İslam'da peygamberler ve elçiler

İslam peygamberleri, İslâm dininde Âdem ile başlayıp Muhammed ile son bulan ve peygamber oldukları kabul edilen dinî şahsiyetlere denir.

Farsça kökenli bir sözcük olan peygamber, "haber getiren" demektir. Eski Türkçe karşılığı ise yalvaçtır, ancak peygamber kelimesi erken dönemde Türkçeye geçip yerleşmiştir.^[1][2] Müslümanlar, peygamberleri "resûl" ve "nebî" olmak üzere iki kategoride değerlendirmişlerdir. Terim olarak resûl, kendisine yeni bir kitap ve yeni bir şeriat gönderilen peygamber anlamındadır. Nebî ise Allah'ın emir ve yasaklarını insanlara haber veren, fakat kendisine yeni bir kitap ve şeriat gönderilmeyen, önceki bir peygamberin kitabını ve şeriatını ümmetine devam ettirmekle görevli olan peygamberdir.^[3]

İslam inancına göre, Âdem ile başlayan ve Muhammed ile son bulan bütün peygamberler aynı dini takip etmişler, bu dini devam ettirmişler ve zamana göre şeriat getirmişlerdir.^[4] Dolayısıyla bu silsiledeki bütün peygamberlere iman etmek, dinin temel inançlarından biridir. Bu konuyla ilgili olarak Kur'an'daki ifadeler şöyledir:

O, Nuh'a buyurduklarını, sana vahiy ettiklerimizi, İbrâhim'e, Mûsâ'ya ve Îsâ'ya buyurduklarımızı size din kıldı ki, o dini ayakta tutasınız, o konuda ayrılığa düşmeyesiniz. Kendilerini davet ettiğin bu din müşriklere ağır geldi. Allah dilediğini kendine seçer ve kendisine yöneleni doğruya iletir. (Şûrâ Suresi: 13)^[5]

Biz, onlara iyice açıklasın diye her peygamberi kendi kavminin diliyle gönderdik. Allah, dilediğini saptırır, dilediğini de doğru yola iletir. O, mutlak güç, hüküm ve hikmet sahibidir. (İbrahim Suresi: 4)^[6]

Ülü'l-azm peygamberler

Ülü'l-azm peygamberler, İslam'ın kutsal kitabı olan Kur'an'da Ahkaf Suresi'nin 35. ayetinde yer alan, hayatı türlü zorluklarla ve çilelerle geçen peygamberler için kullanılmış özel bir ifadedir. Sözlükte "sabırlı, gayretli ve kararlı kimseler" demektir.^[7]

Ahzâb Suresi'nin 7, Ahkaf Suresi'nin 35 ve Şûrâ Suresi'nin 13. ayetlerinden yola çıkan İslam âlimleri, Ülü'l-azm peygamberlerin ilgili ayetlerde ismi geçen Nuh, İbrahim, Musa, İsa ve Muhammed peygamberler olduğuna karar vermişlerdir.

Kur'an'da adı geçen peygamberler

Kur'an’da adı geçen peygamberlerin, vazife sırasına göre ilki Âdem, sonuncusu ise Muhammed'dir. Bu ikisi arasında, sayısı bazı hadis kaynaklarına dayandırılan,^[8][9][10] 124 bin veya 224 bin olan başka peygamberlerden de bahsedilir. Ancak bu peygamberlerden 25'inin ismi Kur'an'da yer almaktadır.

Andolsun, senden önce de peygamberler gönderdik. Onlardan sana anlattıklarımız da var, anlatmadıklarımız da var... (Mü'min Sûresi: 78)^[11]

Şüphesiz biz, seni müjdeleyici ve uyarıcı olarak hak ile gönderdik. Hiçbir ümmet yoktur ki, aralarında bir uyarıcı gelip geçmiş olmasın. (Fâtır Sûresi: 24)^[12]

Kur'an'da adı geçen peygamberlerin kronolojik sırasıyla isimleri ve kendileriyle ilgili bazı inançlar şöyledir:

