Hayao Miyazaki

Hayao Miyazaki (宮崎 駿, Miyazaki Hayao)^{[not 1]} (d. 5 Ocak 1941, Tokyo), Japon manga ve anime sanatçısıdır. Elli yılı aşkın bir süredir animasyon dünyasının içindedir ve en yakın çalışma arkadaşı Isao Takahata ile birlikte Studio Ghibli adlı animasyon stüdyosunun kurucusudur.

Hayao Miyazaki
宮崎 駿
2012 yılında Hayao Miyazaki
Doğum	5 Ocak 1941 (83 yaşında) Tokyo, Japon İmparatorluğu
Diğer ad(lar)ı	Akitsu Saburō (秋津 三朗) Teruki Tsutomu (照樹 務)
Eğitim	Gakushuin Üniversitesi
Meslek	Film yönetmeni yapımcı senarist animatör yazar manga sanatçısı
Etkin yıllar	1963–günümüz[1]
İşveren	Toei Animation (1963–71) A-Pro (1971–73) Zuiyō Eizō (1973–75) Nippon Animation (1975–79) Telecom Animation Film (1979–82) Studio Ghibli (1985–günümüz)
Evlilik	Akemi Ōta (e. 1965)
Çocuk(lar)	Goro Miyazaki Keisuke Miyazaki
İmza

Animasyonun en büyük ustalarından biri olarak kabul edilen Hayao Miyazaki'nin animasyon filmlerinin başarısı dünya çapında ilgi görmüş ve ismi Amerikalı Walt Disney, Steven Spielberg ve Orson Welles ile karşılaştırılır hale gelmiştir. Miyazaki Time dergisinin yaptığı dünyanın en etkileyici insanları listesinde yer almaktadır.^[2]

Yaşamı

Hayao Miyazaki, 5 Ocak 1941 yılında Tokyo'da doğdu. Aile işi olarak savaş uçakları için parça üreten Miyazaki Airplanes şirketinde çalışan Babası Bay Katsuji Miyazaki'nin dört oğlundan biriydi. Annesi ise omurilik veremi hastalığı nedeniyle 1947-1955 yılları arasındaki 8 yıllık süreçte hasta yattı.

Toyotama Lisesi'ndeki üçüncü senesinde, dünyanın ilk renkli uzun metrajlı animasyon filmi olan Hakujaden'i izlediğinde filmden çok etkilendi ve animasyona ilgi duymakla kalmayıp; o anda çizgi roman çizeri olmaya karar verdi. 1962 yılında gittiği Gakushuin Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler ve ekonomi okumaya başladığında; üniversitenin Japon imparatorluk ailesiyle yakın olması sebebiyle Marksist düşünceden etkilendi. Mezun olduktan sonra Toei Animasyon Şirketi'nde animatör olarak çalışmaya başlayan Hayao Miyazaki; bu yıllarda yönetmen olan Isao Takahata ile tanıştı ve beraber şirket sendikasında çalışmaya başladılar.

1965'te anime yönetmeni Otsuka Yasuo ve Isao Takahata'nın çalışmaya başladıkları Güneşin Prensi Horus (Taiyō no Ōji Horusu no Daibōken); Hayao Miyazaki'nin uzun metrajlı bir animasyon filminde çalışmak adına yakaladığı büyük bir fırsattı. Kariyeri boyunca hem pek çok uzun metrajlı animeye, hem de Japonya'da manga olarak adlandırılan çok sayıda çizgi romana imza attı. Eserleri Japonya'da olağanüstü ilgi ve saygı gören Miyazaki, Oscar Ödülü'nü kazandığı 2002 yılına kadar çizgi film çevreleri dışında batıda pek tanınmıyordu. Kendisine sadece bu ödülü getirmekle kalmayıp bir ilke de imza atmasını sağlayan Ruhların Kaçışı filmi Berlin Film Festivali'nde ödül alan ilk animasyon filmidir. Ayrıca bu filmle Japonya'da gişe rekorları kırarak; 1997'de yönetmenliğini yaptığı Prenses Mononoke filmi ile kendisine ait olan gişe rekorunu yine kendisi kırmıştı. Miyazaki'nin Isao Takahata ile beraber yaptığı Heidi dizisi Türkiye'de tanınır.

