Tunus, resmî adıyla Tunus Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية التونسية, el-Cumhûriyyetü’t-Tûnisiyye), Kuzey Afrika'da, Akdeniz'e kıyısı olan bir ülkedir. Kurucusu Habib Burgiba'dır. Batısında Cezayir, doğusunda Libya ve Akdeniz, Kuzeyinde de Akdeniz yer alır. Ülkenin güney kısmını Büyük Sahra Çölü kaplar.
Tunus | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.svg) | |||||||||||||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Tunus | ||||||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Arapça [2] | ||||||||||||||||||||
| Konuşulan diller | Tunus Arapçası[3] Berberice[4][5][6][7] Fransızca (idari, ticari ve eğitim) İngilizce | ||||||||||||||||||||
| Etnik gruplar | Arap-Berberi %98, Avrupalı %1, Yahudi ve diğerleri %1 [8][9] | ||||||||||||||||||||
| Demonim | Tunuslu | ||||||||||||||||||||
| Hükûmet | Üniter yarı başkanlık cumhuriyeti[10][11] | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Yasama organı | Halk Temsilcileri Meclisi | ||||||||||||||||||||
| Kuruluş | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||||
• Toplam | 163610 km2 (92.) | ||||||||||||||||||||
• Su (%) | 5.04 | ||||||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||||||
• 2020 tahminî | 11.708.370[12] (81..) | ||||||||||||||||||||
• Yoğunluk | 71.65/km2 (110.) | ||||||||||||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||||||||||||||||
• Toplam | 127,325 milyar $[13] (83.) | ||||||||||||||||||||
• Kişi başına | 10.594 $[13] (108..) | ||||||||||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||||||||||||||
• Toplam | 44,265 milyar $[13] (90.) | ||||||||||||||||||||
• Kişi başına | 3.683 $[13] (123.) | ||||||||||||||||||||
| Gini (2017) | 35.8[14] orta | ||||||||||||||||||||
| İGE (2019) |  0.740[15]yüksek · 95. | ||||||||||||||||||||
| Para birimi | Tunus dinarı (TND) | ||||||||||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+1 (OAS) | ||||||||||||||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||||||||
| Telefon kodu | +216 | ||||||||||||||||||||
| İnternet alan adı | .tn | ||||||||||||||||||||
Tarihçe
Tunus, Fenike kökenli Kartaca Uygarlığıyla anılır. Kartacalılar, Sicilya ve İspanya'ya kadar koloniler kurmuşlardır. Yeni kurulmakta olan Roma İmparatorluğu için ilk gerçek tehdit olmuşlardır. Ama Pön Savaşları sonucu yenilip Tunus'tan sürülmüşlerdir. Roma egemenliğinde Afrika Eyaleti olarak yönetilmiştir.
Tunus, 16 Ağustos 1534 tarihinde Barbaros Hayreddin Paşa tarafından Hafsi egemenliğine son verilmesiyle Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyetine girdi. Ancak V. Karl, 1535 yılında bölgeyi geri aldı ve İspanyol İmparatorluğu'nun kontrolünde Hafsî Hanedanı'nın yönetimine bıraktı. Başşehir Tunus 1574 yılına kadar tekrar Hafsi Hanedanlığı'nın elinde kaldı. Bu arada Barbaros Hayreddin Paşa ve Turgut Reis 1556’da Gafsa’yı, 1558’de Kayrevan’ı ele geçirdiler. Tunus’un doğu ve güney sahilleri Osmanlı himayesi altına girdi. Cerbe Adası deniz üssü olarak kullanıldı. Barbaros Hayreddin Paşa, İspanya’daki Endülüslü Müslümanlardan 100.000 kadarını kurtararak Kuzey Afrika’ya getirdi.[kaynak belirtilmeli][16] 13 Eylül 1574’te Uluç Ali Reis ile Sinan Paşa, Tunus şehrini (Halkul-Vad Kalesi'ni), ele geçirmek suretiyle bütün Tunus, Osmanlı Devletinin bir eyaleti haline geldi. 1881'de Fransa ile yapılan Bardo Antlaşması ile bu ülkenin himayesine girmiştir.
20 Mart 1956'da Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Tunus, 1957 ile 1969 arası Başbakanlık makamını kaldırmıştır.