Numara	Peygamber	Yaşam aralığı	Görsel	Hakkında
1	Âdem	?		Semavî kitaplara göre ilk insan ve ilk peygamber.
2	İdris	?		Kur'an'da adı geçen peygamberlerden biri.
3	Nuh	y. MÖ 2948 - y. MÖ 1998		Ülü'l-azm (büyük) peygamberler arasında sayılan, kendisine inanmayan kavmi tufan ile helâk edilen peygamber.
4	Hûd	y. MÖ 2400'ler		Kur'an'da Âd Kavmi'ne gönderildiği bildirilen peygamber.
5	Salih	?		Kur'an'da Semûd Kavmi'ne gönderildiği bildirilen peygamber.
6	İbrahim	?		Yahudilik, Hristiyanlık ve İslâm'ın müştereken kabul ettiği Ülü'l-azm peygamber.
7	Lut	?		Kur'an'da adı geçen bir peygamber.
8	İsmail	?		İbrahim'in oğlu, Kur'an'da adı geçen bir peygamber.
9	İshak	?		İbrahim'in oğlu, Kur'an'da adı geçen peygamberlerden biri.
10	Yakub	?		İbrahim'in torunu ve İsrâiloğulları'nın atası olan peygamber.
11	Yusuf	y. MÖ 1590 - y. MÖ 1550		Yakub'un oğlu, İsrâiloğulları'na gönderilen bir peygamber.
12	Eyüp	?		Kur'an'da adı geçen peygamberlerden biri.
13	Şuayb	?		Kur'an'da Medyen halkına gönderildiği bildirilen peygamber.
14	Musa	y. MÖ 1400'ler - MÖ 1300'ler veya MÖ 1200'ler		İsrâiloğulları'na gönderilen ve kendisine Tevrat indirilen Ülü'l-azm peygamber.
15	Harun	?		Musa'nın kardeşi, onun yardımcısı olarak İsrâiloğulları'na gönderilen peygamber.
16	Davud	y. MÖ 1000 - 970'ler		İsrâiloğulları'na gönderilen ve kendisine Zebur verilen peygamber.
17	Süleyman	y. MÖ 970 - 930'lar		Davud'un oğlu, İsrâiloğulları'na gönderilen hükümdar-peygamber.
18	Zülkifl	?		Kur'an'da adı geçen bir peygamber.
19	Yunus	y. MÖ 9. yüzyıl - y. MÖ 8. yüzyıl		Kur'an'da adı geçen bir peygamber.
20	İlyas	y. MÖ 900 - y. MÖ 849		Kur'an'da adı geçen peygamberlerden biri.
21	Elyesa	y. MÖ 910 - y. MÖ 800		Kur'an'da adı geçen peygamberlerden biri.
22	Zekeriya	y. MÖ 1. yüzyıl		Kur'an'da adı geçen ve İsrâiloğulları'na gönderilen bir peygamber.
23	Yahya	y. MÖ 10 / 1 - y. MS 26 / 28		Kur'an'da adı geçen, İsrâiloğulları'na gönderilen bir peygamber.
24	İsa	y. MÖ 6 / 4 - yaşıyor (İslam'a göre İsa ölmeyip Allah katına yükseltilmiştir.[13])		Kur'an'da adı geçen, kendisine kutsal kitap İncil verilen ve İslam'a göre yaşayan tek peygamber.
25	Muhammed	y. 570 / 571 - 632		Son peygamber.

Kur'an da adı geçen nebî ve resuller

Aşağıdaki tablo Kur'an ayetlerinde adı geçen peygamber (nebî) ve resulleri göstermektedir. Ayrıca peygamberlerin kitaplarına, halkına ve kendi şeriat kanunları olanlarına referanstır.

