Loading AI tools
İstanbul ilçesi (Anadolu Yakası) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Pendik, İstanbul ilinin Anadolu Yakası'nda, Marmara Denizi'ne sahili olan ve Kocaeli Yarımadası'nda yer alan bir ilçedir. Güneydoğuda Tuzla, doğuda Kocaeli'nin Gebze ilçesi, kuzeyde Şile ve Çekmeköy, batıda Kartal, Sancaktepe ve Sultanbeyli, güneyde ise Marmara Denizi ile çevrilmiştir.
| Pendik | |
|---|---|
 | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | İstanbul |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mehmet Yıldız |
| • Belediye başkanı | Ahmet Cin (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 278 km² |
| Rakım | 125 m |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | 726.481 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 34890 |
| İl alan kodu | 216 |
| İl plaka kodu | 34 |
İlçenin bilinen en eski adı Pantikapeun'dur. Roma, Bizans, Doğu Roma ve Latin İmparatorluğu dönemlerinde her tarafı duvarla çevrili beş duvarlı anlamına da gelen Pantichion, Panlihion ve Tayni Tiyni isimleri de kullanılmıştır. Bu isimler Osmanlı döneminden itibaren değişikliğe uğrayarak günümüzde olduğu gibi Pendik olarak kullanılmaktadır.[1]
.jpg)
.jpg)
Pendik'teki en eski yerleşim olarak Makedonlar bilinse de yapılan kazılarda 3-4 bin yıllık insan kalıntıları bulunmuştur. Roma ve Doğu Roma hakimiyetinin ardından 1080-1083'te Selçuklularda kaldıysa da, tekrar Latin İmparatorluğu eline geçmiştir. 1306'da ise Osmanlı hakimiyetine girmiştir ancak bu Bizansın geri kazanma çabalarını doğurmuş ve 1329-1330 tarihlerinde Pelekanon savaşıyla bu çabalar sonuçsuz kalmıştır. 1400 yılında Yıldırım Bayezid döneminde Abdurrahman Gazi alana dek boş kalmış olan Pendik, bu tarihten itibaren tamamen Türk hâkimiyetindeki bir yerleşim yeri olmuştur.
Osmanlı hâkimiyetinde küçük bir balıkçı kasabası durumunda bulunan Pendik, geçirdiği büyük bir yangınla tamamen kül olmuştur kaynaklara göre 1200 hane ve dükkânı kül eden 50 saatlik yangından sonra Ayan Meclisi Senato Hariciye Encümen Reisi Azaryan Efendi Paris'ten mühendis ve mimarlar getirterek yeni yerleşimin planlarını çizdirmiştir. Planlara da şehir merkezine adının ilk harfini koydurtarak imzasını atmıştır. Günümüzde Gazipaşa-İsmetpaşa ve Orhan Maltepe Caddelerinin oluşturduğu çizgiler hala ilçenin en işlek merkezi durumundadır.
Osmanlı döneminden Gebze ilçesine bağlı bir köy iken daha sonra Üsküdar Mutasarrıflığına bağlı Kartal Sancağı bünyesinde bir nahiye olmuştur. 4 Temmuz 1987 tarih ve 19507 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan 3392 sayılı kanun ile ilçe olmuş ve teşkilatlanmasını tamamlayarak 11 Ağustos 1988 tarihinde fiilen faaliyete geçmiştir.[2]
İlçede, Kaynarca ve Pendik arasında sahile 50 metre uzaklıkta, neolitik dönemden kalma ve MÖ 6500 yılında kurulduğu sanılan, 32 mezarın ve ev temelleri kalıntılarının bulunduğu eski bir yerleşim bölgesi bulunmuştur.[3]
| Seçim | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı | |
|---|---|---|---|---|
| 1989 | Burhan Köseoğlu | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | %32,24 | |
| 1994 | Erol Kaya | Refah Partisi | %30,14 | |
| 1999 | Fazilet Partisi | %32,16 | ||
| 2004 | Adalet ve Kalkınma Partisi | %44,23 | ||
| 2009 | Salih Kenan Şahin | %43,48 | ||
| 2014 | %52,90 | |||
| 2019 | Ahmet Cin | %54,76 | ||
| 2024 | %44,69 | |||
| Kaynak:[4] | ||||
İstanbul ilinin doğu yarısında yer alan Pendik, güneydoğuda Tuzla doğuda Gebze, kuzeyde Şile ve Çekmeköy, batıda Kartal, Sancaktepe ve Sultanbeyli, güneyde ise Marmara Denizi ile çevrilmiştir. Yaklaşık 200 km2'lik bir alana yayılmış olup 9 km sahil şeridi bulunmaktadır. Pendik'in yüzey şekilleri genel olarak engebelidir. Deniz kıyısı kil ve kum ile kıyıdan itibaren kuzeye doğru silislerle kaplıdır. İstanbul'un tek ve en yüksek dağı olan Aydos ile sınır olan Pendik, Ballıca Ağılbayırı, Karabayır tepelerine de sahiptir. Ayrıca üzerinde İBB Sosyal tesislerini barındıran Gözdağı'da en yüksek noktalardan biridir. Riva Deresi, Ballıca Deresi Ömerli Barajına dökülen akarsulardır. Büyükdere Kurtköy'den çıkarak Tuzla sınırlarına gider. İstanbul'un en büyük su kaynaklarından olan Ömerli Barajı'da Pendik sınırlarındadır. Çok geniş topraklara sahip Pendik'te TEM güneyi tamamen yerleşim yerleriyle kaplıdır, kuzeyde ise yalnızca 5 köy bulunmaktadır.
