Altayca

Altay dilleri ile karıştırılmamalıdır.

Altayca veya Altay Türkçesi, Türk dillerinin Sibirya grubunda yer alan bir dildir. Rusya içindeki Altay Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Altayca, 1948 yılına kadar Oyrot dili (ойрот) olarak adlandırılmıştır. Rusya'nın 2010 nüfus sayımı verilerine göre dil yaklaşık 55.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.^[4]

Altayca
Алтай тили
Telaffuz	Altay tili
Bölge	Altay Cumhuriyeti, Altay Krayı
Etnisite	Altaylar
Konuşan sayısı	55,720  (2010)[1][2][3]
Dil ailesi	Türk dilleri Şaz Sibirya grubu Altayca
Yazı sistemi	Kiril alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil	Rusya  Altay Cumhuriyeti
Dil kodları
ISO 639-2	alt
ISO 639-3	Çeşitli: atv – Kuzey Altayca alt – Güney Altayca

Dil, Altay Krayı'nda konuşulan Kuzey Altayca ile Altay Cumhuriyeti'nde konuşulan Güney Altayca olmak üzere iki lehçeye sahiptir, ancak bu iki lehçe tamamıyla karşılıklı anlaşılabilir değildir.^[5] Dilin Kiril alfabesi ile yazılan standart formu Güney Altayca'yı baz almakta olup, 2006 yılında Kuzey Altayca'nın yazımı için Kiril alfabesi asıllı bir sistem de geliştirilmiştir.^[6]

Sınıflandırma

Altayca, Altay Dağlarının çevrelediği bir alanda konuşulur ve genellikle Şorca ve Hakasça dillerine coğrafi açıdan yakınlığı dolayısıyla Türki dillerin Kuzey (Sibirya) alt grubu içinde değerlendirilir,^[7] ancak coğrafi olarak diğer dillerden nispeten izole olması nedeniyle bu sınıflandırma tartışmalıdır. Kıpçak grubu içinde yer alan Kırgızcaya yakın özellikler göstermesi yüzünden bu sınıfa da dahil edilmiştir. Talat Tekin dilin güney lehçesini diğer Türk dilleri içerisinde ayrı bir alt gruba sokmuş iken, Kuzey lehçesini Şorcanın Kondoma lehçesi ve Çulımca ile birlikte sınıflandırmıştır.^[8]

Coğrafi dağılımı

Altayca, temel olarak Altay Cumhuriyeti'nde (Güney Altay) ve Altay Kray'da (Kuzey Altay) konuşulur.

Statüsü

Altayca, Rusça ile birlikte Altay Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Resmî dil olarak Altay dili, Altay-kiji olarak adlandırılan Güney diyalekti üzerinde gelişmiştir.

Diyalektleri

Altay dili, Kuzey ve Güney diyalektlerine ayrılır. Bu diyalektler de ayrıca pek çok alt diyalekti içerir. Başlıca diyalektleri aşağıdaki gibidir:

• Güney Altay
  • Asıl Altay
    • Mayma
  • Telengit
    • Tölös
    • Çuy
  • Teleut
• Kuzey Altay
  • Tuba
  • Kumandı
    • Turaçak
    • Solton
    • Starobardin
  • Çalkan ya da Çalkandu (Kuu, Lebedin olarak da bilinir)

Kaynakça

1. "Population of the Russian Federation by Languages (in Russian)" (PDF). gks.ru. Russian Bureau of Statistics. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Kasım 2017.
2. "Arşivlenmiş kopya". 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2014.
3. "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2014.
4. "Dillere göre Rusya Federasyonu nüfusu (Rusça)" (PDF). gks.ru. Rus İstatistik Bürosu. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Kasım 2017.
5. Raymond G. Gordon Jr., ed. 2005. Ethnologue: Languages of the World. 15th edition. Dallas: Summer Institute of Linguistics.
6. "В Алтайском крае издана азбука кумандинского языка. 2006". 27 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2020.
7. Gordon, Raymond G. Jr., (Ed.) (2005). "Ethnologue report for Northern Turkic". SIL International. 9 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2007.
8. Tekin, Tâlat (Ocak 1989). "A New Classification of the Chuvash-Turkic Languages". Erdem. 5 (13). ss. 129-139. ISSN 1010-867X.

Dış bağlantılar

Vikipedi

Özgür Ansiklopedi Vikipedi'nin Altayca (alt) sürümü

• Türkiye'de Altay Türkçesi üzerine yapılmış olan lisansüstü tezleri 1 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Altayca ve Türkçenin karşılaştırılmalı ses ve şekil bilgisi 5 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Altay alfabesi 19 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Altayca deyişler(27 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2009-10-25)
• Rusça–Altayca Online Sözlük