İsim	Peygamber	Elçi	Ülü'l-azm (büyük peygamber)	İmam (lider)	Kitap	Halk	Şeriat (ilahî hukuk)
Âdem	Peygamber				10 Suhuf[14]
İdris	Peygamber[15]				30 Suhuf[14]
Nuh	Peygamber[16]	Elçi[17]	Ülü'l-azm[18]			Nuh'un halkı[19]	Şeriat[20]
Hûd		Elçi[21]				Âd[22]
Salih		Elçi[23]				Semûd[24]
İbrahim	Peygamber[25]	Elçi[26]	Ülü'l-azm[18]	İmam[27]	10 Suhuf[28]	İbrahim'in halkı[29]	Şeriat[20]
Lut	Peygamber[16]	Elçi[30]				Sodom ve Gomora[31]
İsmail	Peygamber[32]	Elçi[32]				yemenli Kabileler
İshak	Peygamber[33]			İmam[34]		Benî İsrâil
Yakub	Peygamber[33]			İmam[34]		Benî İsrâil
Yusuf	Peygamber[16]					Benî İsrâil
Eyüp	Peygamber[16]
Şuayb		Elçi[35]				Medyen,[36] Eyke[37]
Musa	Peygamber[38]	Elçi[38]	Ülü'l-azm[18]		[39]Tevrat)	Firavun ve ileri gelenleri[40]	Şeriat[20]
Harun	Peygamber[41]					Benî İsrâil
Zülkifl	Peygamber[16]					Benî İsrâil
Davud	Peygamber[16]				Zebûr[42]	Benî İsrâil
Süleyman	Peygamber[16]					Benî İsrâil
İlyas	Peygamber[16]	Elçi[43]				İsrailoğullarından Baal kavmi[44]
Elyesa	Peygamber[16]					İsrailoğullarından Baal kavmi
Yunus	Peygamber[16]	Elçi[45]				Ninova halkı[46]
Zekeriya	Peygamber[16]					Benî İsrâil
Yahya	Peygamber[47]					Benî İsrâil
İsa	Peygamber[48]	Elçi[49]	Ülü'l-azm[18]		İncil[50]	Benî İsrâil	Şeriat[20]
Muhammed	Peygamber[51]	Elçi[51]	Ülü'l-azm[18]	İmam[52]	Kur'an[53]	Tüm insanlık[54]	Şeriat[20]