2010-2011 olayları
Tunus'ta halkın pahalılık isyanı 23 yıllık lideri devirdi. Devlet Başkanı Zeynel Abidin Bin Ali Tunus'u terk etti. Bazı akrabaları tutuklandı. Partisi kapatıldı. Bin Ali'nin Suudi Arabistan'da olduğu doğrulandı.[17]
Ülkede etkili Müslüman birliklerinin çağrısıyla düzenlenen gösteride, Başbakan Samir Rifai'nin hükûmetinin devrilmesi çağrısı yapıldı.
Coğrafya
Kuzey Afrika'da bulunan Tunus, Mağrip Bölgesi'nin en küçük ülkesidir. Sicilya Boğazı ile Avrupa kıtasından ayrılan Tunus, Avrupa'ya 140 km uzaklıktadır. Dağlar kıyıya paralel uzanmaktadır. Ülkenin güneyinde birçok mevsimsel sığ gölü ve büyük tuz gölleri vardır.
Tunus'un Cezayir ile 965 km, Libya ile 495 km sınırı vardır.
Siyaset
.jpg)
Tunus, Arap Baharı'nın ardından çok partili demokrasiye geçen ilk ülkedir. 23 Ekim 2011 tarihinde ilk seçimi En Nahda'nın kazanmasını ardından ülkede rejim tartışmaları başladı. Tunus halkı, İslamcıların yapısal değişiklik girişimlerine karşı yoğun sokak gösterileri düzenledi. En Nahda, diğer Arap ülkelerine göre daha eğitimli bir nüfusa, güçlü bir orta sınıfa ve sendikalara sahip olan Tunus'ta 2011 seçimlerini kazanmasına rağmen iktidarın tamamını elde edemedi. Şeriat hükümlerini anayasaya aktarma kararı alındığında da büyük bir dirençle karşılaştı. Tepkiler, düzenlenen suikastler, En Nahda'nın iktidardan adım adım çekilmesine neden oldu. Şubat 2013'te ülkenin önemli solcu liderlerinden Şükrü Belayi'nin öldürülmesi üzerine hükûmet düştü ve Enahda başbakanlığın kendisinde kalması şartıyla bir teknokratlar hükûmeti kurmayı kabul etti. Temmuz 2013'te yine muhalif bir lider olan Muhammed Brahmi'nin öldürülmesi üzerine bu hükûmet de düştü ve En Nahda iktidarı teknokrat hükûmete devretmek durumunda kaldı.
Seçim barajı olmaması ve laik kesimin çok parçalı olması nedeniyle En Nahda yine iktidar adayı olarak önde geliyordu. Fakat 26 Ekim 2014 seçimlerinde Nida %37.6 ile ilk sırayı alarak hükûmet kurma yetkisini alırken, En Nahda %27.8'de kaldı. Ardından ikinci turu 21 Aralık 2014 tarihinde yapılan ve En Nahda'nın aday çıkartmadığı başkanlık seçimini yine Nida Tunus Partisinden El Bacı Kaid el Sebsi %55.7 ile kazandı.
Ekonomi
Tunus genel olarak bir tarım ülkesidir. Ülke topraklarının %55'i tarıma elverişlidir. Ancak bu alanın % 35'i ekilebilir topraklardan oluşmaktadır. Tunus, zeytincilikte dünyadaki ilk 10 ülkeden biridir.
Sanayi faaliyetleri pek gelişmemiştir. Ancak deri, kâğıt, gıda, elişi gibi hafif sanayi kollarının önemli etkinliği vardır. Bunun yanı sıra, petrol, selüloz, çelik, elektrikli ev aletleri üretimi de bulunmaktadır.
Ülkede son yıllarda gelişen turizm olgusu, bu alanda yatırımların artmasına neden olmuştur. Bu yüzden de, ülkeye gelen turist sayısında önemli artışlar yaşanmıştır.
Demografi
Tunus halkının %99 kadarı Müslüman'dır ve Arapça konuşur. Ülkenin güneyinde yaşayanlar Berberice konuşur. Bu kesim Müslüman nüfusun %1'i kadardır. Ülkedeki yabancılar genellikle Fransız veya İtalyan'dır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
