Vanuatu

Ang Vanuatu, opisyal na Republika ng Vanuatu (Pranses: République de Vanuatu, Ingles: Republic of Vanuatu, Bislama: Ripablik blong Vanuatu), ay isang pulóng-bansa sa Oceania na matatagpuan sa Timog Karagatang Pasipiko. Ang kapuluan na volcanic ang pinagmulan, ay 1,750 km² sa silangan ng hilagang Australia, 500 km² sa hilagang-silangan ng New Caledonia, kanluran ng Fiji, at timog-silangan ng Solomon Islands, malapit sa New Guinea.

Republika ng Vanuatu Ripablik blong Vanuatu (Bislama) Republic of Vanuatu (Ingles) République de Vanuatu (Pranses)
Watawat Coat of arms
Salawikain: "Long God yumi stanap" (Bislama) "In God we stand"[1][2][3]
Awiting Pambansa: Yumi, Yumi, Yumi (Bislama) Tayo, Tayo, Tayo
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Port Vila
Wikang opisyal	Bislama Ingles Pranses
Pangkat-etniko (1999)	98.5% Ni-Vanuatu 1.5% others
Katawagan	Ni-Vanuatu
Pamahalaan	Unitary parliamentary republic
• President of Vanuatu	Nikenike Vurobaravu
• Prime Minister of Vanuatu	Bob Loughman
Lehislatura	Parlamento
Kalayaan
• mula sa Pransiya at United Kingdom	30 Hulyo 1980
Lawak
• Kabuuan	12,190 km2 (4,710 mi kuw) (ika-161)
Populasyon
• Pagtataya sa July 2011[4]	224,564
• Senso ng 2009	243,304[5]
• Densidad	19.7/km2 (51.0/mi kuw) (188th)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2011
• Kabuuan	$1.204 billion[6]
• Bawat kapita	$4,916[6]
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2011
• Kabuuan	$743 million[6]
• Bawat kapita	$3,036[6]
TKP (2013)	0.616[7] katamtaman · 131st
Salapi	Vanuatu vatu (VUV)
Sona ng oras	UTC+11
Gilid ng pagmamaneho	right
Kodigong pantelepono	+678
Kodigo sa ISO 3166	VU
Internet TLD	.vu

Unang nanirahan sa Vanuatu ang mga Melanesian. Ang mga unang Europeong dumayò sa kapuluan ay ang ekspedisyon ng mga Kastila sa pangunguna ng Portues na si Fernandes de Queirós, na dumaong sa Espiritu Santo noong 1605; inangkin niya ang kapuluan sa ngalan ng Espanya at pinangalanang Espiritu Santo. Noong 1880, inangkin ng Pransiya at United Kingdom ang ilang bahagi ng bansa, at noong 1906 nagkasundo silang ibalangkas ang magkasamang pangangasiwa sa kapuluan, at tinawag itong New Hebrides bilang isang British–French Condominium. Nagsimula ang kilusan para sa kalayaan noong mga 1970, at itinatag ang Vanuatu noong 1980.

Hango ang pangalan ng bansa sa salitáng vanua ("lupain" o "tirahan"),^[8] na makikita sa mga wikang Austronesian,^[9] at tu ("tumayô").^[10] Ang pinagsamang salita ay nangangahulugang tumatayo na sa sariling paa ang kanilang bayan.^[10]

Mga sanggunian

1. Selmen, Harrison (17 Hulyo 2011). "Santo chiefs concerned over slow pace of development in Sanma". Vanuatu Daily Post. Nakuha noong 29 Agosto 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. John Lynch and Fa'afo Pat (eds), Proceedings of the first International Conference on Oceanic Linguistics, Australian National University, 1993, p. 319.
3. G. W. Trompf, The Gospel Is Not Western: Black Theologies from the Southwest Pacific, Orbis Books, 1987, p. 184.
4. Central Intelligence Agency. "Vanuatu". The World Factbook. Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Mayo 2016. Nakuha noong 6 Enero 2010. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
5. "2009 Census Household Listing Counts" (PDF). Vanuatu National Statistics Office. 2009. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 5 Disyembre 2010. Nakuha noong 6 Enero 2010. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
6. "Vanuatu". International Monetary Fund. Nakuha noong 22 Abril 2012.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
7. "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Nakuha noong 27 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
8. Hess, Sabine C. (Hulyo 2009). Person and Place: Ideas, Ideals and the Practice of Sociality on Vanua Lava, Vanuatu. Berghahn Books. p. 115. ISBN 978-1-84545-599-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
9. Vanua ay mula sa Proto-Austronesiang banua – tignan ang Thomas Anton Reuter, Custodians of the Sacred Mountains: Culture and Society in the Highlands of Bali, University of Hawaii Press, 2002, p. 29; and Thomas Anton Reuter, Sharing the Earth, Dividing the Land: Land and Territory in the Austronesian World, ANU E Press, 2006, p. 326.
10. Crowley, Terry (2004). Bislama reference grammar. University of Hawaii Press. p. 3. ISBN 978-0-8248-2880-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.