Polonya-Ukrayna Savaşı

Polonya-Ukrayna Savaşı 1918 ve 1919 yıllarında, Avusturya-Macaristan'ın dağılmasından sonra İkinci Polonya Cumhuriyeti ve Batı Ukrayna Halk Cumhuriyeti'nin Doğu Galiçya üzerindeki kontrolü için çıkan bir çatışmaydı. Doğu Galiçya, Avrupa'da en büyük petrol rezervine sahipti.

Polonya-Ukrayna Savaşı
Savaşın sona ermesiyle Polonyalılar (Kasım 1919) ve Polonya sınırı olan Lviv Kuşatması (Lemberg Savaşı) ve Doğu Galiçya (mavi renkle gösterilen) ile kırılmayı gösteren harita, Polonya kontrolü altında.
Tarih 1918-1920 Bölge Galiçya, (Doğu Avrupa), Karpat Rutenya, Volhynia, Bukovina, Ukrayna, Polonya, Romanya Sonuç Polonya zaferi
Taraflar
İkinci Polonya Cumhuriyeti Romanya Krallığı Bukovina Sadece polis birlikleri Macaristan Çekoslovakya	Batı Ukrayna Cumhuriyeti Hutsul Cumhuriyeti Komancza Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Józef Piłsudski Józef Haller Waclaw Iwaszkiewicz Edward Rydz-Śmigły	Yevhen Petrushevych Oleksander Hrekov Mykhailo Omelianovych-Pavlenko Symon Petliura
Güçler
Polonya güçleri: 190,000 Romanya güçleri: 4,000 Macaristan güçleri: 620–?	Batı Ukrayna Cumhuriyeti 70,000–75,000[1] veya 100,000[2] Ukrayna Halk Cumhuriyeti 35,000 Hutsul Cumhuriyeti 1,100 Komancza Cumhuriyeti 800
Kayıplar
10.000	15.000

Arka Planı

Ukrayna Galiçya Ordusu'nun ilk komutanı olan Dmytro Vitovsky, iki subayın arasında.

Mavi Ordu, 120 adet Renault FT tankından oluşan 1. Tank Alayı'nı içeriyordu. Alay Lviv'e girdiğinde, Ukraynalılar dünyadaki dördüncü büyük tank ünitesi ile karşı karşıya kaldılar.

Zırhlı Polonya treni, Sanok-Gromobój. Oğlunun yanında kalan Polonyalı asker Wiktor Borczyk. (1918)

Çatışmanın kaynağı, 20. yüzyılın başlarında Galiçya'daki karmaşık çok uyrukluluktu . Avusturya-Macaristan'ın ulusal azınlıklara olan yaklaşım biçimi, Polonya ve Ukrayna ulusal hareketlerinin gelişimi için mükemmel bir zemin oluşturdu.

1848 devrimi sırasında, Avusturyalılar, Polonya'nın daha iyi şartlarda bir özerklik talebiyle ilgilendi, amaçları farklı bir millet olarak tanınmak olan Rutenlerden oluşan daha küçük bir gruba da destek verdiler(sonradan gelecek olan Doğu Slav halkının adı).^[3][4] Bu gelişmelerden bir süre sonra, Ruthenyan dili okulları kuruldu, Ruten siyasi partileri kuruldu ve Rutenler kendi ulusal kültürlerini geliştirme girişimleri başlattı.^[3][5] Polonyalılara göre devrim yanlısı olan aydın Rutenlerin çoğu kendilerini Polonya'ya bağlı bir millet olarak görüyordu, bundan dolayı Polonyalılar için bu gelişmeler şaşırtıcı etkiler yarattı.^[4] 1890'ların sonlarında ve yüzyılın ilk on yıllarında popülist Ruten entellektülleri, milliyetlerini tanımlamak için Ukraynalılar terimini kabul etti.^[6] 20. yüzyıldan başlayarak, bu ulusal bilinç çok sayıda Ruten köylüsüne de ulaştı.^[7]

Wojciech Kossak'ın "Eaglets - Mezarlığın Savunması" adlı tuval üzerine yağlı boya resmi. (Polonya Ordu Müzesi, Varşova, 1926). Lviv'de ilan edilen Batı Ukrayna Halk Cumhuriyeti'ne karşı Polonya gençlerin ayaklanmasını tasvir eden bir resim.

İki ülke arasındaki olaylar, 19. yüzyıl sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar sürdü. Polonya yönetimi 1897'de parlamento seçimlerinde Ukraynalılara karşı çıktı. 1901-1908 yılları arasında, Ukraynalı öğrencilerin ayrı bir Ukrayna üniversitesini talep etmesi başka bir çatışmaya yol açtı. 1903'te hem Polonyalılar hem de Ukraynalılar Lviv'de ayrı konferanslar düzenlediler(Mayıs ayında Polonyalılar ve Ağustos ayında Ukraynalılar). Ardından, iki ulusal hareketin karşıt görüşleri giderek büyüdü ve daha sonra çatışmaya yol açtı.

Galiçya Avusturya vilâyeti, 1772'de Polonya'dan ele geçirilen topraklardan oluşuyordu. Polonya için tarihi önemi olan bu bölgenin çoğunluğu Polonya nüfusuna sahipti. Galiçya'nın doğu kısmı ise Ukrayna çoğunluğuna sahipti.^[8] Doğu Galiçya'da ki Ukrayna'lı nüfusu toplam nüfusun %65'ini oluştururken, Polonya'lı nüfusu %22 oranındaydı.^[9] Avusturya doğu Galiçyası'nın 44 idari bölümümün en büyük şehri başkenti olan Lviv, Polonyalıların nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu tek bölge idi.^[10] 1910 yılında Lviv'deki Polonyalı popülasyonu %60 civarındaydı.^[11] ve nüfusun %17'si Ukraynalı idi.

Dini ve etnik bölünmeler, toplumsal tabakalaşmaya sebep oldu. Galiçya'nın önde gelen sosyal sınıfı, Polonyalı soylulardan oluşurken, eyaletin doğu kesiminde Rutenler (Ukraynalılar) köylü nüfusunun çoğunluğunu oluşturuyordu.^[12][13] 19. yüzyılın sonlarında Galiçya'daki ticari ve endüstriyel gelişimlerin çoğundan Polonyalılar ve Yahudiler sorumluydu.

Polonya–Ukrayna Savaşı ve Polonya–Sovyet Savaşı, 1919 başları.

Başlangıcı

Polonya–Ukrayna Savaşının son aşamaları.

Ukrayna kimliğini benimseyen ve kendini bir Ukraynalı vatansever olarak kabul eden Avusturya arşidükü Wilhelm'in müdahalesi nedeniyle Ekim 1918'de Ukrayna birliklerinin iki alayı Lemberg'de (Lviv) garnizon haline getirildi.^[14]Avusturya-Macaristan'ın çökmesinin bir sonucu olarak, Avusturya parlamentosu, bölgesel Galiçya ve Bukovina rejimlerinin Ukraynalı üyelerinden oluşan Ukrayna Merkez Konseyi (Rada) kuruldu. Konsey Batı Ukrayna topraklarını tek bir devlet haline getirmeyi amaçladığını açıkladı. Bu sırada Polonyalılar, Lviv ve Doğu Galiçyayı ele geçirmek için kendi adımlarını atıyorlardı. 31 Ekim'i 1 Kasım'a bağlayan gece Ukrayna askerî birlikleri Lviv üzerinde kontrolü ele geçirdi. Batı Ukrayna Halk Cumhuriyeti 1 Kasım 1918'de Lviv'i başkent olarak ilan etti.

