![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Tetrachlormethan.svg/langtr-640px-Tetrachlormethan.svg.png&w=640&q=50)
Karbon tetraklorür
CCl4, geçmişte çözücü ve yangın söndürücü olarak kullanılmış bileşik / From Wikipedia, the free encyclopedia
Karbon tetraklorür ya da tetraklorometan, CCl4 formülüne sahip bir klorokarbon. Kokusu Kloroforma benzeyen, renksiz, yanıcı olmayan, sudan ağır bir sıvıdır. Suda çözünmezken birçok organik çözücü içinde çözünür. Geçmişte soğutucu gazların üretiminde, yangın söndürücülerde lav lambalarında, temizlik malzemesi ve kurt düşürücü olarak yaygın bir şekilde kullanılmıştır.
| |||
![]() | |||
Adlandırmalar | |||
---|---|---|---|
Tetraklorometan | |||
Diğer adlar Dört klorlu karbon Karbon(IV) klorür Karbon klorür Metan tetraklorür Perklorometan Tetraklorokarbon[lower-alpha 1] Ticari adlar: Benzinoform, Carbona, Carbon-Tet, Flukoids, Halon-104, Katharin, Necatorina, Necatorine, Neo-necatorina, Seretin, Tetra, Tetraform, Tetrasol, Thawpit, Univerm, Vermoestricid[1] Tarihî adlar: Karbon protoklorür (Faraday, 1820); Karbon perklorür; Klorokarbon (Simpson, 1865); Carboneum Tetrachloratum / Carbonei Tetrachloridum / Carbo Tetrachloratus, Carboneum Chloratum / Carbonei Chlorurum, Tetrachloretum Carbonicum (Latince)[2][3] | |||
Tanımlayıcılar | |||
3D model (JSmol) |
|||
ChEBI | |||
ChEMBL | |||
ChemSpider | |||
ECHA InfoCard | 100.000.239 ![]() | ||
EC Numarası |
| ||
KEGG | |||
PubChem CID |
|||
RTECS numarası |
| ||
UNII | |||
UN numarası | 1846 | ||
CompTox Bilgi Panosu (EPA) |
|||
| |||
| |||
Özellikler | |||
Kimyasal formül | CCl4 | ||
Molekül kütlesi | 153,82 g mol−1 | ||
Görünüm | renksiz sıvı | ||
Koku | tatlı, kloroform gibi | ||
Yoğunluk | 1,5867 g cm−3 (sıvı) 1,831 g cm−3, −186 °C (katı) | ||
Erime noktası | -22,92 °C (-9,26 °F; 250,23 K) | ||
Kaynama noktası | 76,72 °C (170,10 °F; 349,87 K) | ||
Çözünürlük (su içinde) | 0,097 g/100 mL (0 °C) 0,081 g/100 mL (25 °C) | ||
Çözünürlük | etanol, dietil eter, kloroform, benzen, nafta, CS2, formik asitte çözünür | ||
log P | 2,64 | ||
Buhar basıncı | 20 °C'de 11,94 kPa | ||
Henry yasası sabiti (kH) |
2.76x10−2 atm-cu m/mol | ||
Kırınım dizimi (nD) | 1,4607 | ||
Dipol momenti | 0 D | ||
Yapı | |||
Monoklinik | |||
Dört açılı | |||
Dört yüzlü | |||
Dipol momenti | 0 D | ||
Termokimya | |||
Isı sığası (C) |
132,6 J/mol K | ||
Standart molar entropi (S⦵298) |
214,42 J/mol K | ||
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298) |
-139,3 kJ/mol | ||
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG⦵) |
-686 kJ/mol | ||
Tehlikeler | |||
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH): | |||
Ana tehlikeler | Bilinç kaybına, karaciğer ve böbrek hasarına neden olabilir | ||
GHS etiketleme sistemi: | |||
Piktogramlar | ![]() ![]() | ||
İşaret sözcüğü | Tehlike | ||
Tehlike ifadeleri | H301, H311, H331, H351, H372, H412, H420 | ||
Önlem ifadeleri | P201, P202, P260, P261, P264, P270, P271, P273, P280, P281, P301+P310, P302+P352, P304+P340, P308+P313, P311, P312, P314, P321, P322, P330, P361, P363, P403+P233, P405, P501, P502 | ||
NFPA 704 (yangın karosu) |
|||
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |||
LD50 (medyan doz) |
7749 mg/kg (oral, fare); 5760 mg/kg (oral, tavşan); 2350 mg/kg (oral, sıçan)[4] | ||
LC50 (medyan konsantrasyon) |
5400 ppm (memeli), 8000 ppm (sıçan, 4 sa), 9526 ppm (fare, 8 sa)[5] | ||
LCLo (yayınlanan en düşük) |
20000 ppm (gine domuzu, 2 sa), 38110 ppm (kedi, 2 sa), 50000 ppm (insan, 5 dk), 14620 ppm (köpek, 8 sa)[5] | ||
NIOSH ABD maruz kalma limitleri: | |||
PEL (izin verilen) | TWA 10 ppm C 25 ppm 200 ppm (Herhangi bir 4 saatte 5 dakikalık maksimum tepe)[6] | ||
Benzeyen bileşikler | |||
Benzeyen |
Klorometan Diklorometan Kloroform | ||
Benzeyen bileşikler |
Tetrakloroetilen Karbon tetraflorür Karbon tetrabromür Karbon tetraiyodür | ||
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |||
Bilgi kutusu kaynakları |
Bütün hidrojenlerinin klor ile değiştirilmiş bir metan türevi olan bu bileşiğin, organik veya inorganik olduğuna dair tartışmalar devam etmektedir. Michael Faraday tarafından 1820 yılında keşfedilen karbon tetraklorür, sanayide büyük ölçekte metan veya karbon disülfürün klorlanması ile üretilmekteydi.
Özellikle karaciğer ve böbrekler için zehirli olmasının anlaşılması üzerine, kullanıldığı birçok alanda yerini perkloroetilen gibi daha güvenli maddeler almış; 2010 yılında, ozon tabakasının delinmesinde rol oynadığı için büyük ölçekli üretimi birçok ülkede yasaklanmıştır.