GHS tehlike piktogramları

Tehlike piktogramları, Kimyasalların Sınıflandırılması ve Etiketlenmesine İlişkin Uluslararası Küresel Uyumlaştırılmış Sistem'in (GHS) bir parçasını oluşturur. GHS'ye iki set piktogram dahil edilmiştir: Biri konteynerlerin etiketlenmesi ve işyeri tehlike uyarıları için, ikincisi ise tehlikeli malların nakliyesi sırasında kullanım içindir. Hedef kitleye göre biri ya da diğeri seçilir. İkisi bir arada kullanılmaz.^[1] İki piktogram seti, aynı tehlikeler için aynı sembolleri kullanır, ancak nakliye piktogramları için belirli semboller gerekli değildir. Nakliye piktogramları daha geniş bir renk yelpazesine sahiptir ve alt kategori numarası gibi ek bilgiler içerebilir.

Tehlike piktogramları, aşağıdakilerle birlikte GHS kapsamında kapların etiketlenmesi için temel unsurlardan biridir:^[2]

• ürünün kimliği;
• bir uyarı sözcüğü - Tehlike veya Uyarı - gerektiğinde
• ürünün neden olduğu risklerin niteliğini ve derecesini gösteren tehlike ifadeleri
• önlem ifadeleri, ürünün kullanıcıya (ayrıca diğer insanlara ve genel çevreye) yönelik riskleri en aza indirmek için nasıl kullanılması gerektiğini gösterir.
• tedarikçinin kimliği (üretici veya ithalatçı olabilir)

GHS kimyasal tehlike piktogramlarının amacı, ulusal tehlike piktogram sistemlerine temel oluşturmak veya bunların yerini almaktır. 2009 yılında Avrupa Birliği (CLP yönetmeliği) tarafından uygulanmaya devam etmektedir.

GHS taşıma piktogramları, ABD Federal Tehlikeli Madde Taşıma Yasası (49 USC 5101–5128) ve 49 CFR 100–185'teki DOT düzenlemeleri gibi ulusal düzenlemelerde yaygın olarak uygulanan Tehlikeli Malların Taşınmasına İlişkin BM Tavsiyeleri'nde önerilenlerle aynıdır.

Fiziksel tehlike piktogramları

Piktogram		Kullanımı
		Kararsız patlayıcılar Patlayıcılar, bölüm 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6 Kendi kendine tepkimeye giren maddeler ve karışımlar, tip A, B Organik peroksitler, tip A, B Örneğin azidoazid azid, TNT, kromil klorür, nitrogliserin
GHS01: Patlayıcı
		Yanıcı gazlar, kategori 1 Alevlenebilieir aerosoller, kategori 1, 2 Alevlenebilir sıvılar, kategori 1, 2, 3, 4 Alevlenebilir katılar, kategori 1, 2 Kendi kendine tepkimeye giren maddeler ve karışımlar, tip B, C, D, E, F Piroforik sıvılar, kategori 1 Piroforik katılar, kategori 1 Yanıcı katılar, kategori 3 Yanıcı sıvılar, kategori 3 Kendiliğinden ısınan maddeler ve karışımlar, kategoriler 1, 2 Su ile temas halinde yanıcı gazlar yayan maddeler ve karışımlar, kategoriler 1, 2, 3 Organik peroksitler, tip B, C, D, E, F Örneğin aseton, metanol, genellikle çoğu çözücüler.
GHS02: Yanıcı
		Oksitleyici gazlar, kategori 1 Oksitleyici sıvılar, kategoriler 1, 2, 3 Oksitleyici katılar, kategoriler 1, 2, 3 Örneğin kükürt dioksit, halojenlerin çoğu, potasyum permanganat, nitrik asit
GHS03: Oksitleyici
		Sıkıştırılmış gazlar Sıvılaştırılmış gazlar Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlar Çözünmüş gazlar Örneğin sıvı nitrojen, sıvı oksijen, sıvı helyum
GHS04: Sıkıştırılmış Gaz
		Metaller için aşındırıcı, kategori 1 Güçlü asitler/bazlar (nitrik asit, sodyum hidroksit), kalsiyum oksit, susuz çinko klorür aşındırıcı olabilir
GHS05: Aşındırıcı
		Patlayıcılar, bölümler 1.5, 1.6 Yanıcı gazlar, kategori 2 Kendi kendine tepkimeye giren maddeler ve karışımlar, tip G (bkz. HAZMAT Sınıf 4 Alevlenir katılar) Organik peroksitler, tip G
piktogram gerekmez

