Partça, (Partça: 𐭐𐭄𐭋𐭅𐭀𐭍𐭉𐭂) aynı zamanda Arsasid Pehlevicesi olarak da bilinmektedir, tarihte Part ülkesinde (İran'ın kuzeybatısı ve Horasan'ın büyük bir kısmını içine dahil eden alan) konuşulan ve günümüzde kaybolmuş bir Kuzeybatı İrani dili.[2] Partça Part İmparatorluğu (MÖ 247-MS 224) ve dominyonları Arsak Krallığı, İberya Krallığı ve Albanya Krallığı'nın resmî devlet diliydi. Partça, İskitçe, Sakaca, Soğdca ve Harezmce ile aynı dönemde konuşulmuş İran dillerinden biridir.[3]
| Partça | |
|---|---|
| 𐭐𐭄𐭋𐭅𐭀𐭍𐭉𐭂 | |
| Bölge | Part İmparatorluğu |
| Dönem | MÖ 248 – MS 224 arasında imparatorluk dili, MS 3. yüzyıldan itibaren Orta Farsça Partçanın yerini almıştır |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa dil ailesi
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | xpr |
| Glottolog | part1239[1] |
Günümüzde konuşulan bazı kuzeybatı İran dillerinin Part dilinin günümüzdeki kalıntıları ya da Partçanın kuzey İran ve Doğu Anadolu boyunca konuşulan farklı lehçelerinin günümüze ulaşmuş kalıntıları olabileceği dil bilimciler tarafından belirtilmiştir. Alman dilbilimci Jost Gippert, Eski Azericeden türeyen Azeri dilleri kolu içinde sınıflandırılan[4] Zaza dilinin fonetik (ses bilgisi), morfoloji (şekil bilgisi), sentaks (söz dizimi) ve leksik (kelime hazinesi) bakımından Partça ile çok yakın ilişkili olduğunu ve Partça ile birçok ortak sözcük taşıdığını tespit etmiş ve Zazacanın Partçanın günümüze ulaşan bir kalıntı lehçesi olabileceği ifade etmiştir.[5][6][7] Zazaca dışında Simnanca, Sengserce gibi Simnan dillerinin de Partçanın günümüze ulaşan kalıntıları olabileceği değerlendirilmiştir.[8][9] Simnanca ve Sengserce, Zazacaya benzer biçimde ergatiflik[10] ve gramatik cinsiyet özelliği taşımaktadır[11] ve Zazaca ile yakından ilişkilidir.[12]
Partça İmparatorluk dili olarak kullanıldığı dönemde İran dillerinin dışında Hint-Avrupa dilleri içinde başlı başına farklı bir dil kolunu oluşturan Ermeniceyi de önemli ölçüde etkilemiştir. Ermenicenin sözcük dağarcığının önemli bir kısmı Partçadan alıntılanan sözcüklerden oluşmaktadır. Pek çok Partça sözcük Ermenicede günümüze ulaşmıştır.
Partça Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri grubunun Kuzeybatı İran dilleri koluna bağlıyken, Orta Farsça aynı grubun güneybatı koluna bağlıdır.[13][14] Windfuhr, Kürtçe dilini Med diliyle temellendirse de, Part diliyle de benzerlik taşıdığını belirtmiştir.[15][16][sayfa belirt] Buna karşın Kürtçe genel olarak kuzeybatı kolu içinde sınıflandırılsa da diğer kuzeybatı kolu dillerinin aksine kuzeybatı kolunda bulunmayan, güneybatı koluna ait birçok özellik taşımaktadır[7] ve kuzeybatı İran dilleri ve güneybatı İran dilleri arasında konumlandırılmaktadır.[17][18]
Bakınız
Kaynakça
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