Miyazaki özellikle son zamanlardaki eserlerinin büyük bir kısmının yönetmenliğinin yanı sıra metin yazarlığını da yapmıştır. Bu türden ilk eserlerinden biri kendi yarattığı bir mangadan uyarlama olan Rüzgarlı Vadi'dir. Bu eserinden sonra Studio Ghibli'yi kuran Miyazaki eserlerini burada hazırlamaya başlamış ve bu stüdyo aracılığıyla hayranlarına ulaştırmıştır.

Studio Ghibli

Erken Filmler(1985–1996)

1985 yılının Haziran ayında Miyazaki, Takahata, Tokuma ve Suzuki, Tokuma Shoten'in yardımıyla animasyon yapım şirketi Studio Ghibli'yi kurdu. Stüdyonun ilk filmi olan Laputa: Castle in the Sky (1986), Nausica Märnu'nun aynı yapım ekibini istihdam etti. Miyazaki'nin filmin ortamı için yaptığı tasarımlar Yunan mimarisinden ve “Avrupa şehircilik şablonlarından esinlenmiştir.”^[3] Filmdeki mimarının bir kısmı da bir Galler maden kasabasından ilham alınarak yapılmıştır. Miyazaki 1984'te gerçekleştirdiği ilk ziyarette madencilik grevine tanık oldu ve madencilerin çalışmalarına ve topluluklarına olan bağlılığına hayran kaldı.^[4] Hayao Miyazaki'nin Laputa eseri, 2 Ağustos 1996 tarihinde gösterime girdi. Ve bu yılın en çok hasılat yapan animasyon filmi oldu.^[3] Ardından Miyazaki'nin Komşum Totoro filmi, Studio Ghibli'nin finansal durumunu desteklemek adına Nisan 1988'de Takahata'nın Ateş böceklerinin Mezarı ile birlikte yayınlandı.^[5] Eşzamanlı çıkışlar, projeler arasında geçiş yaptığı sanatçılar için kaotikti. Komşum Totoro, çevre ve insanlık arasındaki ilişki temasına sahiptir. Teknolojinin doğa üstündeki olumsuz etkisini vurgulamak isteyen Nausica'ya zıtlık oluşturuyor.^[5] Film eleştirel beğeni toplarken diğer bir yandan ticari açıdan başarısız olmuştur. Bununla birlikte, mağazacılık konusunda başarılı oldu ve film bir kült klasiği olarak kalmıştır.^[6][7]

1987 yılında Studio Ghibli, Niko Kadono'nun Kiki'nin Teslimat Servisi adlı romanının filme uyarlamasını oluşturma haklarını saatın aldı. Miyazaki'nin Komşum Totoro hakkındaki çalışması, uyurlamayı yönetmesini engelledi. Sunao Katabuchi yönetmen olarak seçildi ve Nobuyuki Isshiki senaryo yazarı olarak işe alındı Miyazaki'nin ISshiki'nin ilk taslağından duyduğu memnuniyetsizlik, projede değişiklik yapmasına ve sonuçta yönetmen rolünü almasına yol açtı. Kadono, kitap ve senaryo arasındaki farklardan hoşnut değildi. Miyazaki ve Suzuki Kadono'yu ziyaret etti ve onu stüdyoya davet etti. Ardından projenin devam etmesine izin verdi.^[8] Film aslında 60 dakikalık özel bir film olması hedeflenmişti fakat Miyazaki hikâye şemasını ve senaryoyu tamamladıktan sonra uzun metrajlı bir filme dönüştü.^[9] Kiki's Delivery Service 29 Temmuz 1989 tarihinde yayına başlamıştır. Gişede ¥2.15 milyar kazandı ve 1989 yılında Japonya'nın en yüksek hasılat yapan filmi oldu.^[10][11]

