Altay Krayı (Rusça: Алтайский край / Altayskiy kray), Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde yer alan ve Altay-Sayan Dağları bölgesinde Obi, Abakan-Yenisey civarında bulunan kraydır. Kuruluşu 28 Eylül 1937'dir.
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Nisan 2014) |
Altay Krayı Алтайский край | |||||
| |||||
| Konum | |||||
.svg) | |||||
| Yönetim | |||||
| Ülke: |  Rusya | ||||
| Federâl Bölge: | Sibirya | ||||
| Ekonomik Bölge: | Batı Sibirya | ||||
| Başkent: | Barnaul | ||||
| Vali: | Aleksandr Karlin | ||||
| Yasama organı: | Duma | ||||
| Genel bilgiler | |||||
| Yüzölçüm: | 167.996 km² (64.864 sq mi) | ||||
| - Rusya içinde: | 22. | ||||
| Nüfus: | 2.496.776 (10/2009) | ||||
| - Rusya içinde: | 20. | ||||
| - Yoğunluk: | 15 /km² (38 /sq mi) | ||||
| Diğer bilgiler | |||||
| Kuruluş tarihi: | 28 Eylül 1937 | ||||
| Kodu: | 22 | ||||
| Resmî İnternet sayfası: | |||||
Güney-güneybatıda Kazakistan, kuzeyde Krasnoyarsk Krayı, güneydoğuda Altay Cumhuriyeti, Tuva Cumhuriyeti, Çin ve Moğolistan yer alır.
Altay Krayı'nın idarî merkezi Barnaul'dur. Altay Krayı doğrudan Moskova'ya bağlı olan idarî bir bölgedir. İdarî bakımdan 8'i şehir, 10'u kasaba olmak üzere toplam 75 bölgedir.
Tarih
Güney Sibirya alanındaki ilk devletler
Sibiryanın güneyindeki Türk topluluklarının yaşadığı yerlerde ilk kurulan devletler çok eski zamanlara kadar gider. M.Ö. IV. - III. yüzyıllar arasında Eski Çin kaynaklarına göre Türk ırkından bir toplum olan «Dinlinler» (Çince: 丁零) ve devletlerinin adı da - «Dinlin-go» (丁零国) olarak geçer.
Yaklaşık MÖ 201 yılında Dinlin Türkleri Ulu Hun Kağanlığı ile birleşip Hun Kağanlığını güçlendirdi ve Çin ülkesine göre daha güçlü bir Türk memleketi teşekkül etti. Türk toplumları Çin'e karşı güçlenince Türk ülkesine gelen Çinliler kendi ülkelerine geri döndüler.[1] Türk topluluklarından Kırgızlar başta olmak üzere birçok Türk topluluğu tekrar Altay Krayı bölgesine gelip Dinlin Türkleri ile birleşip Çinlilere karşı çoğunluğu sağladılar.[2]
VI-VII yüzyıllar Kırgız Türklerinin - Elteberadında il idarecisi burayı yönetiyordu.[2]
VIII yüzyılda - bekve İnal ad ve unvanıyla merkezden gelen ve kağanın soyundan yöneticiler vardı. Misal olarak (Bars Kağan).[2]
Sonraki yüzyıllarda Türk toplulukları birbirine düşünce ve Çin'in Türk ülkesinin içişlerine karışmasıyla devlet parçalandı. Bazı Türk toplulukları bulundukları yerden göçmeye başladılar.[2]
Türkler güçten düşünce Türk topraklarına ve Türk topluluklarına Türklerin dışında yabancı uluslar egemen olmaya başlamıştır. Moğol, Çin ve son olarak da Rus ulusları Türk topluluklarının yerlerine hakim oldular.[2]
Fiziki-coğrafik karakteri
Coğrafi konumu
Altay krayı Batı Sibiryanın güneydoğusundadır. 50 ile 55 derece kuzey enlemi ve 77 ile 87 derece doğu boylamındadır. Batıdan doğuya yaklaşık 600 km, kuzeyden güneye - yaklaşık 400 km bir alana iyeliktir. Barnauldan Moskovaya kuş uçuşu uzaklık - yaklaşık 2940 km, otoyol ile - yaklaşık 3400 km.
Su alanları
Altay krayının gerek yeraltı ve gerekse yerüstü su kaynakları çok boldur. Büyük akarsuları (17.000) - Ob, Biy, Katun, Çumış, Aley ve Çarış. 13 000 kadar göl olup en büyüklerinden biri - Kulundin gölüdür, alanı da 728 km²dir. Yörenin ana su kaynağı - Obiakarsuyu ve kolları olup bölgede 493 km kadardır, Obi akarsuyunun kollarından Biy ve Katun kraydaki en önemli iki koludur. Obi havzasının kray alanında % 70 kadar bir alana sahiptir.[kaynak belirtilmeli]
Nüfus
Rusya Federasyonu istatistik kurumunun verilerine göre toplam nüfus 2 390 912 (2014 Ocak ayı)[3] kişidir. Nüfus yoğunluğu - 14,23 kişi./km² (2014). Şehir nüfusu - 55,67[4] (2013).
Etnik Nüfus yapısı
Altay krayında etnik yapı olarak 1002'yi aşkın ulus vardır.
Etnik yapı olarak şöyle belirtilmiştir (2010 yılı):
- Ruslar - 2.234.324 (%93,9)
- Almanlar - 50.701 (%2,1)
- Ukraynalılar - 32.226 (%1,4)
- Kazak Türkleri - 7.979 (%0,3)
- Ermeniler - 7.640 (%0,3)
- Tatar Türkleri - 6.794 (%0,3)
- Beyaz Ruslar - 4.591 (%0,2)
- Altay Türkleri - 1.763 (%0,1)
- Kumandı Türkleri - 1.401 (%0,1)
Din
Din anlamında çok çeşitlilik olsa da çoğunluğu Hristiyandır. Çok sayıda Hristiyan ve Musevi dernekler teşkilatlanıp dini misyonerlik yapmaktadır. Müslümanların sayısı az olsa da en hızlı yayılan din İslam dinidir. Yöredeki Türk dilleri; (Altay Türkçesi, Kumandı Türkçesi, Tuva Türkçesi, Hakas Türkçesi).[5]
Zaman dilimi
Altay Kray (Yöresi) Novosibirsk Zaman Dilimindedir (NOVT/NOVST). UTC saat farkı +0600 (NOVT)/+0700 (NOVST).
İdari yapılanma
Alanı 12 şehir, 1 Z.A. T.O. (Закрытое административно-территориальное образование) yani kapalı alan yönetimi, 59 köy birliği bölgesi. Büyük yerleşim yerleri şöyledir: Barnaul, Biy(Çaş Tura), Rubtsovsk,Novo Altaysk, Zarinsk,Kamenna Obi, Aleysk, Kulunda, Altayskoye, Gornyak, Sibir vb.
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