Peygamber olup olmadığı tartışmalı kişiler

İsim	Not	Diğer inançlardaki isimleri
Şit[55] (شَيْث)	Adı, Kur'an'da geçmez ama hadislerde geçer.	Şit
Kâlib[56] (كالب)	Benî İsrâil'e gönderilmiştir.	Kalev
Yuşa[57][58] (يُوشَع)	İsrail'e gönderilmiştir. Yuşa'nın adı Kur'an'da geçmez, ancak adı diğer İslami literatürlerde ve birçok hadiste geçer. Tevrat'ta da peygamber olarak anılmaktadır. Kenan'ın fethiyle ilgili Kuran'da Yuşa ve Kâlib'den, Tanrı'nın "lütfunu bahşettiği" iki adam olarak bahsedilir, ancak isimleri belirtilmez. Yuşa, çoğu bilim adamı tarafından Musa'nın peygamberlik halefi olarak kabul edilir. Musa'nın Hızır'ı ziyaretinde ona yardımcı olan Yuşa, Tevrat ve İncil'e göre Kudüs'ün Yahudiler için yaşanabilir olduğu haberini getiren Kâlib ile birlikte iki kabile elçisinden biriydi. Yuşa aynı zamanda Yahudiler'in lideri olarak Musa'nın halefidir ve Musa'nın ölümünden sonra onları İsrail'e yerleşmeye yönlendirmiştir. Yuşa'nın Kudüs'e girişi de hadislerde zikredilmektedir.	Yehoşua
Hızır (ٱلْخَضِر)	Kur'an, mazlum halklara,[59] İsrail'e, Mekke'ye[60] ve bir peygamberin gönderildiği tüm kavimlere gönderilen[61] Hızır'dan bahseder; ancak onun adını vermez. Hızır, bazen Musa'nın bir yolculukta eşlik ettiği figür olan Melkisedek ile özdeşleştirilir. Bazı Müslüman onu bir melek veya bir evliya olarak görse de,[62] bazıları onu aynı zamanda bir peygamber olarak da görür.[63] Bazen İlyas'la (إلياس) aynı kişi olarak tasvir edilir; denizlerde yardıma ihtiyacı olanlara yardım eder. Bazı Müslümanlara göre de ikisi farklı kişilerdir ve senede bir defa buluşurlar. Bu olaya da Hıdırellez adı verilir.	Melkisedek, İlyas
Lokman (لُقْمَان)	Habeşistan'a gönderilmiştir.[64][65] Kur'an, onun adını taşıyan Lokman Suresi'nde ondan bilge olarak bahseder, ancak onu açıkça bir peygamber olarak tanımlamaz. En yaygın İslami inanç,[66] Lokman'ı bir evliya olarak görmektedir, ancak bazı Müslümanlara göre bir elçidir.[67]
Samuel (صَمُوئِيل)	İsmi Kur'an'da ve hadislerde geçmez. Yalnızca birtakım Müslümanlar tarafından İsrailoğulları'na gönderilen ve Tâlût'u kral olarak mesheden bir elçi/peygamber olarak anılır.[68][69]
Tâlût (طَالُوت)	Kur'an'a göre Tâlût, Samuel tarafından bir komutan olarak seçilmişti. Tâlût, İsrailoğulları'nı Davud tarafından öldürülen Câlût'un ordusuna karşı zafere götürdü. Tâlût ayrıca Tevrat'ta da bir peygamber olarak anılmaktadır. Ancak, bazılarına göre Tâlût bir peygamber değil, yalnızca Allah tarafından seçilmiş bir kraldır.[70][71]	Gideon
İrmiya[72] (إرميا)	Kur'an'da veya herhangi bir sahih hadiste yer almaz, ancak onun anlatısı İslam literatüründe ve tefsirlerinde detaylandırılmıştır. Aynı zamanda Tevrat'ta da bir peygamber olarak da anılır.[73][74] I. Nebukadnezar döneminde yaşadığı düşünülür.	Yeremya
Hızkîl (حِزْقِيل)	Çoğunlukla Zülkifl'le aynı kişi olarak tanımlanır.[75] Her ne kadar Kur'an'da ismiyle bahsedilmese de, hem klasik[76] hem de modern İslam alimleri[77] Hızkîl'i bir İslam peygamberi olarak görürler.	Hezekiel
Danyal[78] (دَانِيَال)	Bazı Müslümanlar tarafından peygamber olarak kabul edilir; Kuran'da ya da Sünni hadislerde adı geçmez, ancak bazı Şii hadislerine göre bir peygamberdir.[79][80] Tevrat'ta da bir peygamber olarak anılmaktadır.[81]	Daniel
Zülkarneyn[78][82] (ذُو ٱلْقَرْنَيْن)	O, Kehf Suresi'nin 83-101 ayetlerinde doğuya ve batıya seyahat eden ve insanlarla Ye'cüc ve Me'cüc'lerin arasına bir set diken birisi olarak görünür. Bazı Müslümanlar tarafından peygamber olarak kabul edilir.[83]	İskender,[84] II. Kiros,[85] I. Darius,[86] Oğuz Han[87]
Üzeyir (عُزَيْر)	Kuran'da kendisinden bahsedilir,[88] ancak birçok İslam alimi Üzeyir'in peygamberlerden biri olduğunu kabul etmesine rağmen Kur'an'da onun bir peygamber olduğu belirtilmemiştir.[89][90] Aynı zamanda Tevrat'ta da bir peygamber olarak da anılır.	Ezra
İmran (عِمْرَان)	Âl-i İmrân Suresi (İmran'ın ailesi)'nde kendinden bahsedilir,[91] Meryem'in babası ve İsa'nın da dedesidir.	Yehoiakim
Meryem (مَرْيَم)	Bazı İslam alimleri[92][93] Meryem'i, Allah'ın ona bir melek aracılığıyla mesaj gönderdiği ve ilahi mucizelerin aracısı olduğu için bir elçi ve peygamber olarak kabul ederler. İslam, onu kadınların en kutsallarından biri olarak görse de peygamberliği meselesi hala tartışılmaktadır.[94]

Ayrıca bakınız

• İbrahimî dinlerdeki peygamberler tablosu