1989 yıllarının Mart-Mayıs ayları arasında Miyazaki'nin Tik Thei Jidai adlı mangası Model Graphix[fr] dergisinde yayınlandı.^[12] Miyazaki manga dayalı Japan Airlines için 45 dakikalık uçuşunda, film yapımına başladı. Suzuki sonuçta Porto Rosso başlıklı uzun metrajlı film için beklentiler büyüdükçe filmi gitgide daha da uzattı. Takahata'nın Only Yesterday(1991) albümünde üretimin sona ermesi nedeniyle, miyazaki başlangıçta Porto Rosso'nun üretimini bağımsız olarak yönetti.^[13] 1991 yılında Yugoslav Savaşlarının patlak vermesi, Miyazaki'yi etkilemiş ve film için daha kasvetli bir atmosfer getirmiştir.^[14] Miyazaki daha sonra filme olgun tonları çocuklar için uygun olmadığından,“aptalca” olarak atıfta bulunacaktır^[15]”. Film, Miyazaki’nin daha sonra tekrar değineceği savaş karşıtı temalara sahipti.^[16][17] Havayolu, 18 Temmuz 1992 tarihinde gösterime girmeden önce, bir uçuş filmi olarak ilk galasıyla sonuçlanan filmde büyük bir yatırımcı olarak bulundu.^[14] Film eleştirel ve ticari olarak başarılı oldu ve “Yeni yürümeye başlayan çocuklardan yaşlılara kadar genel bir izleyici kitlesi için fazla kendine özgü" olarak kabul eden Miyazaki'yi şaşırttı. Ardından, birkaç yıl boyunca Japonya'da en yüksek hasılat yapan animasyon filmi olarak ismini yazdırdı.^[13]

Studio Ghibli, Ağustos 1992'de genel merkezini Koganei, Tokyo'da kurdu.^[18] Kasım ayında 1992, Miyazaki tarafından yönetilen iki noktaları Nippon Television Network tarafından yayınladı(NTV): Rieko Nakagawa ve Yuriko Omura'nın resimli hikâyesi Sora Iro no Tane'ye rahat bir şekilde dayanan ve NTV'nin kırkıncı yıldönümünü kutlamak için sipariş edilen^[19] 90 saniyelik bir reklam olan Sora Iro no Tane; ve Nandarou, 15 saniyelik bir ve dört adet 5 saniyelik spot olarak yayınlandı ve sonunda NTV'nin maskotu haline gelen tanımlanamayan bir yaratığa odaklandı.^[20] Miyazaki, Miyazaki ve Takahata'nın A-Pro'dan tanıdığı Yoshifumi Kondō'nun yönettiği Whisper of the Heart (1995) filminin storyboard'larını tasarladı ve senaryosunu yazdı.^[21]

İlk çalışmalar (animasyon)

• Güneşin Prensi Horus (1968) – Usta animatörlük/çizimcilik, sahne çizimleri, sahne tasarımı
• Nagagutsu o Haita Neko (1969) – Usta animatörlük/çizimcilik, sahne çizimleri, tasarım
• Soratobu Yūreisen (1969) – Usta animatörlük/çizimcilik, sahne çizimleri, tasarım
• Mūmin (1970) – Mushi Production versiyonunda usta animatörlük/çizimcilik
• Dōbutsu Takarajima (1971) – Hikâye danışmanı, usta animatörlük/çizimcilik, sahne çizimleri, sahne tasarımı
• Ari Baba to Yonjuppiki no Tōzoku (1971) – Organizatör, usta animatörlük/çizimcilik, sahne çizimleri
• Lupin III Part I (Ayrıca Rupan Sansei olarak da bilinir) (1971, dizi) – Yönetmenlik, Isao Takahata ile birlikte
• Yuki no Taiyou (1972, yayınlanmayan TV pilotu) – Yönetmenlik
• Panda Kopanda (1972) – Konsept, senaryo, sahne çizimleri, sahne tasarımı, usta animatörlük/çizimcilik; Isao Takahata tarafından yönetildi.
• Panda Kopanda: Amefuri Circus no Maki (1973) – Senaryo, sahne çizimleri, sahne tasarımı, yapım tasarımı, usta animatörlük/çizimcilik; Isao Takahata tarafından yönetildi.
• Heidi, Alpler'deki Kız (1974, dizi) – Sahne tasarımı, düzenleme; Isao Takahata tarafından yönetildi.
• Haha o Tazunete Sanzenri (1976, dizi) – Sahne tasarımı, düzenleme
• Mirai Shōnen Konan (1978, dizi) – Yönetmenlik
• Akage no An (1979, dizi) – 1-15 bölümlerinde sahne tasarımı ve düzenleme; Isao Takahata tarafından yönetildi.
• Lupin III Part II (Ayrıca Shin Rupan Sansei olarak da bilinir) (1980, dizi) – "Tsutomu Teruki" takma adıyla 2 bölümün yönetmenliğini yaptı.
• Taiyō no Shisha Tetsujin Nijūhachi-gō (1980, dizi) - Usta animatörlük/çizimcilik (8. bölüm)
• Meitantei Hōmuzu (1984, dizi) – Yönetmenlik
• Mavi Suyun Esrarı (1990, dizi) – Senaryo

