Değerlendirme Raporu'na (AR5) atıfta bulunan Hamduk, 2 derecelik bir küresel ortalama ısınmanın sanayi öncesi seviyelerin üzerindeki etkilerine atıfta bulunarak, yağışların azalması gibi etkilerin Afrika'nın aşırı yoksulluğu azaltmasını engelleyebileceğini kaydetti. Açlıkla mücadele etmek için Hamduk, altyapı iyileştirmeleri önerdi (fazla ürünü dönüştürme, depolama ve pazarlara taşıma yöntemleri gibi); "iklim bilgisi" kullanımı; geliştirilmiş su yönetimi; tarımın ulusal sanayi ve bilim ve teknoloji araştırma kurumlarıyla daha fazla bütünleşmesi.[33][34] Görev süresi boyunca, 2019'da başlayan kıtanın çekirge istilasıyla da ilgilendi.[35][36][37]
Başbakan olarak Hamduk, Ağustos 2019'un sonlarında içişleri ve savunma bakanları dışında - Egemenlik Konseyi'nin askeri üyeleri tarafından seçilecekti - Özgürlük ve Değişim Güçleri (ÖDG) tarafından kendisine önerilen bir aday listesinden bakanları seçme rolüne sahipti. Hamduk, hangi adayların seçileceği konusundaki kararını erteledi ve itiraz nedenlerinden birinin listede çok az kadının bulunması olduğunu belirtti. "Kadınların adil temsilini dikkate alacağını" belirtti.[38] Hamduk'un kabinesinde dört kadın bakan oldu: dışişleri bakanı olarak Esma Muhammed Abdullah, sosyal kalkınma ve çalışma bakanı olarak Lina eş-Şeyh, gençlik ve spor bakanı olarak Vala'a Essam el-Buşi ve yüksek eğitim bakanı olarak İntisar el-Zein Sughayrun.[39][40][41][42]
Kasım 2019'da Sudan hükûmeti, kadınların kıyafet, hareket, örgütlenme, çalışma ve eğitim özgürlüğünü kısıtlayan tüm yasaları yürürlükten kaldırdı. Hamduk, sosyal medyada yayınladığı bir mesajda kadınları överek, kaldırılan yasaların "vatandaş haklarına yönelik bir sömürü, aşağılama, ihlal ve saldırı aracı" olduğunu söyledi.[43] 2020'de Hamduk, kadın sünnetini yasaklayan bir yasa çıkardı.[44]
Hamduk, 1993 yılında güney Manchester'da ekonomist Muna Abdullah ile evlendi. İki yetişkin oğulları var; biri 2019 itibarıyla Exeter Üniversitesi'nde okuyor ve biri 2010'ların sonlarında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki bir üniversiteden mezun oldu.[45]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
