1955-1959 Kıbrıs olayları (Yunanca: Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου 1955-59), 1955-1959 yılları arasında Britanya Kıbrısı'nda yaşanan bir çatışma dizisiydi.
| 1955-1959 Kıbrıs olayları | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dekolonizasyon ve Soğuk Savaş | |||||||
 1956'da Lefkoşa'da bir sokak isyanı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
destekleyeni:  Türkiye |
 EOKAdestekleyeni:  Yunanistan Krallığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 II. Elizabeth John HardingRauf Denktaş |
Yeoryos Grivas Grigoris Afksentiu | ||||||
| Çatışan birlikler | |||||||
| Birleşik Krallık Silahlı Kuvvetleri | Yunanistan Silahlı Kuvvetleri | ||||||
| Güçler | |||||||
| 25,000[1]-40,000[2] | 300 savaşçı[2] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 457 ölü[1] | 90 onaylanmış EOKA'lı ölü | ||||||
Kıbrıslı Rumlar'ın sağcı milliyetçi bir gerilla örgütü olan Kıbrıslıların Millî Mücadele Örgütü (EOKA), 1955'te İngiliz sömürge yönetiminin sona ermesini ve Kıbrıs ve Yunanistan'ın (Enosis) birleşmesini desteklemek için silahlı bir kampanya başlattı. Kıbrıslı Türkler, Kıbrıs'ın bölünmesini desteklemek için Türk Mukavemet Teşkilatı'nın (TMT) kurulmasına yol açtı. Kıbrıs Bunalımı, 1959'da Kıbrıs Cumhuriyeti'ni Yunanistan'dan ayrı, bölünmemiş bağımsız bir devlet olarak kuran Zürih ve Londra Antlaşmaları'nın imzasıyla sona erdi.
Arka plan
Kıbrıs, Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından 4 Haziran 1878 tarihli Kıbrıs Konvansiyonu'nda sözde Osmanlı yüzölçümü altında İngiltere'nin bir himayesi haline gelinceye kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun bir bölgesiydi. 1915'te, Osmanlılar, İngilizlere karşı İttifak Devletleri'nin yanında I. Dünya Savaşı'na girdikten sonra Kıbrıs İngiliz İmparatorluğu'na resmen ilhak edildi ve başlangıçta 1925'te Kraliyet sömürgesi ilan edildiğinde on yıl sonrasına kadar bir askeri yönetim tarafından yönetildi. Kıbrıs'ta 1910'lardan 1950'lere kadar, Kıbrıslı Rumlar İngiliz yönetiminden giderek hoşnutsuzluk duymaya başladılar ve Kıbrıs ile Yunanistan arasındaki politik birleşme kavramı olan Enosis'i desteklediler. İngilizler tarafından Yunanistan'a askeri imtiyaz karşılığında Kıbrıs'ı terk etmek için yapılan başarısız teklifler ve adada İngiliz yatırımlarının göze çarpmayan bir şekilde görülmesi, Kıbrıslı bir milliyetçi harekete neden oldu.
1954'te İngiltere Süveyş askeri karargahını (Ortadoğu Başkomutanlığı)[3] Kıbrıs'a devretme niyetini açıkladı.
Ayaklanma
1 Nisan 1955'te EOKA isyanı 1 Nisan'daki saldırılar ile başladı. Bir dizi takip olayından sonra, Genel Vali Sir John Harding, o yılın 26 Kasım'ında olağanüstü hal ilan etti.[4] İngilizler, Kıbrıs Rum nüfusunun çoğunluğu onları desteklediğinden EOKA hakkında etkili istihbarat elde etmekte büyük zorluklarla karşılaştı. Süveyş Krizi ve Malaya Bunalımı'nın neden olduğu işgücü kaybından da etkilendiler. 1950'lerin sonuna doğru İngilizler daha başarılı oldu. Kıbrıs 1960 yılında Ağrotur ve Dikelya'da iki askeri üssün kontrolünü elinde tutan bağımsız bir cumhuriyet oldu.
Ocak 2019'da İngiliz hükûmeti, ayaklanma sırasında İngiliz kuvvetleri tarafından işkence gördüğü iddia edilen toplam 33 Kıbrıslı'ya 1 milyon sterlin ödemeyi kabul etti. Bu mağdurlardan bazıları askerler tarafından gözaltına alındığını ve defalarca tecavüze uğradığını söyleyen 16 yaşında bir kadın ve sorgulaması sonucunda böbreğini kaybeden bir adam idi. Dışişleri Bakanı Alan Duncan "anlaşmanın herhangi bir yükümlülük kabulü teşkil etmediğini", ancak "hükûmet bu eylemi tamamen sonlandırmak ve maliyetlerin daha da artmasını önlemek için anlaşmayı karara bağladı. ".[5]
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