Filmografi

Yıl	Başlık	Yönetmen	Yapımcı	Yazar	Aktör	Notlar
1979	Kagliostro'nun Şatosu	Evet		Evet
1984	Rüzgarlı Vadi	Evet		Evet
1986	Gökteki Kale	Evet		Evet
1988	Komşum Totoro	Evet		Evet
1989	Küçük Cadı Kiki	Evet	Evet	Evet
1991	Dün Gibi		Yönetici
1992	Kırmızı Kanatlar	Evet		Evet
1994	Pom Poko		Yönetici
1995	Yüreğinin Sesi		Genel	Evet
	On Your Mark	Evet				Müzik videosu
1997	Prenses Mononoke	Evet		Evet
2001	Ruhların Kaçışı	Evet		Evet
	Kujiratori	Evet		Evet		Kısa film
2002	Koro no Dai-sanpo	Evet		Evet		Kısa film
	Mei to Koneko basu	Evet		Evet		Kısa film
	Kūsō no Sora Tobu Kikaitachi	Evet		Evet		Kısa film
	Sihirli Kedi		Evet
2004	Yürüyen Şato	Evet		Evet
2006	Mizugumo Monmon	Evet	Evet	Evet		Kısa film
	Yadosagashi	Evet	Evet	Evet		Kısa film
	Hoshi o Katta Hi	Evet		Evet		Kısa film
2008	Küçük Deniz Kızı Ponyo	Evet		Evet
2010	Pandane to tamago hime	Evet		Evet		Kısa film
	Aşırıcılar		Evet	Evet
2011	Tepedeki Ev		Evet	Evet
2013	Rüzgar Yükseliyor	Evet		Evet
2013	The Kingdom of Dreams and Madness				Evet	Belgesel
2019	Boro the Caterpillar	Evet	Evet	Evet
Açıklanmadı	Kimi-tachi wa Dō Ikiru ka[22]	Evet	Açıklanmadı	Açıklanmadı

Önemli ödülleri ve adaylıkları

Akademi Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi Animasyon Filmi	Kazandı
2004	Yürüyen Şato	En İyi Animasyon Filmi	Adaylık
2013	Rüzgar Yükseliyor	En İyi Animasyon Filmi	Adaylık
2014	Yok	Onur Ödülü	Kazandı
2024	Çocuk ve Balıkçıl	En İyi Animasyon Filmi	Kazandı

Altın Küre Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2013	Rüzgar Yükseliyor	En İyi Yabancı Dilde Film	Adaylık

Annie Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
1997	Prenses Mononoke	Bir Animasyon Üretimindeki Yönetmenlikte Üstün Bireysel Başarı	Adaylık
1998	Yok	Winsor McCay Ödülü	Kazandı
2001	Ruhların Kaçışı	Bir Animasyon Üretiminde Üstün Yönetmenlik	Kazandı
		Bir Animasyon Üretiminde Üstün Senaryo	Kazandı
2004	Yürüyen Şato	Bir Animasyon Üretiminde En İyi Yönetmenlik	Adaylık
		Bir Animasyon Üretiminde En İyi Senaryo	Adaylık
2008	Küçük Deniz Kızı Ponyo	Bir Animasyon Üretiminde Yönetmenlik	Adaylık
2011	Tepedeki Ev	Bir Animasyon Üretiminde Senaryo Yazımı	Adaylık
2013	Rüzgar Yükseliyor	Bir Animasyon Üretimindeki Senaryo Yazımında Üstün Başarı	Kazandı