Sağlık tehlikeleri piktogramları

Piktogram		Kullanımı
		Akut toksisite (oral, dermal, inhalasyon), kategoriler 1, 2, 3 Örneğin Manganez heptoksit (sağlık tehlikesi olan ateş elması derecesi 4'tür)
GHS06: Zehirli
		Akut toksisite (oral, dermal, inhalasyon), kategori 4 Cilt tahrişi, kategori 2, 3 Göz tahrişi, kategori 2A Cilt hassasiyeti, kategori 1 Tek maruz kalmayı takiben belirli hedef organ toksisitesi, kategori 3 Solunum yolu tahrişi Narkotik etkiler Kullanılmıyor[3] "Kafatası ve çapraz kemikler" piktogramı ile Cilt veya göz tahrişi için: "korozyon" piktogramı da görünür "sağlık tehlikesi" piktogramı, solunum hassaslaşmasını belirtmek için kullanılır
GHS07: Zararlı
		Solunum hassaslaşması, kategori 1 Eşey hücre mutajenitesi, kategori 1A, 1B, 2 Kanserojenlik, kategori 1A, 1B, 2 Üreme toksisitesi, kategori 1A, 1B, 2 Tek maruz kalmayı takiben belirli hedef organ toksisitesi, kategori 1, 2 Tekrarlanan maruz kalmanın ardından belirli hedef organ toksisitesi, kategori 1, 2 Aspirasyon tehlikesi, kategori 1, 2 Örneğin Krom
GHS08: Sağlık tehlikesi
		Akut toksisite (oral, dermal, inhalasyon), kategori 5 Göz tahrişi, kategori 2B Üreme toksisitesi - emzirme üzerindeki veya laktasyon yoluyla etkiler
piktogram gerekmez

Fiziksel ve sağlık tehlikesi piktogramları

Piktogram		Kullanımı
		Patlayıcılar, bölüm 1.5, 1.6 Yanıcı gazlar, kategori 2 Kendi kendine tepkimeye giren maddeler ve karışımlar, tip G (bkz. HAZMAT Sınıf 4 Alevlenir katılar) Organik peroksitler, tip G Cilt aşınması, kategori 1A, 1B, 1C Ciddi göz hasarı, kategori 1
GHS05: Aşındırıcı

Çevresel tehlike piktogramları

Piktogram		Kullanımı
		Su ortamına yönelik akut tehlikeler, kategori 1 Su ortamına yönelik kronik tehlikeler, kategori 1, 2 Çevresel toksisite, kategori 1, 2
GHS09: Çevresel tehlike
		Su ortamına yönelik akut tehlikeler, kategori 2, 3 Su ortamına yönelik kronik tehlikeler, kategori 3, 4
piktogram gerekmez

Nakliye piktogramları

Sınıf 1: Patlayıcılar

Piktogram		Kullanımı
		Patlayıcılar Bölüm 1.1: Kütle halinde patlama tehlikesi olan maddeler ve nesneler Bölüm 1.2: Fırlatma tehlikesi olan ancak kütlesel patlama tehlikesi olmayan maddeler ve nesneler Bölüm 1.3: Yangın tehlikesi, küçük bir patlama tehlikesi veya küçük bir fırlama tehlikesi veya her ikisi birden olan, ancak kitlesel bir patlama tehlikesi olmayan maddeler ve nesneler Not: Yıldız işaretleri, sınıf numarası ve uyumluluk kodu ile değiştirilmiştir.
Bölüm 1.1–1.3
		Patlayıcılar - Patlayıcı olarak sınıflandırılan ancak önemli bir tehlike oluşturmayan maddeler ve nesneler Not : Yıldız işareti, uyumluluk kodu ile değiştirilmiştir.
Bölüm 1.4
		Patlayıcılar – Kütle halinde patlama tehlikesi olan çok duyarsız maddeler Not: Yıldız işareti, uyumluluk kodu ile değiştirilmiştir.
Bölüm 1.5
		Patlayıcılar - Tehlike bildirimi yok Not: Yıldız işareti, uyumluluk kodu ile değiştirilmiştir.
Bölüm 1.6

Sınıf 2: Gazlar

Piktogram		Kullanımı
		Yanıcı gazlar - 20 °C'de ve 101,3 kPa standart basınçta olan gazlar: Hava ile hacimce yüzde 13 veya daha az karışım halindeyken tutuşabilir; veya alevlenebilirlik alt sınırına bakılmaksızın hava ile en az yüzde 12 alevlenebilirlik aralığına sahip olmalıdır. Alternatif işaret
Bölüm 2.1
		Yanıcı olmayan non-toksik gazlar - Aşağıdaki özelliklere sahip gazlar: Boğucu - atmosferde normal olarak oksijeni seyrelten veya onun yerine geçen gazlar; veya Oksitleyici - genellikle oksijen sağlayarak diğer malzemelerin yanmasına havadan daha fazla neden olan veya katkıda bulunan gazlar Alternatif işaret
Bölüm 2.2
		Zehirli gazlar İnsanlar için sağlığa tehlike oluşturacak kadar zehirli veya aşındırıcı oldukları bilinmektedir; veya LC50 değeri 5000 ml/m3 (ppm)'e eşit veya daha düşük olduğu için insanlara toksik veya aşındırıcı oldukları varsayılmaktadır. Örneğin hidrojen siyanür
Bölüm 2.3

Sınıf 3 ve 4: Alevlenebilir sıvılar ve katılar

Piktogram		kullanım
		Yanıcı sıvılar - Parlama noktası 60 °C''tan az olan ve yanmayı sürdürebilen sıvılar Alternatif işaret
3. Sınıf
		Yanıcı katılar, kendiliğinden tepkimeye giren maddeler ve duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar - Taşıma sırasında karşılaşılan koşullar altında kolayca tutuşabilen veya sürtünme yoluyla yangına neden olabilen veya katkıda bulunabilen katılar; güçlü bir ekzotermik reaksiyona girme eğiliminde olan, kendi kendine tepkimeye giren maddeler ve yeterince seyreltilmediği takdirde patlayabilen, duyarsızlaştırılmış katı patlayıcılar
Bölüm 4.1
		Kendiliğinden yanmaya eğilimli maddeler - Taşıma sırasında karşılaşılan normal koşullar altında, kendiliğinden ısınmaya veya hava ile temas ettiğinde ısınmaya ve ardından tutuşmaya yatkın olan maddeler Örneğin manganez heptoksit
Bölüm 4.2
		Su ile temas ettiğinde yanıcı gazlar çıkaran maddeler - Su ile etkileşime girerek kendiliğinden tutuşabilir hale gelen veya tehlikeli miktarlarda yanıcı gazlar çıkaran maddeler Alternatif işaret
Bölüm 4.3

Diğer GHS nakliye sınıfları

Piktogram		Kullanımı
		Oksitleyici maddeler - Kendi başlarına yanıcı olması gerekmese de, genellikle oksijen vererek diğer malzemelerin yanmasına neden olan veya buna katkıda bulunan maddeler.
Bölüm 5.1
		Organik peroksitler - İki değerlikli –O–O– yapısını içeren ve hidrojen peroksit türevleri olarak kabul edilebilecek organik maddeler. Burada hidrojen atomlarından birinin veya her ikisinin yerini organik radikaller almıştır. </img> Alternatif işaret
Bölüm 5.2
		Zehirli maddeler – LD50 değeri 300 ile 1000 mg/kg (oral) olan maddeler veya 1000 mg/kg'dan az (ciltsel) veya LC50 değeri 4000 ml/m3 'den az (tozların veya buğuların solunması) Örneğin siyanür grupları içeren hemen hemen her şey
Bölüm 6.1
		Aşındırıcı maddeler : 4 saatten kısa maruz kalma süresinde, sağlam cilt dokusunun tam kalınlıkta tahribatına neden olur; veya Çelik veya alüminyum yüzeylerde 55 °C'de yılda 6,25 mm'den daha yüksek bir korozyon oranı sergilemek
8. Sınıf

GHS olmayan nakliye piktogramları

Aşağıdaki piktogramlar BM Model Yönetmelikleri'ne dahil edilmiştir ancak tehlikelerin doğası gereği GHS'ye dahil edilmemiştir.

Sınıf 6.2	Sınıf 7				Sınıf 9
Bulaşıcı maddeler	Radyoaktif materyal				Çeşitli tehlikeli maddeler ve nesneler

Notlar

1. Part 1, section 1.4.10.5.1, GHS Rev.2
2. Part 1, section 1.4.10.5.2, GHS Rev.2
3. Part 1, section 1.4.10.5.3.1, GHS Rev.2

Kaynakça

• "Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals" (pdf). 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)

Dış bağlantılar

• Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu'ndan GHS piktogram galerisi 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.