Savaşın Sonuçları

Polonya–Ukrayna Savaşı sırasında Lviv'de bir top mermisi kovanı. (1918–1919)

Çoğu asker, yaklaşık 10.000 Polonyalı ve 15.000 Ukraynalı bu savaş sırasında öldü.^[15]

17 Temmuz 1919'da ateşkes anlaşması imzalandı. Ukraynalı savaş tutsakları Dąbie (Krakov), Łańcut, Pikulice, Strzałków ve Wadowice'deki eski Avusturya esir kamplarında tutuluyorlardı. Savaşın ardından, Polonya'yı diplomatik ve askerî açıdan destekleyen Fransızlar, savaşın Polonya için çok olumsuz devam ettiği koşullar altında Doğu Galiçya petrol sahalarını kontrol ederek yardımcı oldular.^[16]

Dış bağlantılar

• Pygmy Wars. Eastern Europe's Bloody struggles 1918-192323 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Andrzej Chojnowski, Ukrainian-Polish War in Galicia, 1918–19 in the Internet Encyclopedia of Ukraine, vol. 5 (1993)11 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

1. Lev Shankovsky. Ukrainian Galician Army 14 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopedia of Ukraine. Vol. 5. 1993.
2. William Jay Risch. The Ukrainian West: Culture and the Fate of Empire in Soviet Lviv. Harvard University Press. 2011. p. 30.
3. C. M. Hann, P. R. Magocsi, Galicia: A Multicultured Land, 2005, University of Toronto Press, p. 14
4. Roman Szporluk. "The Making of Modern Ukraine: The Western Dimension" 25 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Harvard Ukrainian Studies XXV (1/2) 2001. pp. 64–65
5. H. V. Kas'ianov, A Laboratory of Transnational History: Ukraine and Recent Ukrainian Historiography, Central European University Press, 2009, p. 199
6. P. R. Magocsi. A History of Ukraine: The Land and Its People. University of Toronto Press. 2010. p. 471.
7. S. Conrad. Globalisation and the Nation in Imperial Germany. Cambridge University Press, 2010, p. 200
8. Magoscy, R. (1996). A History of Ukraine. Toronto: University of Toronto Press.
9. Timothy Snyder, (2003). The Reconstruction of Nations. New Haven: Yale University Press, p. 123
10. Timothy Snyder, 2003, p. 134
11. "November Uprising in Lviv, 1918". 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
12. P. R. Magocsi. A History of Ukraine: The Land and Its People. University of Toronto Press. 2010. p. 419.
13. R. Bideleux, I. Jeffries. A History of Eastern Europe: Crisis and Change. Taylor & Francis. 2007. p. 182.
14. Timothy Snyder (2008). Red Prince: The Secret Lives of a Habsburg Archduke. New York: Basic Books, p. 117
15. Subtelny, Orest. Ukrain: A History (İngilizce). University of Toronto Press. s. 370. 26 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2016.
16. Alison Fleig Frank. (2005). Oil Empire: Visions of Prosperity in Austrian Galicia. Cambridge MA: Harvard University Press. s. 234–235.

edebiyat

(ukr.) Західно-Українська Народна Республіка 1918–1923. Енциклопедія. Т. 1 9 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. : А–Ж. Івано-Франківськ : Манускрипт-Львів, 2018. 688 с. ISBN 978-966-2067-44-6

(ukr.) Західно-Українська Народна Республіка 1918–1923. Енциклопедія. Т. 2 9 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. : З–О. Івано-Франківськ : Манускрипт-Львів, 2019. 832 с. ISBN 978-966-2067-61-3

(ukr.) Західно-Українська Народна Республіка 1918-1923. Енциклопедія. Т. 3 9 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. : П - С. Івано-Франківськ: Манускрипт-Львів, 2020.576 с. ISBN 978-966-2067-65-1

(ukr.) Західно-Українська Народна Республіка 1918-1923. Енциклопедія. Т. 4 9 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. : Т - Я. Івано-Франківськ: Манускрипт-Львів, 2021.688 с. ISBN 978-966-2067-72-9