BAFTA Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi İngilizce Olmayan Film	Adaylık

Berlin Uluslararası Film Festivali

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	Altın Ayı	Kazandı[not 2]

César Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi Yabancı Film	Adaylık

Hugo Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi Dramatik Sunum - Uzun Biçim	Adaylık

Japon Akademisi Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
1997	Prenses Mononoke	Yılın Filmi	Kazandı
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi Film	Kazandı
2002	Yok	Yaşam Boyu Başarı Ödülü	Kazandı
2008	Küçük Deniz Kızı Ponyo	En İyi Animasyon Filmi	Kazandı
2013	Rüzgar Yükseliyor	En İyi Animasyon Filmi	Kazandı

National Board of Review Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi Animasyon Filmi	Kazandı
2013	Rüzgar Yükseliyor	En İyi Animasyon Filmi	Kazandı

Nebula Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
1997	Prenses Mononoke	En İyi Senaryo	Adaylık
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi Senaryo	Adaylık
2004	Yürüyen Şato	En İyi Senaryo	Kazandı

Satellite Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi Sinema Filmi, Animasyonlu ya da Karışık Medya	Kazandı
2004	Yürüyen Şato	En İyi Sinema Filmi, Animasyonlu ya da Karışık Medya	Adaylık
2013	Rüzgar Yükseliyor	En İyi Sinema Filmi, Animasyonlu ya da Karışık Medya	Kazandı

Saturn Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	En İyi Animasyon Filmi	Kazandı
		En İyi Senarist	Adaylık

Tokyo Anime Ödülleri

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2001	Ruhların Kaçışı	Kayda Değer Giriş - Japon Filmi	Kazandı
		Yılın Animasyonu	Kazandı
		En İyi Yönetmen	Kazandı
		En İyi Senaryo	Kazandı
		En İyi Karakter Tasarımı	Kazandı
2004	Yürüyen Şato	En İyi Yönetmen	Kazandı
		Yılın Animasyonu	Kazandı
2008	Küçük Deniz Kızı Ponyo	Kayda Değer Giriş - Japon Filmi	Kazandı
		Yılın Animasyonu	Kazandı
		En İyi Yönetmen	Kazandı
		En İyi Orijinal Hikâye	Kazandı
2013	Rüzgar Yükseliyor	Yılın Animasyonu	Kazandı
		En İyi Senaryo/Orijinal Hikâye	Kazandı

Venedik Film Festivali

Yıl	Adaylık çalışması	Kategori	Sonuç
2004	Yürüyen Şato	Altın Aslan	Adaylık
2005	Yok	Altın Aslan – Onur Ödülü	Kazandı
2008	Küçük Deniz Kızı Ponyo	Altın Aslan	Adaylık
		Mimmo Rotella Vakfı Ödülü	Kazandı
		Gelecek Film Festivali Dijital Ödülü - Özel Mansiyon	Kazandı
2013	Rüzgar Yükseliyor	Altın Aslan	Adaylık

• (Kaynak:^[23])
• (Yıllar filmin gösterime girdiği yıla göre düzenlenmiştir. Ödül törenleri genellikle sonraki yıllarda gerçekleşmektedir.)

