En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
İlber Ortaylı
Türk tarihçi, akademisyen ve yazar Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
İlber Ortaylı (d. 21 Mayıs 1947; Bregenz, Avusturya), Türk tarihçi, akademisyen ve yazar.[2] Türk Tarih Kurumu şeref üyesidir. Ortaylı, Uluslararası Osmanlı Etütleri Komitesi yönetim kurulu üyesi ve Avrupa İranoloji Cemiyeti ve Avusturya-Türk Bilimler Forumu üyesidir.[3]
Remove ads
Remove ads
Hayatı
Özetle
Bakış açısı
Ailesi
Kafkasyalı Karaçay[4] asıllı annesi Kırım’ın önde gelen asilzade ailelerinden Karaşay ailesinden ve Stalingrad'da Rus Dili ve Edebiyatı okumuş olan Şefika Ortaylı (1918-2020),[5] babası ise Kırım doğumlu, Türkçeye Kırım tarihi ve Tatarlar üzerine eserler ve makaleler çevirmiş bir uçak mühendisi[6] olan Kemal Ortaylı'dır. Annesi Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümünde yıllarca hocalık yapmıştır. Ortaylı, Türkçe, Almanca ve Rusçanın konuşulduğu ev ortamında büyümüştür.[7] Enver, Emeldar ve Nuriye adlarında üç kardeşi vardır.
21 Mayıs 1947 tarihinde Avusturya'nın Bregenz şehrinde Kırım Tatarı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. İki yaşındayken ailesiyle birlikte Türkiye'ye göç etti. İlk ve orta öğrenimini İstanbul Avusturya Lisesinde tamamladı. 1965 yılında Ankara Atatürk Lisesinden mezun oldu.[2]
Akademik kariyeri
1970 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümünü bitirdi. Burada Şerif Mardin, Halil İnalcık, Mümtaz Soysal, Seha Meray, İlhan Tekeli, Mübeccel Kıray'ın öğrencisi oldu.[8] Ayrıca sınıf arkadaşları arasında Zafer Toprak, Mehmet Ali Kılıçbay ve Ümit Arslan da vardı.[9]
Viyana Üniversitesi'nde Slav ve Doğu Avrupa dilleri hakkında öğrenim gördü.[2] Yüksek lisans çalışmasını Chicago Üniversitesinde Halil İnalcık ile yaptı. "Tanzimat sonrası mahallî idareler" başlıklı tezi ile Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde 1974 yılında doktor, "Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu" adlı çalışmasıyla 1979'da aynı Fakültede doçent oldu.
1982 yılında üniversitelere uygulanan siyasi yaptırımlara tepki olarak görevinden istifa etti. Bu dönemde Viyana, Berlin, Paris, Princeton, Moskova, Roma, Münih, Strazburg, Yanya, Sofya, Kiel, Cambridge, Oxford ve Tunus'ta ders, seminer ve konferanslar verdi.
1989'da Türkiye'ye dönerek profesör oldu ve 1989-2002 yılları arasında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinin idare tarihi anabilim dalının başkanlığını yaptı.[2]
2002 yılında Galatasaray Üniversitesine, iki yıl sonra ise Bilkent Üniversitesine konuk öğretim üyesi olarak geçti. Şu anda Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve MEF Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Türk Hukuk Tarihi derslerini vermektedir.[2] Galatasaray Üniversitesi senatosu üyesidir.[10]
2005 yılında Topkapı Sarayı Müzesi Müdürü oldu. Yedi yıl bu görevde kalan Ortaylı, 2012 yılında yaş haddinden emekli oldu ve görevi Ayasofya Müzesi Müdürü Haluk Dursun'a devretti.[11]
Ortaylı, Uluslararası Osmanlı Etütleri Komitesi yönetim kurulu üyesi ve Avrupa İranoloji Cemiyeti ve Avusturya-Türk Bilimler Forumu üyesidir.[2] 2018 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı bakanlık danışmanı oldu.[12]
Tarih Vakfı ve Afet İnan ailesinin iş birliğiyle iki yılda bir verilen Afet İnan Tarih Araştırmaları Ödülü'nün 2004 yılındaki sahipleri İlber Ortaylı'nın da içinde bulunduğu jüri tarafından belirlenmiştir.[13] 2009 yılında İzmir Kitap Fuarı'na katılmıştır. Millî Saraylar Daire Başkanlığının Dolmabahçe Sarayı'nda düzenlediği "Vefatının 150'nci yılında I. Abdülmecit ve dönemi" başlıklı uluslararası sempozyumun açılış ve kapanış oturumlarına katılmıştır.[14]
Ortaylı, ileri seviyede Almanca, Rusça, İngilizce, Fransızca, İtalyanca,[15] Farsça ve iyi seviyede Latince[16] bilmektedir. Katıldığı bir televizyon programında bilgisayar kullanmadığını, başkalarının yanlış bilgilerle biyografisini yazdığını ve bundan büyük rahatsızlık duyduğunu dile getiren[17] Ortaylı, orta seviyede Sırpça, Hırvatça, Boşnakça bildiği iddialarını yalanlamıştır.[17]
Özel hayatı
1981 yılında Mersin senatörü Dr. Talip Özdolay'ın kızı Ayşe Özdolay ile evlendi ve bu evlilikten Tuna adında bir kızı oldu. On sekiz yıllık birliktelikten sonra 1999 yılında boşandı.[18] İlber Ortaylı'nın ayrıca çocukluğundan beri büyük bir tutku ve özenle biriktirdiği minyatür otomobillerden oluşan büyük bir koleksiyonu vardır.[19]
Remove ads
Televizyon programları ve yazıları
2004 yılında TRT 2'de başlayıp TRT Türk'te hafta sonları yayınlanan "İlber Ortaylı ile" adlı belgeseli sunmuştur.[20] NTV'de "İlber Ortaylı ile tarih dersleri" adında bir program yapmıştır. Bloomberg HT kanalında da "İlber Ortaylı ile zaman kaybolmaz" adlı bir program yapmıştır. Yeniden NTV'de 5 Kasım 2012 ile 11 Mart 2013 arasında gazeteci-yazar Mehmet Barlas ile birlikte "Her zaman" isimli bir tarih programı yapmıştır. 2024 yılı ekim ayı itibarıyla Okan Bayülgen ile birlikte TV100'de "Muhabbet Kralı" isimli programa başlamıştır, halen devam etmektedir.
2000 yılından beri pazar günleri Milliyet gazetesinde, aylık Atlas Tarih ve üç aylık Doğu Batı dergilerinde makaleler yazmaktadır. Bir dönem yayınlanan Popüler Tarih ve Tarih ve Toplum dergilerinde, Habertürk gazetesinin Habertürk Tarih ekinde de yazıları yayımlandı.[21]
Hâlen Doğu Batı ve NTV Tarih dergilerinin danışma kurulu üyesidir. İlber Ortaylı, Milliyet Sanat dergisine verdiği bir mülakatta, kitaplığında 30.000 civarında kitabı olduğunu ve bunların 5.000'ini Galatasaray Üniversitesine bağışladığını ifade etmiştir.
Remove ads
Aldığı ödüller
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Osmanlı Tarihinde Aile isimli eserinin yanı sıra, tarih alanında 1970'li yılların başlarından itibaren yaptığı çalışmaları, yayınladığı makale ve kitapları, tarih biliminin yaygınlaştırılması çabaları, tarihi her yaştan Türk insanına sevdirme konusundaki faaliyetleri, yurt dışındaki bilimsel etkinlikleri ve Türk tarihçiliğinin uluslararası alanda önemli bir ismi olması da göz önüne alınarak tarih dalında 2001 Aydın Doğan Ödülü'ne layık bulundu.[22]
2006 yılında İtalya'da Lazio bölge yönetiminin başlattığı ve her yıl devam etmesi öngörülen Akdeniz Festivali'nde toplumsal ve kültürel tarih alanındaki "Avrupa ile Akdeniz arasında Lazio" ödülünün Prof. Dr. İlber Ortaylı'ya verilmesi uygun görülmüştür.[23]
2007 yılında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin imzasıyla Rusya tarafından Rus dilini ve kültürel mirasını yayan, ülkelerin ve halkların birbirlerine yaklaşmasını sağlayan kişilere verilen Puşkin Madalyası'na[24] Türkiye'den Ortaylı layık görülmüştür.[25]
2017 yılında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülüne[26] layık görüldü.
Eserleri
- 1974: Tanzimat'tan Sonra Mahallî İdareler
- 1978: Türkiye'de Belediyeciliğin Evrimi (İlhan Tekeli ile birlikte)
- 1979: Türkiye İdare Tarihi
- 1980: Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu
- 1981: Gelenekten Geleceğe
- 1983: İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı
- 1985: Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Yerel Yönetim Geleneği
- 1986: İstanbul'dan Sayfalar - İngilizce: Studies on Ottoman Transformation
- 1994: Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı
- 1996: Türkiye İdare Tarihine Giriş
- 2000: Osmanlı Aile Yapısı
- 2001: Tarihin Sınırlarına Yolculuk
- 2001: Osmanlı İmparatorluğu'nda İktisadî ve Sosyal Değişim
- 2002: Osmanlı Mirasından Cumhuriyet Türkiyesi'ne (Taha Akyol ile birlikte)
- 2004: Osmanlı Barışı
- 2005: Barış Köprüleri: Dünya'ya Açılan Türk Okulları
- 2006: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-1
- 2006: Kırk Ambar Sohbetleri
- 2006: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-2
- 2007: Eski Dünya Seyahatnamesi
- 2007: Yahudilik Tarihi, Ahmet Almaz ile 2007 Nokta Kitap
- 2007: Avrupa ve Biz
- 2007: Batılılaşma Yolunda
- 2007: Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek-3
- 2007: Mekân ve Olaylarıyla Topkapı Sarayı
- 2008: Osmanlı Sarayında Hayat
- 2008: Tarihimiz ve Biz
- 2008: Tarihin İzinde
- 2009: Tarihin Işığında
- 2010: Türkiye'nin Yakın Tarihi
- 2011: Defterimden Portreler
- 2011: Tarihin Gölgesinde (Taha Akyol ile birlikte)
- 2012: Yakın Tarihin Gerçekleri, Timaş Yayınları
- 2012: Cumhuriyetin İlk Yüzyılı 1923-2023, Timaş Yayınları
- 2013: İlber Ortaylı Seyahatnamesi, Timaş Yayınları
- 2014: İmparatorluğun Son Nefesi, Timaş Yayınları
- 2014: Eski Dünya Seyahatnamesi, Timaş Yayınları
- 2015: Türklerin Tarihi, Orta Asya'nın Bozkırlarından Avrupa'nın Kapılarına, Timaş Yayınları
- 2016: Türklerin Tarihi, Anadolu'nun Bozkırlarından Avrupa'nın İçlerine, Timaş Yayınları
- 2016: İttihat ve Terakki
- 2016: Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı
- 2016: Osmanlı’ya Bakmak Osmanlı Çağdaşlaşması
- 2016: İstanbul'dan Sayfalar
- 2017: Türklerin Altın Çağı
- 2017: Tarihe Yön Veren 100 Lider
- 2018: Gazi Mustafa Kemal Atatürk[27]
- 2019: Bir Ömür Nasıl Yaşanır
- 2020: Türklerin Tarihi
- 2021: Yakın Tarihin Gerçekleri, Kronik Kitap
- 2022: İnsan Geleceğini Nasıl Kurar?
- 2022: Türklerin Tarihi 2, Kronik Kitap
- 2023: 1923 Cumhuriyetin İlk Yüzyılı 2023
- 2024: Avrupa ve Biz - Geçmişten Günümüze
- 2025: Doğunun ve Batının Efendisi
Remove ads
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads