Kapalı liste

Kapalı liste sistemlerinde adayların liste içerisindeki sıralaması onları aday gösteren siyasi parti tarafından belirlenmektedir ve seçmenler adayların sıralamasına etki edememektedir. Seçmenler yalnızca tercih ettikleri partiyi seçmekte, sonuç olarak seçilen adaylar ise partileri tarafından önceden belirlenmektedir. Böylece listede en üst sırada yer alan adaylar her zaman mecliste yer alma eğilimindeyken, düşük sıralardaki adaylar için böyle bir durum yoktur. Seçmenlerin biraz etkisi oldugu sisteme açık liste denir.

Kapalı liste sistemleri, parti listeli nispi temsil sisteminde hala yaygın olarak kullanılmaktadır ve çoğu karma seçim sistemi de kapalı listeler kullanmaktadır. Bununla birlikte birçok ülke, kişiselleştirilmiş temsili orantılı sistemlerine dahil etmek için açık listeleri kullanmak üzere seçim sistemlerini değiştirmiştir.

Avantajları

Kapalı listelerin olumlu yönü aday gösterilmekte zorluk çekebilecek bazı adayların (azınlık mensupları ya da kadınlar gibi) partiler tarafından aday gösterilmesini kolaylaştırabilmektedir.

Açık listeye göre, kapalı listeli seçimlerde oyların sayılması kolaydır ve sistem dahi basittir.^[1]

Dezavantajları

Kapalı listelerin olumsuz yönü seçmenlerin, partilerinin temsilcilerinin kim olacağına dair söz hakkının bulunmamasıdır. Kapalı listeler ayrıca seçim süreci içerisindeki olayların hızlı değişimi karşısında etkisiz kalmaktadır. Örneğin Doğu Almanya'da 1990 yılında iki Almanya'nın birleşmesinin hemen öncesinde yapılan seçimlerde bir partinin üst sıralardaki adaylarından birinin seçimden dört gün önce gizli polis muhbiri olduğu ortaya çıkmış ve parti, adayı derhal ihraç etmiştir. Ancak parti listeleri kapanmış olduğundan ve seçmenler yalnızca partilere oy kullanabildiklerinden söz konusu kişiyi seçmek istemeseler dahi ilgili kişinin isminin yazıldığı listeye oy vermek zorunda kalmışlardır.^[1]

Kapalı liste sistemlerini kullanan ülkelerin listesi

Yasama organlarının (tek meclisli veya alt meclis) seçim sisteminde kapalı listeler kullanan ülkeler

  Nispi temsil: Tüm partilerin kapalı liste kullandığı ülkeler

  Nispi temsil: bazı partilerin kapalı liste kullandığı ülkeler

  Karma üyeli nispi temsil: kapalı liste kullandığı ülkeler

  Karma üye çoğunlukçu temsil: kapalı liste kullandığı ülkeler

Nispi temsil

• Angola
• Arjantin
• Benin
• Burkina Faso
• Burundi
• Cezayir
• Dominik Cumhuriyeti
• Doğu Timor
• Ekvator Ginesi
• Ermenistan
• Fas
• Gine-Bissau
• Guatemala
• Guyana
• Güney Afrika
• Hong Kong (1997-2016)
• İspanya
• İsrail
• Kamboçya
• Karadağ
• Kazakistan
• Kolombiya (partiye göre değişir)
• Kosta Rika
• Kuzey Makedonya
• Kırgızistan
• Litvanya (1992-1997)
• Moldova
• Mozambik
• Namibya
• Nijer
• Nikaragua
• Paraguay
• Portekiz
• Romanya
• Ruanda
• Sri Lanka
• Sırbistan
• Togo
• Tunus
• Türkiye
• Uruguay

Karma seçim sistemleri

Kapalı listelerin kullanıldığı karma seçim sistemi

• Almanya
• Andorra
• Galler
• İskoçya
• İtalya
• Macaristan
• Rusya
• Tayvan
• Yeni Zelanda

Çoğunlukçu temsil

Kapalı Listeli Çoğunluk Sistemi^[2]

• Amerika Birleşik Devletleri (Seçiciler kurulu)
• Fildişi Sahili (Geniş bölgelerde liste usulü çoğunluk seçim sistemi)
• Singapur (Geniş bölgelerde liste usulü çoğunluk seçim sistemi)

Kaynakça

1. Emrah Hurma (1 Eylül 2020). "Dünyada Seçim Sistemleri" (PDF). TBMM. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
2. "Open, Closed and Free Lists". aceproject.org. Aceproject. 25 Ocak 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2023.