Notlar ve kaynakça

1. Lange, Jerva (13 Temmuz 2015). "Hayao Miyazaki, legendary Japanese animator, has come out of retirement — to work in 3D". theweek.com. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016.
2. Morrison, Tim (13 Kasım 2006). "Hayao Miyazaki: In an era of high-tech wizardry, the anime auteur makes magic the old way". Time Asia. 23 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2007.
3. Cavallaro, Dani (January 24, 2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. s. ISBN 978-0-7864-2369-9.
4. "Brooks, Xan (September 15, 2005). "A god among animators". The Guardian. Archived from the original on March 2, 2017. Retrieved March 17, 2017". 25 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
5. Cavallaro, Dani (January 24, 2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. s. ISBN 978-0-7864-2369-9.
6. Cavallaro, Dani (January 24, 2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. s. ISBN 978-0-7864-2369-9 s.194.
7. Camp, Brian; Davis, Julie (2007). Anime Classics Zettai!: 100 Most-See Japanese Animation Masterpieces. Berkeley: Stone Bridge Press. s. ISBN 978-1-933330-22-8 s.227.
8. "Macdonald, Christopher (July 30, 2014). "Today in History: Kiki's Delivery Service". Anime News Network. Archived from the original on February 5, 2017. Retrieved March 18, 2017". 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
9. Miyazaki, Hayao (May 9, 2006). The Art of Kiki's Delivery Service. San Francisco: Viz Media. s. ISBN 978-1-4215-0593-0 s.12.
10. "Gaulène, Mathieu (April 4, 2011). "Studio Ghibli, A New Force in Animation". INA Global. National Audiovisual Institute. Archived from the original on October 28, 2016. Retrieved March 18, 2017". 28 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
11. "Hairston, Marc (November 1998). "Kiki's Delivery Service". University of Texas at Dallas. Archived from the original on August 20, 2007. Retrieved March 18, 2017". 20 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
12. "Lamar, Cyrlaque (March 23, 2010). "Pigs Fly (And Shoot Guns) In Rare Hayao Miyazaki Manga". io9. Gawker Media. Archived from the original on August 29, 2016. Retrieved March 18, 2017". 4 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
13. Cavallaro, Dani (January 24, 2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. s. ISBN 978-0-7864-2369-9 s.96.
14. "Havis, Richard James (August 6, 2016). "Flashback: Porco Rosso – genius animator Hayao Miyazaki's most personal film". South China Morning Post. Alibaba Group. Archived from the original on May 3, 2017. Retrieved March 18, 2017". 3 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
15. "Sunada, Mami (director) (November 16, 2013). The Kingdom of Dreams and Madness (in Japanese). Japan: Dwango". 2 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
16. "Blum, Jeremy (August 13, 2013). "Animation legend Hayao Miyazaki under attack in Japan for anti-war film". South China Morning Post. Alibaba Group. Archived from the original on March 30, 2017. Retrieved March 18, 2017". 30 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
17. "Akimoto, Daisuke (October 1, 2014). Ratelle, Amy (ed.). "A Pig, the State, and War: Porco Rosso (Kurenai no Buta)". Animation Studies. 9. Society for Animation Studies. Archived from the original on January 25, 2018. Retrieved March 18, 2017". 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
18. "Matsutani, Minoru (September 30, 2008). "Japan's greatest film director?". The Japan Times. Nifco. Archived from the original on January 1, 2016. Retrieved March 18, 2017". 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
19. Cavallaro, Dani (January 24, 2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. s. ISBN 978-0-7864-2369-9 s.104.
20. Cavallaro, Dani (January 24, 2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. s. ISBN 978-0-7864-2369-9. s.105.
21. Cavallaro, Dani (January 24, 2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, NC: McFarland & Company. s. ISBN 978-0-7864-2369-9 s.114.
22. "The title of Hayao Miyazaki’s new film has been revealed". Erişim tarihi: 12 Kasım 2017.
23. "Hayao Miyazaki Awards". IMDb. 2 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.

Notlar:

1. Japonca'da soyisim önce gelir, dolayısıyla Miyazaki'nin ismi Japonca'da Miyazaki Hayao olarak söylenir.
2. Kanlı Pazar adlı filmle paylaştı.

Dış bağlantılar

• Stüdyo Ghibli24 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Japonca)
• Miyazaki (bilgi), Nausicaa, 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Şubat 2016
• Anime News Network Ansiklopedisi'nde Hayao Miyazaki 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• IMDb'de Hayao Miyazaki
• Bilimkurgu ve Fantezi Ünlüler Geçidi'nde Hayao Miyazaki