Remove ads
Kardeş (< kardaş < karındaş), anne veya babadan en az birinin ortak olduğu kişilerin birbirlerine göre durumuna verilen addır. Kardeşler erkek ya da kız olabilirler. Birçok toplumda kardeşler anne babalarıyla birlikte aynı ortamda oynayarak ve eğlenerek çocukluklarını birlikte geçirerek büyürler. Bu kalıtsal ve fiziksel yakınlık birbirlerine karşı sevgi ya da düşmanlık gibi duygusal hisler beslemelerine neden olur.
- "Abla" sayfası bu sayfaya yönlendirilmiştir. Diğer anlamları için lütfen Abla (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Doğum sırasına göre büyük kardeş erkek olduğu zaman ağabey, kız olduğu zaman ise abla olarak adlandırılırlar.
Remove ads
Türkçe kardeş (< Anadolu ağızlarında kardaş > gardaş) kelimesi etimolojik olarak karın kelimesine -daş isimden isim yapım eki getirilerek oluşturulan karındaş kelimesinden gelen[1] bir kaynaşma örneğidir ve işlek olan bu ekin türevleri arasında ayaktaş, arkadaş, boydaş, yoldaş, yurttaş, dildaş, dindaş, gönüldaş, denktaş gibi örnekler de bulunmaktadır. Orta Türkçe dönemine ait Divânu Lügati't-Türk'te «karındaş» (قَرِنْدَشْ) biçiminde geçer ve Kâşgarlı Mahmud -daş ekini belirterek kelimeyi "bir karında beraber bulunmuş" olarak açıklar.[2] Eski Kıpçakçada da karındaş biçiminde geçer. Çağdaş Türk dillerinde de yaygın biçimde kullanılır; Azerice qardaş (гардаш), Türkmence gardaş (гардаш), Özbekçe qarindoş (қариндош), Tatarca kardeş (кардәш), Kırgızca karındaş (карындаш), Nogayca karındas (къарындас), Kazakça karındas (қарындас), Karakalpakça karındas (қарындас), Hakasça harındas (харындас), Hakasçanın Sagay, Koy, Kaç ve Belt ağızlarında karındas (карындас) biçiminde yer alır.[1]
Remove ads
Yazı dilinde -daş ekinin ince sıralı biçimi olan kardeş yaygın iken, Anadolu'da halk arasında daha çok kalın sıralı gardaş ~ kardaş biçimi geçer ve yaşça denk ya da yaklaşık olanlar arasında hitap sözü olarak da kullanılır.
Birçok Anadolu şiirinde Gardaş kelimesi etki bırakmış Âşık Veysel Şatıroğlu, Ozan Arif, Abdürrahim Karakoç gibi Anadolu şairlerince kullanılmıştır. Popüler şarkılar, Türk halk ve sanat müziği ve türkülerde de sıkça kullanılır. Cem Karaca'nın "Namus Belasına Gardaş" şarkısı buna örnektir.[3]
Remove ads
Aynı anababadan olanlara öz kardeş denir. Kısmen aynı kısmen farklı anababadan olanlar, ana bir kardeş (anaları aynı, babaları farklı) ya da baba bir kardeş (babaları aynı, anaları farklı) olarak adlandırılır. Farklı anababadan olanlara ise üvey kardeş denir. Biyolojik olarak kardeş olmasalar da aynı anadan süt emişen kişilere süt kardeş (emikdaş) denir.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads