Melanesya

Ang Melanesia o Melanesya ay isang rehiyon na matatagpuan sa timog ng Micronesia, kanluran ng Polynesia, hilagang-silangan ng Australya, at silangan ng Kapuluang Malay. Ito ay matatagpuan sa bandang timog-kanlurang bahagi ng Pasipiko. Ang mga pangunahing bahagi nito ay ang Isla ng Bagong Ginea, Bagong Kaledonya, Fiji, Kapuluang Solomon, Kapuluan sa Kipot ng Torres sa Australya at Vanuatu. Ang rehiyon ay matatagpuan sa timog-kanluran ng Singsing na Apoy ng Pasipiko.

Melanesia

Palayaw: "Isla ng itim [na mga tao]" (Tagalog) "Island of black [people]" (Ingles)
Mapa ng timog-kanlurang Karagatang Pasipiko (Melanesya ay kulay-bughaw na malilim)
Etimolohiya	Antiguong Griyegong "μέλας" (mélas) at "νήσος" (nísos)
Heograpiya
Arkipelago	Melanesia Kapuluang Solomon Kapuluang Bismarck Vanuatu Kapuluang Louisiade Kapuluang Trobriand Kapuluang D'entrecasteaux Kapuluang Admiralty Grupong Viti Levu Kapuluang Loyalty
Katabing anyong tubig	Kipot ng Torres Dagat Arafura Look ng Cenderawasih Dagat Bismarck Dagat Solomon Karagatang Pasipiko
Pangkalahatang pulo	Bagong Ginea Bagong Britanya Grande Terre Bagong Ireland Isla ng Bougainville Guadalcanal Malaita Santa Isabel Viti Levu Vanua Levu Espiritu Santo Malekula
Sukat	386,000 mi kuw (1,000,000 km2)[1]
Pinakamataas na punto	Puncak Jaya (16,024ft.)
Papua New Guinea
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Port Moresby (pop. 364,145 (2011)[2])
Nasasakupan	462,840 km2 (178,704 mi kuw)
Kapuluang Solomon
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Honiara (pop. 84,520 (2017)[3])
Nasasakupan	28,896 km2 (11,156.8 mi kuw)
Fiji
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Suva (pop. 93,970 (2017)[4])
Nasasakupan	18,274 km2 (7,055.6 mi kuw)
Vanuatu
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Port Vila (pop. 49,034 (2020)[5])
Nasasakupan	12,189 km2 (4,706.2 mi kuw)
Kanlurang Papua, Indonesya
Pinakamalaking paninirahan	Jayapura (pop. 303,760 (2020)[6])
Nasasakupan	412,215 km2 (159,157.1 mi kuw)
Bagong Kaledonya (Teritoryo ng Pransiya)
Kabisera at pinakamalaking commune	Nouméa (pop. 94,285 (2019)[7])
Nasasakupan	18,576 km2 (7,172.2 mi kuw)
Demograpiya
Hentilisiyo	Melanesyan Melanesyano
Populasyon	17,396,848 (2020)[8][kailangan ng sanggunian]
Densidad ng pop.	17.4 /km2 (45.1 /mi kuw)
Mga wika	Mga Pambansang Wika: Papuan Malay Tok Pisin Hiri Motu Bislama Fijian Mga Pandayuhang Wika: Ingles Pranses Hindi
Mga pangkat etniko	Mga Pangkat-Etniko ng Bagong Ginea (listahan) Melanesyano Ni-Vanuatu Fijian Kanak
Karagdagang impormasyon
Sona ng oras	UTC+9 (Western New Guinea) UTC+10 (Papua New Guinea, except Bougainville Region) UTC+11 (New Caledonia, Solomon Islands, Vanuatu, and Bougainville Region) UTC+12 (Fiji) UTC+13 (Fiji (Daylight Saving Time))
ISO 3166	QX[9]

Ang mga unang tao sa Melanesya ay Asyatiko.^[10] Ang unang paglapag ng mga tao sa rehiyon ay noong 50,000 hanggang 60,000 taong nakalipas, sa isla ng Bagong Ginea.^[11] Ang mga unang taong nanirahan doon ay mga Papuan.^[12] Sumunod na nakarating ang mga tao sa Kapuluang Solomon mula sa Isla ng Bismarck, mahigit 30000 BC hanggang 28000 BC ng mga taong Papuan.^[13] Noong mahigit 1600 BC, nakaabot sa Bagong Kaledonya ng mga taong Lapita.^[14] Noong mahigit 1500 BC ay dumating sila sa Vanuatu^[15] at Fiji, pareho ng mga taong Lapita.^[16]

Ang rehiyong ito ay naglalaman ng isa sa pinakamalaking natitirang rainforest na lugar sa mundo sa bansang Papua Bagong Ginea.^[17] Naglalaman ito ng 2000 isla, kasama na ang pinakamalaking isla sa rehiyon, ang Bagong Ginea, na itinuturing bilang ikalawa sa pinakamalaking isla sa buong mundo, na pinapangunahan ng Greenland.^[18]

Etimolohiya

Ang pangalang Melanesya ay nagmula sa salitang Antiguong Griyegong μέλας (mélas) na nagmula sa Proto-Helenikong salita na *mélās na ang ibig-sabihin ay "itim", at νῆσος (nísos) na ang ibig-sabihin naman ay "isla", na nangangahulugang "mga isla ng itim [na mga tao]",^[19] bilang pantukoy sa maitim na balat ng mga naninirahang tao rito.

Mga Sanggunian

Ang lathalaing ito na tungkol sa Heograpiya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

1. "Melanesia - New World Encyclopedia". www.newworldencyclopedia.org. Nakuha noong 2024-04-12.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. "2011 CENSUS REPORT | Papua New Guinea Environment Data Portal". png-data.sprep.org. Nakuha noong 2024-04-12.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. "Honiara Population 2024". worldpopulationreview.com. Nakuha noong 2024-04-13.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
4. "Fiji: Divisions and Provinces, Major Urban Areas & Urban Areas - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information". www.citypopulation.de. Nakuha noong 2024-04-13.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
5. "2020 National Population and Housing Census - Basic Tables Report, Volume 1, Version 2" (PDF). vnso.gov.vu. Vanuatu National Statistics Office. 2021-11-17. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2023-09-05. Nakuha noong 2023-09-05.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
6. "Jayapura". Google Arts & Culture. Nakuha noong 2024-04-13.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
7. "Nouméa (Commune, New Caledonia) - Population Statistics, Charts, Map and Location". www.citypopulation.de. Nakuha noong 2024-04-13.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
8. "World Bank Open Data". World Bank Open Data. Nakuha noong 2024-04-13.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
9. Flad, Régis (Hunyo 22, 2021). "List of ISO 3166 Country Codes". ISAN. Nakuha noong 2024-04-13.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
10. Shutler, Mary Elizabeth; Shutler, Richard (1967). "Origins of the Melanesians". Archaeology & Physical Anthropology in Oceania. 2 (2): 36. ISSN 0003-8121.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
11. "History". Papua New Guinea (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2024-04-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
12. "New Guinea people". wwf.panda.org (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2024-04-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
13. "Solomon Islands". Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade. Nakuha noong 2024-04-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
14. "New Caledonia - 2022 World Factbook Archive". www.cia.gov. Nakuha noong 2024-04-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
15. "History of Vanuatu". The Havannah Vanuatu | Multi-Award Winning Resort (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2024-04-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
16. "Land Use History - Soils of Fiji". fiji-psp.landcareresearch.co.nz. Nakuha noong 2024-05-07.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
17. "Melanesia - WCS.org". www.wcs.org (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2024-05-09.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
18. "New Guinea & Surrounding Islands (AU13)". One Earth (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2024-05-09.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
19. "Introduction", Science, Voyages, and Encounters in Oceania, 1511-1850, Palgrave Macmillan, nakuha noong 2024-01-30{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)