Pendik Karadeniz'in yağışlı iklimi ile Akdeniz'in ılıman iklimi arasında geçit teşkil eder yani klasik Marmara iklimine sahiptir. Kışın Balkan yarımadasından gelen soğuk rüzgârlar ve Karadeniz'in yağışlı havası ilçede etkisini gösterir, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yarı nemli bir iklime sahiptir.
Yıllık ortalama sıcaklık 14,1 derece, kışın ortalama sıcaklık 5,6 derece, yazın ortalama sıcaklık 28,6 derecedir. Hâkim rüzgârlar poyraz ve lodostur.
Pendik ilçesinde sağlık işlemlerini Sağlık Grup Başkanlığı yürütmektedir. Sağlık Grup Başkanlığına bağlı 23 Sağlık Ocağı, 3 Sağlık Evi hizmet vermektedir. Bunun yanında 1 Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlama Merkezi, 1 Verem Savaş Dispanseri ve 1 Halk Sağlık laboratuvarı vardır. Pendik Devlet Hastanesi ise Pendik Merkezin dışında Kaynarca, Sapanbağları ve İstasyon Semt Poliklinikleriyle hizmet vermektedir.[5]
Anadolu Yakası'nın en büyük hastanesi olma özelliğini taşıyan 540 yataklı Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi hizmet veriyor.
4 özel hastane, 8 poliklinik, 8 tıp merkezi, 5 ağız ve diş polikliniği, 100'ün üzerinde muayenehane, 41 adet çeşitli branşlarla ilgili laboratuvar, 2 diyaliz merkezi ve 13 sağlık kabini ile 144 eczane sağlık sektörü adına hizmet vermektedir.
.jpg)
.jpg)
1870 yılında kurulan Pendik Gar Müdürlüğü günümüzde de hizmet vermeye devam etmektedir. İstanbul kalkışlı tüm trenler (Haydarpaşa-Bostancı ve Pendik'de tüm trenler durur) ile İstanbul içinde hizmet veren banliyö trenleri de Pendik sınırlarındaki Pendik, Kaynarca, Tersane, Güzelyalı istasyonlarında hizmet vermektedir.
1998'den beri hizmet veren Pendik-Eminönü deniz otobüsü, İDO seferlerinin yeniden yapılandırılması sonucu sonlandırılmıştır.[6] 2004'ten beri Pendik-Yalova hızlı feribotu deniz ulaşımını sağlamaktadır. 2024 yılı itibarıyla Pendik'ten Adalar ve Tuzla rotalarını içine alan yeni bir deniz hattı oluşturulması kararlaştırılmıştır.[7]
İstanbul'daki hava ulaşım merkezlerinden biri olan Sabiha Gökçen Havalimanı da Pendik'de bulunmaktadır.
Ana arter olarak E-5, TEM ve Sahil Yolu ve bu yolları birbirine olan bağlantısını sağlayan ara yollarıyla karayolu ulaşımı sağlanmaktadır.
Şehir içi trafiği içinse minibüs ve taksilerin dışında İETT ile pek çok noktaya ulaşım mümkündür. Şişli (251), Üsküdar (16A) ile Kartal ve Maltepe'den de geçen Kadıköy (16, 17, 222) seferleri Pendik merkez kalkışlıdır. Ayrıca Tuzla istikametinden gelen 130, 130A Kadıköy hatları dışında 500T Tuzla-Topkapı, 133T Tuzla-Bostancı da Pendik'den geçmektedir.
Bunların dışında havalimanı kalkışlı E-9 Bostancı, E-10 Kadıköy ve E-3 4.Levent seferleri mevcuttur. 16, 16D, 16A, 16KH, 16C, 16B, 16S, 16Y, 17, 17B, 17K, 132, 132A, 132B, 132F, 132K, 132P, 132V, 133, 133A, 133K, 133Ş, 132D, 134, 133T, 134TK Pendik ilçesi sınırlarından geçen ve çeşitli noktalara ulaşan hatlardır.
Kadıköy'den Sabiha Gökçen Havalimanı istasyonuna kadar uzanan metro hattı istasyonlarından bir tanesi de Pendik istasyonudur, Pendik'e metro ile ulaşımda kolaylık sağlamaktadır. Kaynarca'da, Sabiha Gökçen Havalimanı'ndan Sultanbeyli istikametine uzanan metroyla birleştirilecektir.
İstanbul'dan Kocaeli iline kadar giden Marmaray tren hattı Pendik üzerinden geçmektedir.
