1. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)

1. Ordu, Osmanlı Ordusu'nun ordularından biri.

1. Ordu
Etkin	6 Eylül 1843 5 Ağustos 1914 – 17 Şubat 1918 24 Eylül 1918 – 11 Ekim 1918
Ülke	Osmanlı İmparatorluğu
Bağlılık	Osmanlı ordusu
Sınıfı	Piyade
Tipi	Ordu
Parçası	1. Kolordu 2. Kolordu 3. Kolordu 4. Kolordu
Karargâh	Selimiye, İstanbul
Takma Adı	Hassa Ordusu
Savaşları	I. Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi
Komutanlar
Ünlü komutanları	Otto Liman von Sanders (Kasım 1914 – Mart 1915) Colmar von der Goltz (Mart – Ekim 1915) Esat Paşa (Eylül 1915 – 24 Şubat 1918)

Düzen

Savaş Düzeni, 1877

1877'de Selimiye'de kurulan ordunun ilk düzeni:

• Piyade: Yedi sınır alayı ve yedi tüfek taburu.^[1]
  • 1. Düzenli Piyade Tümeni (Birinci Nizamiye Fırkası)^[2]
  • 2. Düzenli Piyade Tümeni (İkinci Nizamiye Fırkası)^[2]
• Süvari: Beş sınır alayı ve Kazak tugayı.^[1]
  • Süvari Tümeni (Süvari Fırkası)^[2]
• Topçu: Dokuz alan ve üç atlı topçu bataryası, bir İhtiyat alayı.^[1]
  • Topçu Tümeni (Topçu Fırkası)^[2]
• İstihkâm: Bir istihkam birliği, 8 istihkam birliği, bir esnaf birliği.^[1]
  • Mühendis alayı (İstihkâm Alayı) x 2^[2]

Savaş Düzeni, 1908

• Birinci Ordu Karargâhı:
  • 1. Piyade Tümeni (Birinci Fırka)
  • 2. Piyade Tümeni (İkinci Fırka)
  • 1. Süvari Tümeni (Birinci Süvari Fırkası)
  • 1. Topçu Tümeni (Birinci Topçu Fırkası)
  • Çatalca Müstahkem Mevkii Komutanlığı (Çatalca Müstahkem Mevkii Komutanlığı)
• Birinci Ordu Yedek Tümenleri (Tümen adı yerini gösterir)
  • 1. Bursa Yedek Piyade Tümeni (Birinci Bursa Redif Fırkası)
  • 2. Kastamonu Yedek Piyade Tümeni (İkinci Kastamonu Redif Fırkası)
  • 3. Ankara Yedek Piyade Tümeni (Üçüncü Ankara Redif Fırkası)
  • 4. Kayseri Yedek Piyade Tümeni (Dördüncü Kayseri Redif Fırkası)

Savaş Düzeni, 1911

• Ordu Karargâhı, Harbiye, İstanbul
• 1. Kolordu, Harbiye, İstanbul (Ferik Zeki Paşa)
  • 1. Piyade Tümeni, Harbiye, İstanbul (Albay Hasan İzzet Bey)
  • 2. Piyade Tümeni, Selimiye, İstanbul (Mirliva Prens Aziz Paşa)
  • 3. Piyade Tümeni, Pangaltı, İstanbul (Mirliva Osman Paşa)
  • Harp Okulu, Harbiye, İstanbul
  • İstanbul Boğazı Müstahkem Mevkii Komutanlığı, İstanbul Boğazı, İstanbul
• 2. Kolordu, Tekirdağ (Mirliva Şevket Turgut Paşa)
  • 4. Piyade Tümeni, Tekirdağ
  • 5. Piyade Tümeni, Gelibolu
  • 6. Piyade Tümeni, İzmir
  • Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı, Çanakkale
• 3. Kolordu, Kırklareli
  • 7. Piyade Tümeni, Kırklareli
  • 8. Piyade Tümeni, Çorlu
  • 9. Piyade Tümeni, Babaeski
• 4. Kolordu, Edirne (Ferik Ahmet Abuk Paşa)
  • 10. Piyade Tümeni, Edirne
  • 11. Piyade Tümeni, Dedeağaç
  • 12. Piyade Tümeni, Gümülcine
  • Edirne Müstahkem Mevkii Komutanlığı, Edirne

I. Dünya Savaşı

Savaş Düzeni, Ağustos 1914

Ağustos 1914'te, ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[3]

• 1. Kolordu
  • 1. Tümen, 2. Tümen, 3. Tümen
• 2. Kolordu
  • 4. Tümen, 5. Tümen, 6. Tümen
• 3. Kolordu
  • 7. Tümen, 8. Tümen, 9. Tümen
• 1. Süvari Tugayı

Savaş Düzeni, Kasım 1914

Kasım 1914'te ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[4]

• 1. Kolordu
  • 1. Tümen, 2. Tümen, 3. Tümen
• 2. Kolordu
  • 4. Tümen, 5. Tümen, 6. Tümen
• 3. Kolordu
  • 7. Tümen, 8. Tümen, 9. Tümen
• 4. Kolordu
  • 10. Tümen, 11. Tümen, 12. Tümen
• 19. Tümen
• 20. Tümen
• 1. Süvari Tugayı

Savaş Düzeni, Nisan Sonu 1915

Nisan Sonu 1915'te ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[5]

• 1. Kolordu
  • 1. Tümen, 2. Tümen
• 2. Kolordu
  • 4. Tümen, 5. Tümen, 6. Tümen
• 4. Kolordu
  • 10. Tümen, 12. Tümen
• 20. Tümen
• 1. Süvari Tugayı

Savaş Düzeni, Yaz Sonu 1915, Ocak 1916

Yaz Sonu 1915, Ocak 1916'da ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[6]

• 1. Tümen
• 20. Tümen
• 1. Süvari Tugayı

Savaş Düzeni, Ağustos 1916

Ağustos 1916 tarihinde ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[7]

• 1. Süvari Tugayı
• 49. Tümen

Savaş Düzeni, Aralık 1916

Aralık 1916, tarihinde ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[8]

• 1. Kolordu
  • 14. Tümen, 16. Tümen
• 1. Süvari Tugayı

Savaş Düzeni, Ağustos 1917

Ağustos 1917 tarihinde ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[9]

• 1. Kolordu
  • 42. Tümen
• 1. Süvari Tugayı

Savaş Düzeni, Ocak 1918

Ocak 1918 tarihinde ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[10]

• 1. Kolordu
  • 42. Tümen
• 1. Süvari Tugayı
• 15. Tümen
• 25. Tümen

Savaş Düzeni, Haziran 1918

Haziran 1918 tarihinde ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[11]

• 1. Kolordu
  • 42. Tümen
• 1. Süvari Tugayı
• 25. Tümen

Savaş Düzeni, Eylül 1918

Eylül 1918 tarihinde ordu aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:^[12]

• 1. Kolordu
  • 42. Tümen
• 1. Süvari Tugayı

Mondros Sonrası

Birinci Ordu Askeri Müfettişliği, Mayıs 1919

• Birinci Ordu Askeri Müfettişliği (Birinci Ordu Kıt'aatı Müfettişliği, İstanbul, Müfettiş: Ferik Kavaklı Mustafa Fevzi Paşa)
  • 1. Kolordu (Edirne, Miralay Cafer Tayyar Bey)
    • 49. Tümen
    • 60. Tümen
  • 14. Kolordu (Tekirdağ, Mirliva Yusuf İzzet Paşa)
    • 55. Tümen
    • 61. Tümen
  • 17. Kolordu (İzmir, Mirliva Ali Nadir Paşa, İzmir'in işgali sonrası Yıldırım Askeri Müfettişliği'ne transfer edildi)
    • 56. Tümen
    • 57. Tümen
  • 25. Kolordu (İstanbul, Mirliva Ali Sait Paşa)
    • 1. Tümen
    • 10. Kafkas Tümeni

Komutanları

• Müşir Hasan Rıza Paşa (6 Eylül 1843-3 Şubat 1847)
• Müşir Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (3 Şubat 1847-Mart 1849)
• Müşir Topçubaşızade Mahmud Paşa (Mart 1849-7 Ağustos 1852)
• Müşir Eneste Haseki Mehmed Selim Paşa (8 Ağustos 1852-15 Mayıs 1853)
• Müşir Darbhor Mehmed Reşid Paşa (Eylül 1854-Mayıs 1855)
• Müşir Eneste Haseki Mehmed Selim Paşa (Mayıs 1855-Kasım 1856)
• Müşir Mehmed Vasıf Paşa (Kasım 1856-4 Eylül 1857, -1860)
• Müşir Mehmed Namık Paşa (Temmuz 1860-Eylül 1861)
• Müşir Mehmed Fuad Paşa (Eylül 1861-Haziran 1863)
• Müşir Hüseyin Avni Paşa (Haziran 1863-20 Aralık 1865)
• Müşir Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa (20 Aralık 1865-3 Haziran 1868)
• Müşir Ömer Lütfi Paşa (4 Haziran 1868-3 Aralık 1869)
• Müşir İstanbullu Mehmed İzzet Paşa (4 Aralık 1869-27 Ağustos 1870)
• Müşir Ahmed Esad Paşa (27 Ağustos 1870-1 Eylül 1871)
• Şehzade Yusuf İzzettin Efendi (1 Eylül 1871-Ocak 1873)
• Müşir İstanbullu Mehmed İzzet Paşa (Ocak 1873-Şubat 1873)
• Müşir Mehmed Redif Paşa (Şubat 1873-Haziran 1876)
• Müşir Derviş İbrahim Paşa (Haziran 1876-Haziran 1877)
• Ferik Hüseyin Hüsnü Paşa (Haziran 1877-Mart 1878)
• Müşir Osman Nuri Paşa (Mart 1878-12 Temmuz 1880)
• Müşir İsmail Hakkı Paşa (12 Temmuz 1880-1881)
• Müşir Mehmed Rauf Paşa (1881–1908)
• Ferik Ömer Yaver Paşa (24 Ağustos 1909-3 Haziran 1910)
• Ferik Zeki Paşa (4 Haziran 1910-1 Mart 1911)
• Mirliva Mahmud Şevket Paşa (2 Mart 1911-30 Ağustos 1912)
• Müşir Abdullah Paşa (31 Ağustos 1912–1913)
• Müşir Otto Liman von Sanders (3 Ağustos 1914-2 Nisan 1915)
• Müşir Colmar Freiherr von der Goltz (2 Nisan 1915-5 Ekim 1915)
• Mirliva Mehmed Esad Paşa (12 Ekim 1915-17 Şubat 1918)