Pendik'te ulaşımı kolaylaştıran bir diğer avantaj olan Yüksek Hızlı Tren (YHT) Avrupa Yakası'ndan gelerek Pendik'ten geçmektedir. Konya'ya kadar uzanan YHT ve Kocaeli iline kadar uzanan Marmaray Pendik'te aynı istasyonda yer almaktadır.
| Okul Durumu | Resmi | Özel | Toplam |
|---|---|---|---|
| İlköğretim Okulu | 59 | 5 | 64 |
| Genel Liseler | 10 | 0 | 10 |
| Teknik Lise ve End. Meslek Lis. | 5 | 0 | 5 |
| Anadolu Lisesi | 3 | 3 | 6 |
| İmam Hatip Lisesi | 8 | 0 | 8 |
| Ticaret Meslek Lisesi | 1 | 0 | 1 |
| Anadolu Tic. Ve Tic Mes Lisesi | 2 | 0 | 2 |
| Kız Meslek Lisesi | 2 | 0 | 2 |
| Anadolu Denizcilik Meslek Lisesi | 1 | 0 | 1 |
| Özel Sağlık Meslek Lisesi | 0 | 1 | 1 |
| Özel Denizcilik Meslek Lisesi | 0 | 1 | 1 |
| Özel Gedik Üniversitesi | 0 | 1 | 1 |
| Toplam | 91 | 8 | 99 |
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1935[8] | 3.514 | veri yok | veri yok |
| 1940[9] | 4.172 | veri yok | veri yok |
| 1950[10] | 7.910 | veri yok | veri yok |
| 1955[11] | 8.673 | veri yok | veri yok |
| 1960[12] | 13.963 | veri yok | veri yok |
| 1965[13] | 19.216 | veri yok | veri yok |
| 1970[14] | 27.494 | veri yok | veri yok |
| 1975[15] | 38.384 | veri yok | veri yok |
| 1980[16] | 48.219 | veri yok | veri yok |
| 1990[17] | 295.651 | 289.380 | 6.271 |
| 2000[18] | 389.657 | 384.668 | 4.989 |
| 2007[19] | 520.486 | 517.624 | 2.862 |
| 2008[20] | 541.619 | 538.065 | 3.554 |
| 2009[21] | 562.122 | 558.485 | 3.637 |
| 2010[22] | 585.196 | 581.633 | 3.563 |
| 2011[23] | 609.535 | 605.907 | 3.628 |
| 2012[24] | 625.797 | 622.200 | 3.597 |
| 2013[25] | 646.375 | 646.375 | veri yok |
| 2014[26] | 663.569 | 663.569 | veri yok |
| 2015[27] | 681.736 | 681.736 | veri yok |
| 2016[27] | 691.681 | 691.681 | veri yok |
| 2017[27] | 698.260 | 698.260 | veri yok |
| 2018[27] | 693.599 | 693.599 | veri yok |
| 2019[27] | 711.894 | 711.894 | veri yok |
| 2020[27] | 726.481 | 726.481 | veri yok |
| 2021[28] | 741.895 | 741.895 | veri yok |
| 2022[28] | 750.435 | 750.435 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır. 1924 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesinden sonra Drama ve Yanya'dan gelen Müslüman Türk nüfus Pendik'e yerleşti. Pendik'ten giden Rumlar da Selanik yakınlarında Pendik adında bir yerleşim yeri kurdular. Dramalılar, Yanyalılar ve 1950'lerde Erzincanlıların da katılımıyla yeni Pendik'in çekirdeği oluşturulmuş oldu. Bu yapıya 1960 sonrasında Yugoslavya'dan göç eden Boşnaklar da eklendi. Bu göçmen nüfus 1960-70 arası Pendik'in Sapanbağları ve Yeşilbağlar mahallelerine yerleşti. Genel olarak seksenli yıllara kadar yazlık yerleşim merkezi olarak gelişen Pendik'te 1 Temmuz 1982'de Pendik Tersanesinin açılmasının, seksenli yılların Pendik'in en fazla göç aldığı dönem olmasında büyük rolü vardır. Tersanenin açılması ve sanayi kuruluşlarının büyük gelişme göstermiş olması ile beraber artan göçler nedeni ile Pendik yazlık yerleşim yeri olmaktan çıkmış bahçeli evlerin yerini apartmanlar almaya başlamıştır. 1989 yılında Bulgaristan'ın çeşitli şehirlerinden yurdumuza zorunlu olarak göç eden soydaşlarımız için 1990 yılında Pendik-Kurtköy'de 3 bin 150 konut inşa edilmiştir. Pendik günden güne göç almakta olup ilçede çoğunluğu Sivas, Erzurum, Ordu, Tokat, Kastamonu, Trabzon, Erzincan, Sakarya ve Giresun illeri kökenli yurttaşlar ile Boşnak ve Balkan göçmeni kökenli yurttaşlar oluşturmaktadır. Nüfus bakımından Pendik, TÜİK 2020 verilerine göre 726.491 nüfusa sahiptir. İstanbul'un dördüncü, Anadolu Yakası'nın en büyük ilçesidir.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
